Gun ook WO en MBO vreemde ogen

Bruijn sprak de hogescholen dezer dagen toe op een seminar over toetsing en de feitelijke toepassing en effecten van het rapport ‘Vreemde ogen dwingen’. Hij had de commissie die dit opstelde, voorgezeten, mede vanwege zijn expertise als oud-lid van de Onderwijsraad en voorzitter van de AWT. HBO-voorman Thom de Graaf vond dit advies “precies op het goede moment” gekomen, want het “trof precies de juiste toon. En ook trof het advies de juiste plek in ons onderwijshart.”

Steen in de vijver

Sindsdien zaten de hogescholen niet stil. “Er is in de anderhalf jaar ontzettend veel gebeurd. En dan heb ik het niet alleen over het feit dat we inmiddels met een nieuwe bewindsvrouw te maken hebben; in haar vorige functie van rector van de Hogeschool van Amsterdam was Jet Bussemaker overigens één van de meest uitgesproken en actieve gesprekspartners in een klankbordsessie die de commissie Bruijn organiseerde. Maar dat terzijde.”

“Het advies ‘Vreemde ogen dwingen’ was de spreekwoordelijke steen in de vijver; een vijver die sindsdien nauwelijks meer tot stilstand is gekomen. Ik ben daar nog steeds positief door verrast, en ik weet dat Jan Anthonie Bruijn zich ook nog steeds verbaast over het effect van ‘zijn’ rapport,” zei De Graaf.

Nu meent Bruijn zelf daarom dat het hoog tijd is dat ROC’s en universiteiten zich zeker zo ernstig bezig houden met de kwaliteit en validering van hun examens en toetsing. Vreemde ogen moeten ook WO en MBO dwingen kunnen en mogen. Bruijn zette op het HBO-seminar uiteen hoe hij de praktisering van zijn toetsadvies door de hogescholen nu beoordeelt. De lessen hieruit zouden ook elders getrokken en toegepast moeten worden.

Pilots op alle niveaus

In concreto wordt op een scala van aspecten uit het advies gewerkt aan implementaties. Er zijn vijf landelijke pilots voor de ontwikkeling van gezamenlijke toetsen in HBO-opleidingen, waaronder bij zulke diverse disciplines als verpleegkunde en maritiem officier. Tevens zijn er 15 pilots ingezet waarbij tenminste drie hogescholen samen hun toetsingen ontwikkelen, waarvan zes in de sector van de economie-opleidingen en drie bij de kunsten. In grote getale zijn initiatieven op gang gekomen bij opleidingen en instellingen om via onder meer het uitwisselen van leden van examencommissies meer vreemde ogen aan het dwingen te zetten, bovendien.

In het kader van de professionalisering van docenten is inmiddels een voorstel op tafel gelegd om een basis- en een seniorkwalificatie in te voeren op het punt van toetsing en examinering, het BKE en SKE. Het programma van eisen voor deze twee kwalificaties is door een expertgroep afgerond en het bestuur van de Vereniging Hogescholen stemt daar nu mee in. 

Toetsen opnieuw uitvinden

Bruijn concludeert uit deze ontwikkelingen, dat “het veld het advies bovenmatig goed heeft opgepakt. Men heeft bottom up gereageerd en zo de eigen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en validiteit van toetsing en examinering genomen.” Duidelijk is voor hem, dat men de deuren is gaan openzetten naar elkaar, nu ook nadrukkelijk instellingsoverstijgend. Daardoor ontstaat een ‘peer review’ op het punt van de kwalitatieve ontwikkeling en professionaliteit bij het toetsen. De hogescholen zijn “het toetsen opnieuw gaan uitvinden.”

De oud-voorzitter van de AWT zegt er wel iets bij: “Ga nou niet te vroeg juichen.” Er zijn nog voldoende punten om scherp bij de les te blijven en dat gaat voor hem beslist niet alleen op voor de hogescholen. Zij moeten zorgen, dat zij zich het initiatief op dit cruciale terrein “niet uit handen laten nemen.”

Scherp bij de les

De Haagse politiek blijft er scherp op toezien of en hoe zij de kwaliteit op dit terrein op orde krijgen en weten te houden. “De motie-Beertema is en blijft aangenomen,” waarschuwde Bruijn het HBO, omdat daarin wel was uitgesproken dat er een landelijke eindtoets op de kenniscomponent van centrale vakken in hoger beroepsonderwijs zou moeten komen. De eigen examens van de hogescholen zouden daarmee feitelijk sterk aan waarde en civiel effect verliezen.

Het scherp bij de les blijven geldt volgens Jan Anthonie Bruijn op dit punt ook voor het MBO en het WO. Dat het daar fundamenteel veel beter zou gaan dan bij het HBO rond de toetsing, daarvan is hij nog niet echt overtuigd. Er is dan ook voldoende reden om een operatie als met ‘Vreemde ogen dwingen’ ook daar serieus ter hand te nemen, inclusief de ontwikkeling van zo’n BKE en SKE. Hij riep daarom op “Vreemde ogen dwingen ook van toepassing te doen verklaren voor het WO.”