Nieuwe eisen leraarschap ontoereikend
De minister heeft de Onderwijsraad gevraagd om een advies over deze nieuwe bekwaamheidseisen. De minister had voor de raad twee specifieke vragen ter beoordeling: “1.) Draagt het voorstel bij aan de verhoging van de beroepsstandaard zoals de raad die bepleit in zijn advies ‘Kiezen voor kwalitatief sterke leraren’ (januari 2013)?
2.) Zijn de voorgestelde bekwaamheidseisen adequaat als uitgangspunt voor het inrichten van het curriculum van de lerarenopleiding en het richting geven aan verdergaande professionalisering?“
De minister verwees daarbij naar een mogelijk gebrek aan accentuering van de ‘Bildung’ opdracht van het onderwijs en het leraarsberoep en op het feit dat de MBO-raad het voorstel van de Onderwijscoöperatie niet ziet zitten.
Ontoereikende motivering
Sinds 2006 regelt de wet de vaststelling van de bekwaamheidseisen en de plicht voor schoolbesturen om hun personeel in de gelegenheid te stellen hun bekwaamheid te onderhouden gedurende hun loopbaan. Zelfregulering is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Dit houdt concreet in dat het onderwijsveld zelf verantwoordelijk is voor het bekwaamheidsonderhoud en de vastlegging van bekwaamheid in bekwaamheidsdossiers. De minister is nu van plan het huidige ‘Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel’ te vervangen door de opzet die de Onderwijscoöperatie in april 2013 voorlegde. Deze wijziging zou met ingang van het studiejaar 2015-2016 moeten ingaan.
De Onderwijsraad komt in het briefadvies tot de conclusie dat het voorstel op twee punten tekortschiet. “De motivering van de voorgestelde bekwaamheidseisen is ontoereikend en de inhoudelijke invulling van de bekwaamheidseisen is onvolledig. Verder meent de raad dat het bekwaamheidsonderhoud nadere aandacht vergt en geeft hij nog een overweging aangaande de door hem geadviseerde algehele verhoging van het niveau van leraren.”
Lerarenopleiding in het nauw
Ook de bekwaamheidseisen voor de lerarenopleiding zijn ontoereikend, zo blijkt uit dit advies aan de minister. “De raad vindt de bekwaamheidseisen onvoldoende richtinggevend voor de lerarenopleiding, omdat zij op drie punten onvolledig zijn. Ten eerste zijn er geen niveau-aanduidingen opgenomen in de bekwaamheidseisen. Ten tweede zijn de algemene aspecten van de professionele bekwaamheid alleen in de toelichting opgenomen. En ten derde maken de bekwaamheidseisen onvoldoende onderscheid tussen verschillende sectoren.”
De bekwaamheidseisen zijn volgens de raad onvoldoende richtinggevend en hij komt daarom met de volgende aanbevelingen:
- Neem de niveau-aanduiding expliciet op in de bekwaamheidseisen.
- Neem eisen omtrent algemeen professioneel handelen op in de bekwaamheidseisen.
- Doe meer recht aan de verschillen tussen het algemeen voortgezet en het beroepsgericht onderwijs.
De raad concludeert dat de eerdere bekwaamheidseisen toch al “in beperkte mate hebben bijgedragen aan het tot stand brengen van systematisch en gestructureerd bekwaamheidsonderhoud van leraren. Voor de professionalisering die verder reikt dan het minimumniveau zijn de bekwaamheidseisen echter van beperkt belang, omdat deze aangeven wat leraren ten minste moeten kennen en kunnen. Ze kunnen dus per definitie onvoldoende richting geven aan verdere professionalisering.”
Lerarenregister en grondwettelijke zorg
Daarbij adviseert de Onderwijsraad aspecten die met het thema ‘Bildung’ te maken hebben meer expliciet op te nemen in de bekwaamheidseisen. Ook meer in den brede adviseert de raad dat het lerarenregister bij de Onderwijscoöperatie een ander, veel meer publiekrechtelijk gefundeerd karakter krijgt.
“De raad herhaalt in deze context echter zijn advies om te kiezen voor een publiekrechtelijk lerarenregister op die manier kan de grondwettelijke zorg van de overheid voor de bekwaamheid van de leraar beter worden bewaakt. Wanneer een leraar niet of onvoldoende voldoet aan de eisen voor bij- en nascholing, verliest hij zijn bekwaamheid en dus zijn bevoegdheid tot lesgeven.”
De Onderwijscoöperatie zelf heeft een geheel andere opvatting op tafel gelegd, want zij wil zelf de controle houden over het lerarenregister. Dit bleek uit een brief die zij aan de Tweede Kamer stuurde naar aanleiding van de Lerarenagenda van Bussemaker en Dekker. Vooral de visie van de staatssecretaris moest het daarin ontgelden. De Onderwijscoöperatie stelt dat “het eigenaarschap van het beroep toekomt aan de beroepsbeoefenaren op individueel en collectief niveau.” Om die reden is het OCW ten principale dan ook niet gegeven regels te stellen over zaken die volgens de beroepsgroep haar toekomen. Dat betreft onder meer “de definitie van het beroep”, maar ook “de toegang tot het beroep” en “de ontzetting daar uit.”
