Reviews, geen afvinklijsten

Nieuws | de redactie
20 november 2013 | Vlaanderen zet een grote stap in het accreditatiestelsel en Nederland kan daar straks van leren. De universiteiten en hogescholen bij de zuiderburen zullen allen een instellingsreview ondergaan. Daarin vallen focus op de inhoud van het onderwijsbeleid en aandacht voor de kwaliteitscultuur het meest op.

“Overtuig ons met wat u aan beleidskeuzes maakt en met de resultaten die u daarmee bereikt!“ Dat is volgens Ann Demeulemeester, vicevoorzitter van de NVAO, de kern van de dialoog die tussen haar en de Vlaamse instellingen hiermee zal ontstaan. Deze dialoog begint met twee bijeenkomsten – 29 november in Mechelen en 18 december in Gent – waar het Vlaamse hoger onderwijs met de NVAO – en met input uit Nederlandse collega-instellingen – de nieuwe opzet van de instellingsreviews gaat uitdiepen.

Deze stap naar de instellingsreview is een fundamentele, onderstreept Demeulemeester. “Het stelsel ondergaat een transitiefase, in de diepte en in de breedte. De focus bij de borging van de kwaliteit verschuift naar de inhoud en de resultaten die men bereikt, en dat in een breed perspectief. We zullen minder meten en oordelen op basis van de processen en procedures.”

Opener dynamiek

“Om het accent meer te kunnen leggen op de effecten, moet het stelsel opener worden. Het nieuwe stelsel is dat ook en bevat potentie om dat te realiseren. De accreditatie op instellingsniveau wordt gecombineerd met een beperkte opleidingsaccreditatie  en in een derde, komende fase met een opleidingsdossier. Dit creëert openheid en dynamiek in het stelsel.”

“De oordelen gaan niet op basis van afvinklijstjes, maar de kwaliteitsvragen zijn open en breed vertaald in vier onderwerpen: visie en beleid, beleidsuitvoering, evaluatie en monitoring en verbeterbeleid, waar in alle facetten en instellingsbreed naar wordt gekeken.”

Partner met spiegel

Door meer te kijken naar de inhoud van kwaliteit kom je uit op een blik die zich tevens richt op de maatschappelijke uitdagingen aan de hogeschool en universiteit, benadrukt Demuelemeester. “Als wij straks een besluit nemen, beoordelen wij of de onderwijskwaliteit zich op een internationaal en maatschappelijk relevant niveau bevindt.”

Vlaanderen heeft dat vertaald in 14 thema’s, of liever gezegd dimensies, die voor de instellingskwaliteit van bijzondere betekenis zijn. De reviewcommissies zullen nagaan welke thema’s – zoals internationalisering, flexibilisering,  ondernemerschap, duurzaamheid – de instellingen gekozen en uitgewerkt hebben. Demeulemeester hoopt dat deze benadering “diep zal doorwerken binnen de instellingen in hun groei naar een kwaliteitscultuur. Ze zal ook diep doorwerken in de commissies die de reviews straks gaan uitvoeren en die voor een complexe opdracht staan..”

“De dimensies zijn zeker niet bedoeld als een soort afvinklijsten. Juist niet! De instelling zal hierbij haar eigen zwaartepunten kiezen en accenten leggen. De eigen visie op het onderwijs komt daar tot uitdrukking. Die keuzes zullen wel traceerbaar moeten zijn in het beleid en de aanpak van het onderwijs, in de ambities en verbeteracties die de instelling kenmerken.”

“Niet het stelsel, maar de mensen in de instellingen zijn het die de kwaliteit maken. De NVAO treedt op als hun partner. De instellingsreview biedt een  spiegel en reikt instrumenten aan voor het realiseren van eigen keuzes bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit.”

À la Van Vught?

Door de reviews, de 14 thema’s en de keuzes van zwaartepunten daarbinnen doet de Vlaamse aanpak van instellingsreview wat denken aan wat in Nederland in gang is gezet met de werkwijze van de Review Commissie HO. Ook hierin kijkt men breder naar de ambities en profilering, waarin universiteiten en hogescholen zich moeten onderscheiden. Demeulemeester beaamt dit, maar niet helemaal.  “Dit is bij ons gecombineerd met de opzet van wat bij u ‘de ITK’ is gaan heten. Daarin is de Vlaamse review-aanpak anders geworden.”

“We zien met deze nieuwe opzet de instelling nu wel zelf duidelijker in beeld komen. De individuele opleidingen zullen bekeken worden in de context van de beleidsdoelen en de kwaliteitscultuur binnen hun eigen instelling. Met de instellingsreview en de aandacht voor de groei naar een kwaliteitscultuur ontstaat ook een meer duurzame verankering van de aandacht voor kwaliteit. Zij kan doordringen tot in de haarvaten van de universiteit of hogeschool en hun opleidingen.”

“Bij de nadruk op de kwaliteitscultuur in de reviews blijft het verbeteringsperspectief in Vlaanderen centraal staan. Het accreditatiestelsel richt zich daar vooral op en staat daarmee ten dienste van de kwaliteit van het hoger onderwijs en de samenleving.”

Nog wat onwennig

Het accent verschuift zo van ‘een systeem’ van aandacht voor de procedures naar de kwaliteitscultuur in instellingen en het gehele HO-bestel. In de reviews is dit expliciet gemaakt, meer dan in de ITK in Nederland tot nog toe, zo blijkt, alhoewel ook daar aandacht is besteed door de commissies. “Bij de vertaling van kwaliteitscultuur in het kader ligt de lat hoog. De commissies zullen bij elk van de  thema’s vragen naar: ‘hoe leeft dit, hoe is het gedragen, hoe zijn de stakeholders erbij betrokken? Doen ze dit ook echt samen en hoe brengt men daarbij verbeteringen aan?’ ”

Dat dit niet meteen van een leien dakje gaat, verbaast Ann Demeulemeester niet. “Men is daar nog wat onwennig mee, dat begrijp ik. Ik kijk ook uit naar de samenwerking met de instellingen bij het verwezenlijken van de kwaliteitscultuur in het hoger onderwijs.”

“Maar de ontwikkeling van de vormgeving van de kwaliteitsborging staat hiermee ook niet stil. De evaluatie van de komende accreditatiecyclus zullen we grondig doen, en gezamenlijk. De pilots in Nederland waren voor Vlaanderen bij de ontwikkeling van de instellingsreview een belangrijke bron van inzicht en ervaring. Bij de komende evaluatie kan Nederland weer veel van Vlaanderen leren.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK