Doe-het-zelf OV-kaart
Het regeerakkoord bevat een relatief vage afspraak voor studenten: een ‘soberder reisvoorziening’ met een opbrengst van enkele honderden miljoenen. Dat geld verdwijnt tussen de plooien van de staatsschuld, want HBO en WO staan sinds een jaar en meerdere extra akkoorden over onderwijsinvesteringen in de min. Om die afspraak van VVD en PvdA te verzilveren, is nu echt haast geboden. Komt voor 1 januari 2014 geen duidelijkheid ten principale, dan zit Rutte-II lelijk klem.
NS heeft recht op duidelijkheid
Wil Bussemaker van het huidige ‘bulkcontract’ af en een slanker maatwerkpakket bij de NS doordrukken, dan moet zij nu handelen. Een jaar voor het einde van de contractperiode – die per 1-1-2015 afloopt – heeft de NS recht op duidelijkheid daarover. Opzeggen kan na 1-1-2014 niet meer.
ScienceGuide verneemt van de OV-bedrijven dat er nog geen begin van een contourenvoorstel van het kabinet bij hen op tafel ligt. Onderhandelingen kun je hun gesprekken nog niet echt noemen, zo melden zij. De coalitie is bovendien verdeeld. VVD en CDA zien veel in ‘outsourcing’ van de onderhandeling aan de eerst betrokkenen: de klant. En dat is niet OCW en het kabinet.
VVD en CDA willen dat OCW de studentenkoepels – en zo nodig VSNU en Vereniging Hogescholen erbij – met de OV-bedrijven een afspraak tot zinvolle, maatwerk-gebaseerde dienstverlening sluiten. Vanuit de collectieve middelen kan daar een beperkt bedrag in geïnvesteerd worden. Zij vertrouwen er minder op dat een bulkcontract met de overheid leidt tot scherpe calculatie, besparing van overbodige uitgaven en klantgerichte dienstverlening door met name de NS.
De studenten zelf aan tafel
VVD-woordvoerder Pieter Duisenberg viel in de discussies tijdens de protesttreinrit van de studentenbonden het CDA bij op dit punt. Uit het bedrijfsleven hadden hij en Michel Rog (CDA) de ervaring, dat deals met overheden altijd aanlokkelijk waren, omdat het bedrijf de ambtelijke vragen steeds voor zichzelf optimaal voordelig kon invullen en bevredigen. “Het lijkt mij daarom veel slimmer dat jullie als klanten je eisen op tafel kunnen leggen en de NS waar moet maken wat zij tegen een scherpe prijs moeten kunnen bieden,” zei Michel Rog.
Duisenberg noemde dit “erg verstandige taal.” Hij zei tegen LSVb en ISO: “Als ik jullie was, zou ik naar Den Haag gaan en eisen dat jullie zelf achter de knoppen kunnen zitten. Ik zie veel in een plan dat jullie als klant voorop zet.”
Basisvergoeding van €150 miljoen
VVD en CDA voelen veel voor een model, waarin OCW het contract van de overheid met de vervoerders per 1 januari aanstaande opzegt en een nieuwe klantencontract voor dienstenverlening via studierelevante kortingen door de studenten en instellingen gesloten wordt. OCW kan de totstandkoming daarvan faciliteren, ook met een eventuele premie voor een basisvergoeding van zo’n €150 miljoen.
Gebeurt dit niet dan zijn enorme tegenvallers te verwachten. Het kabinet ziet namelijk inmiddels af van een collectieve versobering van de OV-kaart naar een soort studentenkortingskaart van zo’n €400 miljoen. Dit blijkt technisch onuitvoerbaar en fraudegevoelig.
Duisenberg zei met schrik in de stem: “gebeurt er niets, dan gaat een voortzetting van de huidige opzet OCW zo’n €1 miljard per jaar kosten in een volgend contract. Dat geld is er gewoon niet. En als het er wel was, zou dat veel beter in de kwaliteit van HBO en WO gestoken kunnen worden, dan in de bedrijfsvoering van de NS uit onderwijsgeld.”
Oplossing nadelig voor Mansveld
De forse besparing die ‘outsourcing’ oplevert kan Bussemaker additioneel investeren in HBO en WO. Dat corrigeert meteen de slechte uitkomsten van de recente akkoorden. NOA en begrotingsakkoord met D66, CU en SGP hebben HBO en WO benadeeld, waarbij het amendement Van Meenen nog een soort ´adding insult to injury´ bovenop die min legde.
Dat deze maatwerkoplossing een eigentijdsere opzet vormt, is voor de vervoerders ook aantrekkelijk te maken. Minst attractief is de besparing en flexibilisering van de reisvoorziening voor studenten voor staatssecretaris Mansveld (PvdA). Bovenop haar overige hoofdpijndossiers rond de prestaties van de NS zou een extra meevaller voor de OCW-begroting een extra tegenvaller voor de hare betekenen.
