Lenen tegen hoge prijs
In discussie met de economen in spe van de UvA werd de GroenLinks-voorman scherp bevraagd over de inhoud, voortgang en merites van de plannen en perikelen van de studiefinanciering. Hij gaf aan, dat na een periode van impasse en kille verhoudingen er nu weer gepraat wordt. PvdA en VVD hebben op dit terrein hun constructieve oppositie-collega’s van de ‘C3’ toch maar losgelaten. Het zijn opnieuw GroenLinks en C3-partner D66 die politiek er met Rutte’s coalitie uit moeten zien te komen, wil een hervorming slagen.
Van Ojik zei daar onder meer het volgende over: “We zijn samen met D66 – daar werken we overigens weer heel goed mee samen – met het kabinet in gesprek over de nieuwe studiefinanciering. Het kabinet wil de studiefinanciering veranderen, middels het sociaal-leenstelsel, maar heeft daarvoor geen meerderheid in de Eerste Kamer.” Dat maakt het voor GroenLinks toch weer interessant om te zien of zij hier iets bewerkstelligen kan.
Dat is links
“Voor mij is het uitgangspunt dat elk stelsel van studiefinanciering, dus ook een leenstelsel, de kwaliteit en de toegankelijkheid van het hoger onderwijs allebei moet waarborgen.” Dat is de inzet die Van Ojik stipuleert als zijn bottom line. “De toegankelijkheid moet minimaal in stand blijven en het liefst ook verbeteren. Dat betekent voor mij niet dat we het huidige systeem van studiefinanciering in stand hoeven houden. Ik kan me best voorstellen als studenten een goede baan hebben en veel gaan verdienen, dat ze iets terugbetalen van hun basisbeurs.”
“Heel eerlijk, ik zou geïnteresseerd zijn in een systeem waarin mensen met meer dan gemiddeld goede inkomens best wat terug betalen voor de basisbeurs. Dat is links, zal ik maar zeggen, nivellerend. Dat zou ik zelf niet zo raar vinden in een nieuw stelsel.”
“Stel je studeert vijf jaar, dan heb je ongeveer €15.000 basisbeurs ontvangen. Je werkt in je leven misschien veertig jaar en dan zou je in die veertig jaar die €15.000 terug moeten betalen. Dan heb je het over een heel klein beetje meer aan belasting daarvoor, als je een hoog inkomen hebt. Heb je dat niet, dan hoeft dat niet. Daarom vind ik het een goed idee om de terugbetaling van de basisbeurs-studieschuld via de belasting te doen.”
Hiermee sluit GroenLinks duidelijk aan bij de opzet die prof. Bas Jacobs recent op tafel legde en waarover in de Kamer ook al nader is gesproken. Collega-economen van Jacobs als prof. Eijffinger hadden aan de discussie daarover inmiddels ook een kritische bijdrage geleverd. Wat wordt nu het vervolg?
Vrij kortzichtig
Het gesprek met de bewindslieden en D66 is daarmee duidelijk ingekaderd voor Van Ojik. Dat is ook wel nodig, want “de plannen die het kabinet daarvoor heeft slaan nergens op. Zij noemen dat een sociaal leenstelsel, maar wat daar sociaal aan is weet ik niet.” Om het klip en klaar te doen zijn, onderstreepte hij bij de UvA-economen nog eens: “We steunen niet de plannen voor het kabinet voor het sociaal-leenstelsel, maar we zijn niet tegen een discussie over een andere vorm van studiefinanciering. Toegankelijkheid en kwaliteit daar gaat het om.”
Met name dat laatste aspect acht Bram van Ojik ook ten onrechte onderbelicht in de discussie over de opzet en effecten van een stelsel van studiefinanciering. “De kwaliteit van het onderwijs daar gaat het eigenlijk weer veel te weinig over. Het gaat heel erg over de manier van financiering en dat is natuurlijk heel belangrijk….” Wat hem tegenstaat, is de houding van het kabinet, dat er zonder leenstelsel ook geen ruimte voor investeren in kwaliteit is.
In de gesprekken valt hem op, “dat door de minister voortdurend wordt gezegd: ‘Als het sociaal leenstelsel er niet komt, is het ook goed. Maar dan hebben we geen geld om in kwaliteit te investeren’. Die link wordt heel rechtstreeks gelegd en dat is vrij kortzichtig natuurlijk.”
