Wie zou eigenlijk van wie moeten leren?
De voorzitter van de Hogeschool Rotterdam is keynote spreker op 21 juni tijdens de Dag van de Excellentie in Nijmegen. In een weekboek volgen wij Ron Bormans bij zijn belevenissen, contacten en voortdurende worsteling excellentie en focus in het HBO een centrale plaats te geven.
Maandag 27 mei
Door een speling van het lot ben ik bijna de hele week op onze RDM Campus. De RDM Campus is een unieke kans die het Havenbedrijf ons biedt. Vanuit zijn belang van gebiedsontwikkeling, het creëren van hoogwaardige bedrijvigheid en het naar de haven toe trekken van kennisinstellingen en haar studenten, heeft het Havenbedrijf een infrastructuur gecreëerd, waar onderwijs, onderzoek en bedrijven elkaar kunnen ontmoeten. Het moderne HBO is een fascinerend decor.
Dat laatste is niet alleen mijn mening. Nog niet zo lang geleden is de RDM Campus door het Erfgoedplatform van de Open Universiteit uitgeroepen tot het succesvolste voorbeeld van ‘waardecreatie met herbestemming van cultureel erfgoed’. Mooie nationale projecten uit het hele land, zoals de Westergasfabriek in Amsterdam, de Lichttoren in Eindhoven en de Verkadefabriek in Den Bosch, achter zich latend…
Dinsdag 28 mei
Vanaf half 4 vergadert het College van Bestuur met de stafdirecteuren. Twee punten staan prominent op de agenda: hoe komen we tot definitieve besluitvorming over de reductie van overhead en hoe kunnen onze diensten optimaal bijdragen aan ons kwaliteitsprogramma Focus.
We vergaderen in de mooie Commissarissenkamer van het RDM Congrescentrum. De diensten hebben eerder in de richting van het College van Bestuur aangegeven graag zelf leiding te geven aan dit proces. Dat is een moedig besluit. Immers, de directeuren hadden het zich ook gemakkelijk kunnen maken door aan te geven dat ‘iemand anders’ maar moet aangeven waar we kunnen korten op onze overhead.
Focus heeft een stevige doelstelling neergelegd: van 42% overhead naar 37%, waarbij dat allemaal gevonden moet worden in de zogeheten generieke overhead. Voor de duidelijkheid: we hebben het dan over meer dan 100 mensen. We vinden elkaar. De kwantitatieve doelstelling gaan we sowieso halen, zo blijkt uit de rapportage. We zijn het eens dat we daar vervolgens een kwalitatieve doelstelling op hetzelfde moment aan moeten zien te koppelen.
Dat gaat in twee fasen gebeuren. De eerste is dat het College van Bestuur op basis van de rapportage van de stafdirecteuren zal aangeven of zij aanleiding ziet om tot een andere kwantitatieve verdeling over de diensten te komen. Focus betekent keuzes maken en wellicht moeten we vanuit die optiek de ene dienst net wat meer ontzien dan de andere.
Twee: de komende jaren gaan de stafdiensten samen met de instituten goed kijken naar alle processen en proberen te komen tot optimalisering daarvan. Als daar uitkomt dat de ene dienst met minder en de andere dienst met meer inzet zou moeten werken, dan is die ruimte er.
Dit geldt ook voor de onderlinge verhouding tussen de diensten en de instituten. Het enige dat vaststaat is die 37% en de wens meer kwaliteit te leveren. We staan vervolgens stil hoe we dat laatste moeten aanpakken. Veel ideeën passeren de revue: het werken met een klantenraad, opleidingen beter betrekken bij de dienstverlening, transparanter willen en durven zijn, serieus nemen van het project Museum voor Overtollig Beleid…
We spreken af na de zomer een ander begrip te gaan gebruiken dan ‘reductie overhead’. Hoe je het ook wendt of keert, daar gaat iets diskwalificerends van uit. Een stevige bijeenkomst die we afsluiten met een stevige maaltijd in restaurant Courzand op Heijplaat. Ik was er voor het eerst. Laat ik het zo zeggen: als je op zoek bent naar een bijzondere, authentieke ervaring, ga er eens naar toe…
Woensdag 29 mei
Het College van Bestuur bezoekt alle instituten. Ooit was dat standaard op de vrijdagmiddag en dus staat een dergelijk bezoek steeds als ‘vrijdagmiddagbezoek’ in mijn agenda. Maar vandaag is vrijdagmiddag woensdagochtend. We bezoeken RDM. Projecten die laten zien hoe het moet passeren de revue. Een afgewogen interactie tussen bedrijven en onderwijs levert voor bedrijven nieuwe inzichten op en voor ons praktijksituaties, die studenten vormen en die inzichten opleveren voor het onderwijs.
De projecten illustreren waar kenniscentra/lectoraten voor zijn; door de meest actuele beroepspraktijk c.q. de context daarvan te onderzoeken, met en door studenten, confronteren we onze studenten met die actuele praktijk – met alle complexheden van dien – en doen we kennis op die haar vertaling hoort te vinden in de richting van het curriculum. Dat is wat in Focus bedoeld wordt met ‘onderzoek in dienst van onderwijs’. Wat we te zien krijgen is ongetwijfeld de ‘best practice’.
Wat ik ook zie is dat samenwerking nog niet onze sterkst ontwikkelde competentie is en dat we dus kansen missen. De Maas, die RDM scheidt van onze overige locaties, is niet alleen een fysieke barrière, maar bevestigt ook onze kokers. In die kokers doen we mooie dingen. Het wordt echt mooi als we ook uit die kokers durven komen.
‘s Avonds plaats ik een foto – met mijn telefoon gemaakt – van een mooi project van onze opleiding Autotechniek op ons intern platform Yammer, met de tekst: ‘Vandaag op bezoek op RDM. Onder de indruk van project bij Autotechniek. Bevlogenheid.’ De opleiding heeft het moeilijk, maar als we dit soort projecten kunnen draaien, dan…
Snel verder naar het instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie (CMI), waar docenten van de opleiding Communicatie het project Comm2Work draaien. Ook hier studenten die met echte opdrachtgevers echte opdrachten voor bedrijven uitvoeren, nu op het gebied van (strategische) communicatie. Ik weet niet of ik op die leeftijd al zo zelfreflectief sprak. Ik weet eigenlijk wel zeker van niet.
We voeren als medewerkers onderling veel gesprekken met elkaar hoe te komen tot een meer professionele cultuur waarin het elkaar aanspreken heel gewoon is. Hoe dat moet, hebben we nog niet overal te pakken. En als je dan die jonge mensen dat met een zeker gemak ziet doen, denk ik wel eens: wie zou nu eigenlijk van wie moeten leren?
Donderdag 30 mei
Bijeen zijn op de RDM Campus: College van Bestuur en directies van instituten en diensten. We praten over Focus. Maar deze keer niet over ‘wat’ maar over ‘hoe’.
Focus is ingrijpend voor iedereen binnen de hogeschool. We vragen van docenten, lectoren en ondersteunend personeel dat ze anders gaan werken. Dat geldt dus ook voor het College van Bestuur en de directeuren. Hoe kunnen we Focus echt realiseren? En wat vraagt dat voor de wijze waarop we de organisatie en haar onderdelen leiden?
We praten onder leiding van een extern bureau. Ik ben altijd erg terughoudend geweest in het inhuren van consultants – ondanks het feit dat ik zelf een paar jaar als consultant gewerkt heb – maar het College van Bestuur wil deelnemen aan het gesprek en niet leidinggeven aan het gesprek. Het schuurt wat in de afrondende plenaire sessie.
Het feit dat ik steeds de vraag naar commitment stel, wordt ervaren als onplezierig en niet getuigend van vertrouwen. Vertrouwen is niet waar het om draait. Ik heb vertrouwen. Ik maak duidelijk niet te twijfelen aan het ‘ja’ dat uitgesproken is voor Focus.
Probeer alleen steeds de spiegel voor te houden dat de keuze voor kwaliteit in voorkomende gevallen een radicalere breuk met het verleden inhoudt dan ‘gewoon’ beter ons best doen. Probeer ook duidelijk te maken dat die kwaliteit ook andere stijlen van leidinggeven met zich meebrengt: dichter tegen het onderwijs aan, kwaliteit zichtbaar durven maken, vertrouwen geven aan professionals, confronteren daar waar nodig.
Kwaliteit is een keuze en iedereen moet die keuze op zichtbare wijze maken. Juist doordat het wat schuurde, was het een prima dag. Vitale organisaties durven zaken te benoemen. ‘s Avonds is het gezellig. Er wordt veel gelachen, wat letterlijk extra accent krijgt doordat we eten in het zogeheten Innovation Dock; die enorme loods waar veel van onze onderwijs- en onderzoekactiviteiten plaatsvinden. Ik rijd tevreden naar huis.
Vrijdag 31 mei
Pieter Duisenberg, Kamerlid van de VVD komt bij ons op bezoek.We treffen elkaar om 10 uur op….. de RDM Campus. Daarvoor maken we in het College van Bestuur nog even de balans op van al die gesprekken die we de afgelopen weken over de koers van de hogeschool gevoerd hebben. Binnenkort trekken we immers definitieve conclusies over de 10 punten uit Focus en dat wordt nog hard werken de komende weken.
We spreken af dat we in de eindrapportage duidelijk maken dat voorwaarde nummer 1 voor een succesvolle kwaliteitsstrategie is: het hebben van consensus over wat kwaliteit is en die ook goed te benoemen. De parameters zijn bekend: accreditering, studenttevredenheid, afnemertevredenheid, medewerkerstevredenheid en studiesucces. Als je die ‘Big 5’ op orde hebt in een betaalbare opleiding, lever je kwaliteit.
Ik had me voorgenomen het Kamerlid de waarheid te zeggen. Ik had me weer eens flink geërgerd de afgelopen weken aan het beeld dat in politiek Den Haag steeds gemaakt wordt van het HBO, met als dieptepunt de opmerkingen van onze minister-president in gesprek met studentenbonden over het leenstelsel. Dat leenstelsel zou studenten in een positie brengen om beter onderwijs af te dwingen, waarbij hij en passant een beeld schetst van wat wij doen, dat meer op een karikatuur lijkt dan op wat er echt gebeurt.
Maar de aimabele en gedreven manier waarop het Kamerlid aan het gesprek begon, bracht mij ongemerkt in een andere en meer passende stemming. Gewoon vertellen wat we doen – de mooie dingen, de moeilijke dingen – en dan ontstaat vanzelf het goede beeld. Hij toonde zich leergierig en enthousiast en haalde regelmatig zijn telefoon tevoorschijn om mooie plaatjes te schieten van alles wat op RDM gebeurt. Bleek veel belangstelling te hebben voor ons beleid op het gebied van de Associate degrees.
Blij dat ik me niet overgegeven had aan ‘geklaag’ maar de feiten voor zich had laten spreken ging ik op weg naar Nijmegen, naar mijn oude vrienden van de HAN. Het nieuwe gebouw voor het laboratoriumonderwijs zou geopend worden en men nam afscheid van een van de beste directeuren die het HBO ooit gekend heeft: Cees van Verseveld. Ik hoop dat mijn nieuwe vrienden van Hogeschool Rotterdam mij vergeven, maar met de warmte van lentezon in mijn gezicht, rondkijkend op de HAN-campus in Nijmegen, dacht ik: als er in Nederland een prijsvraag komt wat de mooiste HBO-campus is, dan gaat de HAN vast winnen…
Kom naar de Dag van de Excellentie
De Dag van de Excellentie is op 21 juni in….Nijmegen.
Naast Ron Bormans treedt ook ‘excellentie-goeroe’ prof Hans Adriaansens op. Hij presenteert onder meer een nieuwe studie naar de zes cruciale succesfactoren voor universiteiten en hogescholen bij het realiseren van hun honourstrajecten en Sirius-projecten. Wat werkt en waarom? De deelnemers kunnen met de best practices uit het HBO en WO op deze terreinen de discussie daarover aan gaan en elkaars ervaringen delen en verrijken.
Op het programma van de Dag van de Excellentie in Nijmegen staan – net als vorig jaar bij het unieke Delftse lab van Leo Kouwenhoven waar het Majorana-deeltje was ontdekt – rondleidingen in laboratoria van excellent onderzoek, die anders gesloten blijven voor bezoekers.
Zo kunt u op bezoek bij het High Field Magnet Laboratory van Nobelprijswinnaar Andre Geim. Daarnaast zijn er rondleidingen door het lab waar het Zwaartekrachtprogramma Scheikunde wordt uitgevoerd en door de koepels van de wereldwijd befaamde afdeling Sterrenkunde. Kom met het Sirius-programma en ScienceGuide bij de ster Sirius langs, kortom.
U vindt het programma hier en u kunt zich aanmelden op excellentie@scienceguide.nl. U bent van harte welkom en wij kijken uit naar uw inbreng.
Op de RDM-campus van Bormans’ hogeschool wordt op 3 en 4 oktober a.s. The international Honors Conference 2013 – Evoking Professional Excellence in Higher Education gehouden. “The focus of the Honors Conference 2013 is on Learning to Innovate as a means for training honors students to become excellent professionals. Learning to Innovate gives the students the capacity to develop innovations in and for professional practice.”
