Lenen vol risico
Minister Bussemaker komt met een samenhangend pakket voorstellen voor HO, SF en OV-kaart beleid, waarin kosten, investeringen en versoberingen als één geheel gepresenteerd worden. Premier Rutte lonkt intussen buiten de ‘C3’ van D66, CU en SGP om steun te vinden voor de plannen van zijn coalitie.
Een onderzoek van de Vaste Commissie van het Britse Lagerhuis laat zien, dat de invoering van een sociaal leenstelsel de begroting voor het hoger onderwijs aan geheel nieuwe risico’s en krachten blootstelt. De parlementariërs merken nu bovendien, dat de wijze van invoering hun controletaak en medeverantwoordelijkheid ook zwaar onder druk zet.
Geen betrouwbaar model sinds 1990
In hun rapport met aanbevelingen voor een drastische herijking zeggen de Britse Kamerleden onder meer: “Since student loans were introduced in 1990, there has been no reliable model for forecasting how much will be repaid to the Exchequer. Despite investment to improve the forecasts in recent years, the Department’s model for estimating future loan repayments still consistently over-estimates annual repayments by about 8% compared with the amounts actually collected.”
Het effect is dat de regering in haar meerjarenramingen enorme risico’s heeft ingebouwd, waarvan men de omvang en groeitempo niet of nauwelijks weet in te schatten. “As a result, the Department is likely to be underestimating the value of student loans that will never be paid back; currently the estimate is between 35% and 40%. The Department cannot be properly held to account for performance because it does not publish its forecasts and it does not report on variances between forecasts and actual amounts collected.”
Verlies van controle door parlement
Ook in ons land is de inschatting hiervan een punt van aandacht. OCW erkent dat de omvang van de opgebouwde studieschulden met de invoering van een leenstelsel hier eveneens fors gaat groeien, van zo’n €12 miljard naar meer dan €20 miljard in enkele jaren.
Het Lagerhuis merkt echter dat het parlement geen second opinions of andere vormen van feitelijke controle en verantwoording kan toepassen op de cijfers rond deze ontwikkeling ten gevolge van het beleid. De regering “does not publish all of the detailed assumptions it is using to calculate the value of the student loan book.”
De voorzitter van de Britse Kamercommissie schrijft daarover “There is around £46 billion of outstanding student loans on the Government’s books, and this is before the full impact of fee rises to £9,000 a year. This figure will rise dramatically to £200 billion by 2042. The Government assumes that 35% to 40% of the total will never be repaid. That is some £16 billion to £18 billion on the current debt of £46 billion and £70 billion to £80 billion on the estimated value of student loans by 2042.”
Veel betere prognoses zijn noodzakelijk
De HO-experts in het Lagerhuis willen hier niet aan. Zij vertrouwen de cijfers van het Britse DUO niet meer. “We think that the value of student loans never to be repaid could be even higher – because the Government consistently overestimates what’s due to be repayed by some 8%. The Department must improve its forecasting so that action can be taken to reduce the ever-growing write-off figures.” Dat te meer, omdat de groei van het aantal studenten in de begrotingsprojecties niet voldoende gedekt was. Deze wil men nu opvangen door de uitstaande studieschulden te verkopen aan de markt.
Dat levert dan wel meteen heel ernstige vragen op. “Any sale must represent value for money. But the reality is that the Department lacks a robust model to estimate the value of the loans properly.” Men heeft daardoor ook eigenlijk geen idee, wat die studieleningen in het meerjarenperspectief nu eigenlijk ‘waard zijn’ en zouden ‘opleveren’ bij een feitelijke privatisering.
Studenten van over de grens ongrijpbaar
Alsof de risico’s bij de cijfers voor de langere termijn niet onzeker genoeg zijn, blijkt het Britse DUO ook veel niet te weten over de (ex-)studenten ten aanzien van belangrijke factoren over hun terugbetaalvermogen. “The Student Loans Company is in the dark over what a large number of borrowers (368,000 at March 2013) who are not repaying at the moment but are still classified as being in the ‘repayment’ category are currently doing.”
In een wereldwijde hoger onderwijs omgeving is het volgende punt zelfs zeer ernstig: “it knows very little about British graduates who live abroad or about graduates from the EU who have since left the country. Will they ever pay back their loans? The Student Loans Company simply doesn’t know.”
Vragen hiernaar zijn ook in ons land al op tafel gelegd. In mei 2013 moest minister Bussemaker in een Kameroverleg erkennen, dat OCW niet veel meer weet dan de Britse collega’s. “Naar schatting 5% van alle debiteuren, zowel Nederlandse als buitenlandse, betaalt de studieschuld uiteindelijk niet terug. Ik kan niet aangeven hoe groot het aandeel buitenlandse studenten is dat niet terugbetaalt.”
“Toen ik het bericht las over de grote zorgen in Engeland over niet-terugbetaalde studiefinanciering, heb ik gelijk mijn medewerkers gevraagd om uit te zoeken hoe het bij ons zit. Zij meldden dat zij daarmee al bezig waren in het kader van de zojuist genoemde motie. Inmiddels werkt hier een speciale taskforce van meer dan tien man aan.”
Zorgen voor DUO en Bussemaker
DUO en de minister lopen daarbij tegen allerlei vragen aan, zo bleek. “Hoe kunnen wij incassobureaus in het buitenland inschakelen? Hoe kunnen wij gebruikmaken van paspoortsignalering? Hoe kunnen wij mogelijkheden bedenken om effectiever in het buitenland te incasseren, bijvoorbeeld door debiteuren op te sporen met internetonderzoek en het gebruik van social media?”
Net als bij de Britten ziet ook Bussemaker dit als “een zorgelijk punt. Wij moeten er alles aan doen om, ook na geluiden over andere grensoverschrijdende financieringsstructuren, het niet-terugbetalen van studiefinanciering tegen te gaan.”
