Diversiteit voorbij Zwarte Piet

Nieuws | de redactie

13 november 2013 | Als er geen autochtone meerderheid meer is, waarin moeten nieuwkomers dan integreren? Op deze vraagstukken wil lector Baukje Prins van De Haagse Hogeschool een antwoord geven met de term ‘superdivers’. “De reactie hoeft niet per se ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ te zijn.”

Het gaat bij het lectoraat Burgerschap en Diversiteit nu eens niet over criminaliteit, maar over hoe gewone mensen met elkaar samenleven. Op de werkvloer, op scholen, in de buurt. De focus ligt hierbij niet op migrantengroeperingen, maar om relaties die mensen in een diverse omgeving met elkaar leggen. Prins: “Welke contacten ontstaan vanzelfsprekend, welke minder en waar loopt het spaak. En als het spaak loopt, bijvoorbeeld in de klas, wat kun je dan als docent doen om die verhouding beter te maken.”

“De reactie hoeft niet per se ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ te zijn”, weet Prins. “Maar als  professional kun je heel goed rekening houden met de achtergrond van de leerling.” Hoe je dat als docent precies moet doen, is echter niet altijd helder. Leerkrachten voelen zich vaak alleen staan, merkt lector Prins. Vandaar dat zij vindt dat reacties op diversiteits-kwesties in de klas deel moeten uitmaken van de professionaliteit van de docent. “Het hoort bij de professionaliteit van een docent om te weten hoe je met diversiteit in de leerlingenpopulatie omgaat.”

Interculturele competenties

In de bundel ‘Superdivers! Alledaagse omgangsvormen in de grootstedelijke samenleving’ die Prins dit voorjaar publiceerde, doen kenniskringleden van het lectoraat Burgerschap en Diversiteit verslag van hun etnografisch onderzoek naar alledaagse omgangsvormen in de grootstedelijke samenleving. 

Hun bevindingen bevestigen de bevindingen van het recente rapport “Generiek is divers. Sturen op studiesucces in een grootstedelijke context”: het studiesucces van allochtone jongeren verbeteren vereist een lange adem.

Als lector Diversiteit en Burgerschap werkt Baukje Prins aan verschillende onderzoekslijnen, waaronder ‘diversiteit op de arbeidsmarkt’, waarbij  in het bijzonder de schoonmaakbranche en de beveiligingssector onder de loep worden gelegd. Een ander onderzoek betreft de interculturele en internationale competenties van HBO-studenten.

Film samen terugkijken

“Laten we wel wezen, discriminatie vindt gewoon plaats”, stelt Prins, “maar het blijft in Nederland een gevoelig onderwerp, kijk maar naar de heftigheid van het huidige debat over zwarte Piet.” Maar daar houdt het voor haar niet op. 

“Ik vind het interessant om na te gaan wat er nou precies gebeurt  tussen mensen, bijvoorbeeld door de observatie van de interactie tussen studenten in multi-etnische klassen. Om als het ware de film van die interactie terug te draaien en er samen naar te kijken.” Prins is niet bang voor complexiteit: “het onderzoek hoeft niet meteen hapklare oplossingen op te leveren.”

De diversiteit van de Nederlandse maatschappij heeft effect op onze definitie van burgerschap. “Burgerschap is een normatief idee”, stelt Prins, “Het is opgebouwd uit de normen en waarden die we met elkaar delen en is dus ook aan verandering onderhevig.”

Interessant is volgens Baukje Prins het onderwerp ‘homofobie’.  “Acceptatie van homoseksualiteit is de maatstaf waarlangs wij in Nederland nieuwkomers tegenwoordig  leggen: een ‘echte’ Nederlander omhelst seksuele diversiteit. Dat is in de eerste plaats niet altijd waar, maar het is vooral de vraag hoe ver we in onze eisen van integratie mogen gaan. Is  tolerantie ten opzichte van datgene wat je eigenlijk verwerpt, niet al een enorme stap voorwaarts? ”

Marokkanen de nieuwe Molukkers

In haar eigen jeugd waren het de Molukse kinderen op haar Friese school, die Baukje Prins voor het eerst met diversiteit confronteerden. Op dat moment was dat een gegeven, later ging Prins zich afvragen hoe het voor haar Molukse klasgenoten geweest was.

“Ik heb recent al mijn Molukse klasgenoten opgezocht en geïnterviewd. In de jaren ’60 en ’70 werden de Molukkers erg geproblematiseerd, ze gebruikten drugs, waren werkloos en politiek geradicaliseerd. Het interessante is dat je belangrijke parallellen ziet met de positie van Marokkanen van nu. De meeste van mijn Molukse klasgenoten zijn op hun pootjes terecht gekomen, zij het met vertraging.”

Het concept van multiculturaliteit, in de zin van een archipel van culturele eilandjes, is volgens lector Prins aan herziening toe. “De diversiteit wordt groter en complexer, we moeten nadenken over hoe samen te leven in een superdiverse maatschappij. In de stad van de nabije toekomst bestaat niet langer een autochtone meerderheid. Daarbij geldt dat ‘cultuur’ een ongelooflijke complex geheel van opinies, normen, waarden en praktijken is. Maar dat betekent nog niet dat een bepaalde cultuur bepaald gedrag veroorzaakt. Als je dat denkt maak je  een categoriefout.”

“Vergelijk het met autisme: dat iemand autistisch ‘is’  zegt hooguit iets over een aantal gedragskenmerken dat hij vertoont, maar niets over hun onderliggende oorzaak.” Prins: “Precies zo bestaat cultuur uit een complex geheel van factoren, maar er is geen onderliggende essentie.”

Lector Baukje Prins organiseert in het najaar een masterclass ‘Gelijkheid en Verschil’, met openbare lessen van 16:30 tot 17:30 die vrij toegankelijk zijn voor geïnteresseerden. De masterclass vindt plaats op onderstaande data op De Haagse Hogeschool, zaal Slinger 6.93, Johanna Westerdijkplein 75 
2521 EH Den Haag. Voor meer informatie kunt u mailen met b.prins@hhs.nl

Het boek van Baukje Prins (red.) Superdivers! Alledaagse omgangsvormen in de grootstedelijke samenleving is te bestellen via www/eburon.nl