OCW achter de dijken

Nieuws | de redactie
30 mei 2013 | Het kabinet snijdt in subsidies voor kennis die investeren in internationale impact van het hoger onderwijs en onderzoek. Met China en Indonesië doen we gezamenlijk onderzoek in biotechnologie, materialen en milieu, dat volledig geschrapt wordt. Ook wereldwijd toonaangevend IT-werk van SURF krijgt klappen.

De sanering van de subsidies binnen OCW kent een reeks pijnlijke keuzes. Dat is zelden te vermijden en herschikkingen om de zoveel tijd zijn voor dynamiek en relevantie van de uitgaven ook lang niet altijd slecht. Zo wijst D66-Kamerlid Paul van Meenen net als het jaarverslag van OCW zelf op de nogal tegenvallende effectiviteit van subsidies in zaken als het lerarenregister en de lerarenbeurzen.

Opvallend in de nu gemaakte keuzen is hoe zeer gesneden wordt in juist die aspecten waar ons land óf cutting edge weet te presteren en zich te profileren, vaak wereldwijd in de top, óf waar een inhaaloperatie noodzakelijk is, ook met het oog op het aanhaken bij de groeikernen en groei-aanjagers waar bijvoorbeeld Olli Rehn en Herman van Rompuy op wezen.

Omaans affront

Een wel erg in het oog lopend voorbeeld is wat gebeurt met het onderzoek dat met BRIC-naties is opgebouwd. “Zowel met China als met Indonesië zijn programma’s om gezamenlijk onderzoek te doen, onder meer op het gebied van materiaalonderzoek, biotechnologie & geneesmiddelen onderzoek en milieu onderzoek. De programma’s lopen tot 2018 (China), respectievelijk 2017 (Indonesië). De programma’s zullen na afloop niet worden verlengd. Het vrijgevallen bedrag zal vanaf dan worden ingezet ten behoeve van de taakstelling. Korting:  € 3,75 miljoen. Resterend: € 0 miljoen.”

Een regelrecht affront aan het koninklijk huis is de schrapping van de vorig jaar met veel royalty gestarte samenwerking met Oman. De recente officiële bezoeken aan de Golf leken het begin van een lange termijn strategie met deze welvarende, opkomende landen. OCW meldt nu echter: “Het NCHER in Oman is onlangs opgericht en heeft een tijdelijke subsidie gekregen voor de periode 2012 t/m 2015. OCW stelt na 2015 geen middelen meer beschikbaar. Met de penvoerende universiteit (Universiteit van Maastricht) zal worden overlegd wat de consequentie is van dit besluit.” Collega’s van het staatshoofd weten nu wat het betekent als Nederland met veel bombarie zich komt melden voor nieuwe samenwerking.

Deuren dicht in Brazilië en India?

De 10 Netherlands Education Support Offices zijn in cruciale centra van de kennissamenleving in opkomst op wereldschaal gestart. Zij zijn te vinden in Brazilië, Rusland, India, China, Indonesië, Thailand, Vietnam, Taipei, Zuid-Korea en Mexico. “De subsidie aan het NESO-programma wordt gekort en het Nuffic zal worden gevraagd een voorstel uit te werken hoe deze korting wordt verwerkt. Hiermee wordt een structurele besparing van € 1,9 miljoen euro bereikt. Korting: € 1,9 miljoen. Resterend:  € 3,62 miljoen.” De korting met ruim een derde is dus niet inhoudelijk of politiek strategisch onderbouwd, want Nuffic moet nu nog bedenken hoe en waar dit zou kunnen en moeten.

Bestaande organisaties met een internationaal profiel worden via schaalvergroting bij elkaar gevoegd. Nether in Brussel wordt niet genoemd, maar duidelijk is dat de financiering daarvan niet verder wordt verlengd. “Er komt op korte termijn een verkenning in welke mate een fusie tussen Europees Platform en Nuffic een synergie effect kan hebben op het internationaliseringsbeleid en een reductie van kosten. Ook de mogelijkheid van het samengaan met de Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland en de stichting Fulbright zal hierbij worden onderzocht. Daarbij worden ook de internationaliseringsactiviteiten van bve betrokken.”

Sowieso wordt in het MBO fors gesneden op internationale activiteiten. De vaklieden op dat niveau hoeven blijkbaar niet te veel weet te hebben van wat er elders in de wereld speelt op hun terrein in de technologie en dergelijke. Om de coherentie in het beleid nog een beetje overeind te houden meldt OCW dat in de verkenning rekening zal worden gehouden met het SER-advies ‘Make it in The Netherlands’. “Korting Europees Platform: € 2,0 miljoen. Resterend:  € 3,6 miljoen.”

Snijden in toptechniek

Nu het Techniekpact is getekend zijn de kortingen op vooraanstaande topinstituten op het gebied van technologie en kennis des te opvallender. Over “de landelijke technische bibliotheek” wordt gemeld dat de nationale taken daarvan in hun geheel geschrapt worden.

OCW gaat er van uit, dat HBO en WO dit uit de eigen middelen zullen opvangen. “Met de middelen voor de landelijke taak kan er een totaal aanbod van de technisch-wetenschappelijke literatuur worden geboden. Niet alleen voor studenten maar ook voor (high tech) bedrijven en burgers. De collectie is daardoor breder en dieper en omvat een veel ruimer aanbod dan alleen voor de TUD nodig zou zijn. Samen met de KB en het e-Science research center wordt gewerkt aan open access en digitalisering van alle wetenschappelijke literatuur en het opzetten van een centraal elektronisch documentatiesysteem (het e-depot). “

“Met de landelijke taak is naar schatting 50 procent van het totaalbudget gemoeid. De volledige subsidie wordt stopgezet. Wij gaan er van uit dat, gezien de bijdrage die de landelijke technische bibliotheek levert aan het primaire proces van hogescholen en universiteiten, de subsidiekorting voor de landelijke taak, zal worden gecompenseerd uit de eerste geldstroom.”

De korting van 50% op SURF is minstens zo opmerkelijk. Nederland loopt op haar werkterrein al decennia voorop in de wereld, ook nu weer met de nieuwe lichtpaden en de grids met landen als China, waarin Surf een leidende rol in Europa en wereldwijd speelt. Nederland is ‘het knooppunt’ op dit terrein in Europa en ook daarbuiten. De topbedrijven op dit gebied vestigen zich dan ook graag en vaak in ons land, in het bijzonder in Amsterdam.

OCW erkent dit ook: “SURF is uniek in Nederland en als infrastructuur voor wetenschap van wezenlijk belang binnen het stelsel van Onderzoeks- en wetenschapsbeleid. Voor digitalisering en open acces heeft SURF een prominente rol in Europa.” Direct daarna volgt de volgende passage, waarvoor verder geen argumentatie wordt gegeven. ”De bijdrage aan SURF voor de kennisontwikkeling en innovatie van de technische netwerk infrastructuur wordt teruggebracht. Er zal worden onderzocht in welke mate er synergievoordelen te behalen zijn door een vergaande samenwerking met onder meer Kennisnet en Sambo-ICT, danwel bij NWO in combinatie met de middelen die NWO inzet voor E-infrastructuren.”

Ontzet hoger onderwijs

Ook hier gaat OCW er gemakshalve “van uit dat, in het kader van de bijdrage die SURF levert aan het primaire proces van de hogescholen en universiteiten, de subsidiekorting, eventueel minus een efficiencykorting, zal worden gecompenseerd uit de eerste geldstroom. Korting: € 3,85 miljoen. Resterend: € 3,85 miljoen.”

De VSNU reageert ontzet. “Zonder een state-of-the-art ICT-infrastructuur kan een kennisintensieve samenleving als de onze niet floreren. Dankzij SURF zijn de Nederlandse universiteiten en hogescholen het internetknooppunt van Europa. Het is maar de vraag of Nederland toonaangevend blijft op het gebied van ICT.”

Grote klappen in PO

Financieel snijdt OCW het meest in enkele posten voor PO/VO die samenhangen met het passend onderwijs beleid. “Deze middelen (€ 26 miljoen) worden nu gebruikt voor de 10-euroregeling ten behoeve van de opstart en ondersteuning van de samenwerkingsverbanden passend onderwijs in het primair onderwijs. De 10 euro regeling is bedoeld om samenwerkingsverbanden (in oprichting) tijdelijk te ondersteunen voor de veranderingen die de invoer van passend onderwijs met zich meebrengt. In 2014 wordt passend onderwijs ingevoerd, de 10-euroregeling wordt ingetrokken omdat deze dan niet meer nodig is. Het bijbehorende bedrag wordt ingezet voor de taakstelling.”

De bezuiniging “is zo veel mogelijk ingevuld door aflopende subsidies niet te verlengen. In het primair en voortgezet onderwijs, het beroepsonderwijs- en volwasseneneducatie en het hoger onderwijs is besloten € 57,3 miljoen aan aflopende subsidies niet te verlengen of opnieuw in te zetten. Voorbeelden hiervan zijn incidentele implementatie subsidies passend onderwijs en diverse project subsidies aan de PO raad.”

Suboptimale punten gespaard

Gelet op de kritische data in de ‘Gehaktdag-stukken’ van eerder deze maand is het opvallend dat in daar suboptimaal bevonden subsidies niet gesneden wordt. Zo wordt de lerarenbeurs gesauveerd, terwijl OCW daar geld overhoudt en de inschrijving recent verlengd en vereenvoudigd om het geld toch maar op te kunnen maken.

In de nu voorliggende stukken staat niettemin: “Het doel van de lerarenbeurs is er voor te zorgen dat het opleidings- en kwalificatieniveau van leraren omhoog gaat. De professionele ontwikkeling van de leraar staat hoog op de politieke agenda. Het kabinet wil dat het onderwijs in Nederland tot de top vijf van de wereld gaat horen. Die onderwijskwaliteit staat of valt met de kwaliteit van de persoon voor de klas en vraagt om een extra investering in diens professionaliteit. De Lerarenbeurs is een krachtig en zichtbaar instrument dat daarin voorziet. Korting: € 0 miljoen. Resterend:  € 95 miljoen.”

Eenzelfde situatie is aangetroffen bij het lerarenregister. In de Kamer vraagt men zich af waarom de toestroom daarheen zo gering is. D66 rekende al voor dat met het huidige tempo het 30 jaar duurt voordat de docenten zijn ingeschreven. “Voortmodderen kost geld,” zei Paul van Meenen in het recent overleg hierover.

OCW meldt niettemin: “Deze subsidie maakt deel uit van het Actieplan LeerKracht. Het belangrijkste uitgangspunt van de Onderwijscoöperatie is dat deze van, voor en door de leraar is. Het doel van de subsidie is het zorgen voor een krachtige beroepsgroep door de professionaliteit van leraren en ander onderwijspersoneel te bevorderen en te waarborgen. Korting: € 0 miljoen. Resterend € 2,9 miljoen.” Wel heeft minister Bussemaker een notitie toegezegd hierover.

Aap uit de mouw

Gelukkig kan de Stichting AAP opgelucht ademhalen. Haar subsidie van €1,02 mln per jaar tot in 2033 blijft onverlet. De geïnfecteerde chimpansees blijven met speciaal opgeleid personeel en hun hiervoor gebouwde quarantaines al sinds minister Loek Hermans in voorjaar 2002 zitten waar ze zitten.

Waarom doet OCW dit? Dat moge helder zijn. Men poogt zo de steun van de Partij voor de Dieren te winnen in de Senaat voor het sociaal leenstelsel.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK