Bouwen aan bouw
De bouw heeft het in deze crisisjaren bijzonder zwaar. Niet alleen de politiek, maar ook andere organisaties kijken naar innovatieve oplossingen om de bouw weer aan de gang te krijgen. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen organiseerde een congres over innovaties in de bouw, en hoe MKB-bouwbedrijven hun bedrijfsresultaten kunnen verbeteren.
Nog veel geld verloren door inefficiëntie
“Dit maakt deel uit van onze kennisvalorisatie binnen de HAN,” zegt Ron van Wijk, Programma Manager InnovatieLab Duurzaam Bouwen. We zijn continue op zoek naar hoe het MKB uit de regio onze kennis optimaal kan benutten. Zo laten we bijvoorbeeld studenten kritisch kijken naar alle bedrijfsprocessen, iets dat ondernemers soms over het hoofd zien in de waan van de dag.”
Dat kan hele concrete en kostenbesparende resultaten hebben. “Een groep studenten vond bijvoorbeeld een omslagpunt in de afstand naar een bouwplaats, waarna het niet langer loont om de bouwvakkers daar elke dag heen te sturen. Het was veel goedkoper, en tijd efficiënter om daar in kost te gaan. Aan dit soort zaken gaat nog veel geld verloren,” zegt Van Wijk.
De samenwerking met het MKB gaat ook via InnovatieLabs, een open innovatieve omgeving waar mensen met een goed idee kunnen langskomen om te kijken of studenten er mee aan de slag kunnen. De drempel wordt zo bewust laag gehouden, op dit moment kan binnen het innovatielab aansluiting worden gevonden bij vier ‘icoonprojecten’.
Korte én lange termijn projecten
Het wikihouse is het eerste project van het innovatielab. Wikihouses zijn open source bouwpakketten die je kunt downloaden en overal in elkaar kan zetten, een voorbeeld van modulair bouwen. Voor toepasbaarheid op de iets kortere termijn wordt binnen een ander project een demontabel huis gebouwd. “Dit moet de flexibiliteit van gebouwen enorm vergroten, zonder grote verbouwingen moet het makkelijk een andere bestemming kunnen krijgen. Ondanks de grote flexibiliteit ziet het er uit als een ‘normaal huis’,” legt Van Wijk uit.
Ook voor de langere termijn zijn er projecten. “Het demontabele huis en het wikihouse zijn projecten die tussen nu en 5 jaar concreet resultaat voor het MKB zullen leveren. De andere twee projecten, biobased materials en circulaire economie, richten zich meer op de lange termijn,” zegt Van Wijk.
Redding van Gelderse papierindustrie?
“Met biobased materials richten we ons voornamelijk op bouwmaterialen van hernieuwbare grondstoffen, bijvoorbeeld kozijnen en beplatingen van organisch (rest)materiaal. Doordat andere materialen steeds schaarser worden en daarom ook steeds duurder ligt er voor biobased materials een toekomst in de bouw,” zegt Van Wijk.
Dit zou wel eens hele concrete consequenties voor de regionale industrie en werkgelegenheid kunnen hebben. “Hier in Gelderland hebben we bijvoorbeeld vanuit de historie een grote papierindustrie, maar hoe past die zich aan aan het papierloze tijdperk? Denkbaar is dat de productielijnen binnen deze fabrieken worden omgebouwd om zo biobased plaatmateriaal voor de bouw te maken. We zijn niet met luchtkastelen bezig, we zijn verbonden met de realiteit van nu.”
Bouw kan veel duurzamer
Het duurzaamheidsaspect van biobased materials sluit nauw aan bij het vierde icoonproject dat zich richt op de circulaire economie. “De bouw eist op dit moment veel grondstoffen op en produceert veel afval. We moeten af van het idee dat materialen in de bouw opgebruikt en weggegooid worden. Bij het ontwerp moet je al rekening houden met wat je gaat doen na de levensduur van het gebouw,” zegt Van Wijk.
“Het lijkt dat we nu al goed bezig zijn. We slopen niet meer zoals vroeger maar proberen steeds meer te recyclen. Toch is dit nog steeds geredeneerd vanuit de lineaire economie. Waar we naar toe moeten is, dat de producent (eind)verantwoordelijk blijft voor wat er na einde levensduur van zijn product gebeurt. Dan kom je tot heel andere producten en concepten, zo kent de circulaire economie een technische en een biologische kringloop. In het modulaire bouwen, zoals in het wikihouse, liggen op dit gebied enorme mogelijkheden.”
Binnen deze projecten wordt multidisciplinair samengewerkt, binnen en buiten de hogeschool. “Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar als we bedrijven stimuleren om buiten de ‘eigen’ disciplines samen te werken, dan moeten we dat natuurlijk zelf ook doen. Door met verschillende lectoraten samen te werken geven we een duidelijk signaal af. Voor ons is deze multidisciplinaire samenwerking menens.”
