Onderwijs vaak geen lerende organisatie
Dé vraag van de International Summit on the Teaching Profession was hoe het instrument van docent-evaluatie precies gebruikt zou moeten worden: primair om mindere docenten te kunnen ‘bestraffen’? Of om docenten de mogelijkheid te geven om te leren, om zichzelf, hun teams en de scholen gedurig te verbeteren?
Vlaams Onderwijsminister Pascal Smet heeft er een heldere opvatting over: “We willen dit op een lerende manier inzetten, evaluaties moeten niet gebruikt worden voor een systeem van rankings. Het onderwijs is een kennisorganisatie bij uitstek, maar het gedraagt zich niet als zodanig. Goede voorbeelden worden niet gecapteerd en met andere scholen gedeeld. Ondersteuning van professionals is daarom nodig.”
Kansen grijpen
Op het eerste gezicht lijkt feedback geven natuurlijk uitstekend, maar de achterliggende vraag is welke criteria er eigenlijk voor de feedback worden gebruikt en welke consequenties er aan de feedback worden verbonden. “Feedback geven moet je op een verstandige manier gebruiken”, vindt Smet.“Uiteindelijk draait het om de leerlingen, om ondersteuning van het leerproces.”
“Als blijkt dat een docent tekort schiet, dan kun je hem of haar de mogelijkheid bieden om een bepaalde vaardigheid verder te ontwikkelen. Grijpt een docent die kans niet, dan moet je de conclusie trekken en zou zo iemand in de toekomst iets anders gaan doen.”
Kansarmoede
In rapporten van de OECD en de Europese Commissie valt België op door de grote sociaal-economische verschillen: een kind uit een gegoed milieu gaat naar de beste school, omgekeerd zijn voor een kind uit een minder fortuinlijke omgeving vaak minder goede onderwijskansen weggelegd. Voor de peerrreviews en evaluatie van de kwaliteit van schoolteams is het van groot belang, dat zij hun rol daarin weten te herkennen en verbeteren. Het Vlaams onderwijs krijgt tegen deze achtergrond het verwijt ‘maatschappelijke verschillen te reproduceren’. Dat raakt meteen onderwijsminister Smet, die immers eveneens minister van Gelijke Kansen is.
“In België is het schoolsysteem enorm determinerend voor de maatschappelijke positie. Er is sprake van een grote gap tussen sterk presterende en zwak presterende leerlingen en nu dreigt onze middenmoot ook nog eens langzaam achteruit te gaan – net als de middenmoot in Finland trouwens. Dat laatste heeft te maken met de manier waarop wij onderwijs organiseren, de interesse van kinderen proberen vast te houden. Onder het motto ‘raising the bar and closing the gap’ proberen we dit een halt toe te roepen.”
Historische vergissing?
De voorgenomen onderwijshervorming van Minister Smet moet dan ook gezien worden in het licht van deze ongelijke kansen. In de media en ook in het Vlaams Parlement kreeg Smets recente Onderwijsnota het echter zwaar te verduren. Het zou een ‘historische vergissing zijn’ om het secundair onderwijs op de schop te gooien. Anderen vonden het juist weer een ‘historische vergissing’ om het onderwijs niet te hervormen.
“Bij onderwijs is het begrijpelijk dat mensen zorgen hebben, het raakt nauw aan de persoon”, zegt Pascal Smet. “De bedoeling van mijn oriëntatienota was ook om het debat erover te initiëren. Soms moet je de dingen heel duidelijk stellen, om het debat richting te geven. Maar kennelijk zijn we in het Vlaams Parlement de kunst van het debatteren een beetje verleerd.”
Vindt de Onderwijsminister het vervelend dat er zoveel kritiek op zijn oriëntatienota kwam? “Ach, het is beter om turbulentie te hebben bij volle vlucht dan bij de landing”, zegt hij met een laconieke kwinkslag. Hij geeft dan ook niet op met het oopoken van het inhoudeljk debat over onderwijs en leraarschap. Pascal Smet voorziet dat een vervolgnota vóór de Paasvakantie het licht zal zien.
