Wel paard, niet God

Het proefschrift From animals to crops van Jerke de Vries mist enkele pagina’s. Het gaat om het dankwoord achterin het boek, waarin hij zich in een paar regels tot God richt en een schutblad voorin met een citaat van de laat-Romeinse filosoof, schrijver en ‘kerkvader’ Augustinus. Zulke verwijzingen mogen sinds het begin van dit academische jaar namelijk echt niet meer, meldt het Wageningse universiteitsblad Resource.

De Vries kende de nieuwe richtlijn der ruimdenkendheid en werd door de decaan, Johan van Arendonk, voor een dilemma geplaatst. Hij kon de gewraakte passages afplakken of men zou ertoe over gaan de promotie af te blazen. De promovendus knipte in arremoede dan maar enkele bladzijden uit zijn dissertatie. “Afplakken dat wilde ik niet. Ik ga mezelf niet censureren,” zo reageert hij.

Lankmoedigheid ongewenst

Het voorval met De Vries is het eerste voorbeeld van een openlijke aanvaring met het College voor Promoties bij de nieuwe regel. Dit voorschrift is op zich geen nieuw beleid, meldt de decaan. Maar men vond dat er desondanks vooral in dankwoorden met lankmoedigheid mee omgegaan werd. In september kregen alle hoogleraren daarom een brief van het College en werd hen hun verantwoordelijkheid als promotor op het hart gebonden, ook waar het een correct dankwoord van de promovendus zou betreffen.

Professor Peter Groot Koerkamp en zij collega Imke de Boer accepteerden de omstreden tekstfragmenten niettemin. Volgens De Boer stond de promovendus daarop en collega Groot Koerkamp geeft in dat verband ook wel toe dat hij niet erg content is met het vigerende beleid terzake. “Mijn persoonlijke mening is dat het dankwoord van De Vries moet kunnen. Wat is religieus? Er is een grijs gebied. Als een promovendus in zijn dankwoord drie pagina’s over zijn paard schrijft alsof het God de Heer is, mag dat wel,” zegt hij in het Wageningse blad.

“Je kunt er ook in drie zinnen omheen draaien, waarbij het voor iedereen duidelijk is dat je God bedoelt. Promovendi zullen heel creatief worden om  te zeggen wat ze willen. Het moet toch kunnen dat iemand in een dankwoord zegt waar hij in gelooft. Het dankwoord is per slot van rekening geen wetenschap, maar een persoonlijk deel van het proefschrift.”

Een grens trekken 

De decaan insisteert echter. Het dankwoord – als de auteur dat al opstelt – is nu eenmaal een integraal onderdeel van een proefschrift en zo’n dissertatie is een uitgave bij de eigen universiteit. “Daarin passen geen uitingen van politieke of religieuze aard. Om een grens te trekken heeft het CvP besloten om alle verwijzingen naar religie te verbieden.” Hoe dat dan moet bij een echt WUR-proefschrift over bijvoorbeeld de zorg voor de koe in landen met een Hindoe-traditie of een over het ritueel slachten……

Promovendus De Vries vertelt, dat het hem niet ging om heibel of botsingen hierover. “Ik heb me aan de regels gehouden. Maar de regel is arbitrair. Er is onduidelijkheid over de interpretatie ervan en het toezicht daarop. Maar nog belangrijker is de vraag of we dit als universiteit wel willen.” Hij kan zich troosten met de wetenschap, dat over from animals to crops het Oude Testament leert dat ‘zij die met tranen zaaien met gejubel mogen oogsten’.