HBO moet meer de werkvloer op
Ineke Delies was jarenlang directielid van het ROC Alfa College (MBO ) in Noord-Nederland. “Ik heb altijd innovatie en externe contacten in mijn portefeuille gehad. Vanuit die rol ben ik dus altijd bezig geweest met de vraag wat vernieuwend vakmanschap nu precies inhoudt.”
Vernieuwend vakmanschap
Vanuit die functie is Delies in 2005 gaan promoveren (en in 2009 gepromoveerd) aan de Rijksuniversiteit Groningen bij de faculteit Economie op de vraag hoe beroepsonderwijs en bedrijfsleven in de regio elkaar kunnen versterken door co-makership bij innovaties. “Het heeft er heel erg mee te maken hoe je je als onderwijsinstelling in de samenwerking positioneert ten opzichte van het bedrijfsleven.”
Volgens Delies is het MBO sterk gefocust op de regio. “Alfa College was al sterk regionaal georiënteerd, Stenden was iets meer gefocust op het internationale, maar wilde ook nadrukkelijk een stevigere verankering in de regio en beide instellingen wilden in de regio betere samenwerking met de bedrijven daar.”
Leren van elkaar
Dit om meer zicht te krijgen op de innovatievraagstukken die spelen binnen het werkveld waar beide beroepsonderwijsinstellingen voor opleiden. En zo meer mogelijkheden te hebben om bij te dragen aan vernieuwend vakmanschap voor studenten, docenten en werknemers, Met dit lectoraat is daar een stap in gezet.”
Dat die stappen nodig zijn is volgens de lector evident. “Juist van het reallife learning wat in het MBO gebeurt, kan het HBO nog veel leren. Het MBO kan daarbij veel leren van de meer onderzoekende houding bij HBO. En combinaties van die vaardigheden, daar hebben bedrijven behoefte aan. Het gaat om echt leren in de beroepspraktijk en het samenwerken met partners die je goed kent.”
“Er heerst nu nog echt het beeld dat je voor innovatie bij de universiteit moet zijn, en eigenlijk ook dat innovaties vooral productinnovaties zijn waar onderzoek aan vooraf gaat, vaak in gesimuleerde omgevingen. Het HBO zit wat dat betreft tussen het praktische MBO en het fundamenteel wetenschappelijke WO in en moeten hun plek als beroepsonderwijs beter pakken. ”
HBO en MBO samen
De samenwerking tussen HBO en MBO is dan ook broodnodig stelt Delies, die daarbij met name focust op nieuwe samenwerkingscombinaties tussen het MBO en HBO (studenten en werknemers) en rechtstreeks met bedrijven “Het gaat wat mij betreft op het punt van LevenLangLeren nog lang niet hard genoeg. Als je een leven lang moet leren, dan houdt dat dit gewoon logischerwijs in dat mensen die werken, tegelijkertijd ook moeten leren en dat mensen die leren moeten tegelijkertijd ook al werken (om al doende te leren). Begin dus al eerder in je loopbaan met werken, maar staat daar tegenover dat je ook op je werk blijft leren.”
Om dat te stimuleren heeft Delies met haar lectoraat en bedrijven een samenwerkingsformat ontwikkeld dat echt uitgaat van co-makership tussen bedrijfsleven en onderwijs. “We hebben een systeem ontwikkeld waarin onderwijsinstellingen echt samen met het MKB en grote instellingen als ziekenhuizen innovatievraagstukken aanpakken en nieuwe dingen ontwikkelen.
Dat kunnen losse projecten zijn, onderzoeksprogramma’s bijscholing voor docenten en medewerkers, opleidingstrajecten, maar ook stages.” In haar lectoraat gaat het , op verzoek van het regionale bedrijfsleven, met name om innovatievraagstukken rondom de thema’s: ‘de oudere mens die langer thuis blijft wonen’ en ‘de toerist die in de regio komt en blijft’.
Duurzame innovatie
Die deelnemende bedrijven hebben volgens Delies benadrukt dat ze in multidisciplinaire teams willen samenwerken. Juist in die teams komt ook het LevenLangLeren terug. “We hebben gekozen voor de thema’s zorg en wonen en toerisme. Daarbinnen zie je dat er complementaire teams gevormd worden waarin ook het MBO en HBO elkaar vinden.”
Volgens Delies valt daarbij op dat vanuit het MKB de roep om kennisdeling en procesinnovaties sterker klinkt dan om innovatie van producten. “Het gaat ze echt om het duurzaam maken van innovatie. Je moet zorgen dat innovatie de ruimte krijgt om in projecten op gang te komen. Wat ik vooral heb geleerd de afgelopen jaren is dat publiek-private samenwerking iets is dat niet zomaar vanzelf gaat, en dat de taak van publieke organisaties toch echt een andere is dan die van private organisaties.”
“Het zijn in essentie echt andere groepen. En juist de innovatie vindt plaats op het snijvlak van die publiek-private netwerken. Dat is een complexe zaak.”
Informeel leren op de agenda
Delies is een groot pleitbezorger van informeel leren in die genoemde netwerken. “Ik merk dat dit in het MBO en HBO nog wel eens vloeken in de kerk is. Zij denken nog sterk in kwalificeren en het formeel maken van leerdoelen. Zij denken dat het informeel leren niet zo belangrijk is voor het reguliere beroepsonderwijs als ik denk dat het is.”
Wellicht is de focus van het beroepsonderwijs op het formeel leren ook de reden dat die aansluiting op het ‘reallife’ leren dat Delies zo roemt zoveel moeite kost. “Er is misschien wel te weinig feeling met de buitenwereld. Dan wordt het een soort self-fulfilling prophecy: we denken dat er een kloof is tussen onderwijs en bedrijfsleven en dat wij die veroorzaken en we gedragen ons er dan ook naar.. De buitenwereld wil wel naar binnen, maar je moet het wel samen doen. Daarvoor zullen we docenten echt actief moeten betrekken: zij moeten naar buiten en: in between the two shall meet.”
Niet alleen onderzoeker
Als lector ziet Delies het dan ook als dé uitdaging om die stap te zetten. “Ik vind dat lectoren op dit moment te vaak in daglicht worden gesteld als voornamelijk onderzoekers. Mij gaat het veel meer om de combinatie van de drie kerntaken van een lector: onderzoek én onderwijsinnovatie én kennisdeling/-netwerken. De combinatie van het praktisch leren, het reflecteren en aansluiten bij de actualiteit van het huidige bedrijfsleven.”
“Dat wil ik nog wel graag gezegd hebben, dat als je echt met die dagelijkse praktijk om gaat dat dat gewoon heel leuk leren is. Je haalt veel plezier uit het omgaan met die verschillende werelden en juist daarom hou je het ook voor langere tijd vol met elkaar.”
