EU straft Zwitsers
Zwitserland wil graag optimaal kunnen profiteren van grote kennisprogramma’s van de EU. Zo zijn besprekingen gaande om zowel in het nieuwe Eramsus+ als in het R&D-investeringsprogramma Horizon 2020 deel te nemen. Daar hebben de Zwitserse kennisinstellingen veel aan, want bijvoorbeeld bij de researchgrants van de ERC scoren zij ver boven hun gewicht.
Lusten én lasten
Het delen van de lusten en lasten is mogelijk, ook voor landen die geen lid van de EU willen worden. Zij aanvaarden dan, dat zij in de beslissingen over de koers en inhoud van het Europese beleid niet betrokken zijn. Ook aanvaarden zij, dat zij bij deelname de binnen de EU afgesproken voorwaarden en onderlinge werkwijze ook accepteren.
Dit is met landen als Israël, Noorwegen en Zwitserland ook regelmatig gebeurd, zeker op het terrein van de kennisinvesteringen en -programma’s. Als zeer geavanceerde kennis- en hichtech-naties willen zij graag participeren in de grote samenwerkingsprogramma’s en de investeringen voor de lange termijn, die via de EU mogelijk zijn, samen met hoogontwikkelde partners en buurlanden. In de vorige ronde van de R&D-programma’s konden zij bijna €2 miljard aan investerigen op die manier genereren vanuit Europese fondsen.
Na het referendum in Zwitserland over de toelaing van EU-burgers is echter ernstige twijfel gerezen aan die bereidheid ten principale. De regering in Bern heeft drie jaar de tijd de plebiscitaire uitspraak te vertalen in nieuwe regels en afspraken. De EU wil echter niet zo lang wachten op duidelijkheid over de te verwachten opzet en koers van de Zwitsers.
Waarschuwing ook aan Schotten
Als eerste, helder signaal is nu gekozen voor het opschorten van de besprekingen over de deelname van Zwitserland aan zowel Erasmus+ als Horizon 2020. Dit valt niet toevallig samen met een scherpe stellingname van voorzitter Barroso over de gevolgen van een Schots referendum. De Schotten zouden volgens hem zich misrekenen als zij denken, dat een uittreding uit het Verenigd Koninkrijk automatisch zou inhouden, dat zij op nieuwe, eigen voorwaarden lid konden worden van de Unie.
Hiermee geeft de Europese Commissie aan, dat een unie echt ‘samen uit, samen thuis’ inhoudt. Het streven naar zelfzuchtige à la carte oplossingen maakt het immers zowel kostbaar als onaantrekkelijk voor de anderen binnen de EU om wel solidariteit te betrachten. De neiging daartoe is niet alleen maar verspreid in landen met koppige bergvolkeren.
De Zwitsers worden daarom nu geraakt en gewaarschuwd op een terrein waar hun economie wereldwijd toonaangevend is: kennis en technologie. Morgen spreekt de minister van Buitenlandse Zaken al met Kanselier Merkel, ook dat is geen toeval natuurlijk.
