Levensreddend innovatief

“Het was vooral een verrassing dat een prijs als dit bestond,” vertelt winnares Laura van ’t Veer aan ScienceGuide na haar onderscheiding bij de European Women Innovators Award. “Een van de mensen met wie ik veel samenwerk maakte me attent op deze prijs en zei: ‘hier moet jij voor aangemeld worden’.” 

Een trotse premier Mark Rutte reikte de prijs uit en zag in Laura van ‘t Veer een Nederlands toonbeeld van vrouwelijk vernuft, en dat nog wel in een van de sectoren waar Nederland zich internationaal op wil profileren. “Ik denk ook dat we als Nederland vooroplopen op het gebied van kankerdiagnostiek, en vooral op het gebied van borstkanker.” 

Naast ondernemer is Laura van ’t Veer ook bijna continue voltijd actief gebleven in de wetenschap. De promovendi die Van ’t Veer helpt opleiden moeten open staan voor nieuwe innovatie manieren om ziektes op te sporen en te behandelen. “Zo hoop ik ook mijn deel bij te dragen om mensen op te leiden die de nieuwste medische technieken kunnen toepassen.”

Zonder chemotherapie ziektevrij

Tien jaar geleden begon Laura van ’t Veer het bedrijf Agendia, om haar wetenschappelijke vinding van een paar jaar eerder tot een product te maken. “Ons product MammaPrint kan niet alleen vertellen of iemand borstkanker heeft maar ziet ook aan de genenactiviteit op de tumor of iemand een hoog of laag risico heeft om later uitzaaiingen te krijgen. Die informatie wordt nu gebruikt in de kliniek om te bepalen of patiënten met borstkanker chemotherapie krijgen of niet,” vertelt Van ’t Veer.

“We hebben in Nederland een prospectieve studie gedaan waar we de test aan ruim 400 patiënten in 16 ziekenhuizen hebben gegeven. Degenen die op klinische gronden hoog risico hadden, maar volgens de MammaPrint een laag risico hadden, konden in samenspraak met de arts ervoor kiezen om chemotherapie te nemen of niet.”

“In een derde van de gevallen was er zo’n discordante uitslag en tweederde daarvan, twintig procent van het geheel, besloot de biologie van de tumor te volgen en geen chemotherapie te ondergaan,” vertelt Van ’t Veer.

“Een jaar geleden hebben we gepubliceerd dat de vrouwen die deze beslissing hadden genomen na vijf jaar allemaal ziektevrij waren. Ondanks dat ze geen chemotherapie hadden genomen op grond van de laag-risico biologie van de tumor. Dit is het eerste prospectieve bewijs dat deze test werkt. Er is ook een grote Europese test gedaan met bijna 7000 patiënten en daarvan zullen we eind van het jaar de resultaten weten.” 

Ondanks dat nog niet alle klinische tests afgerond zijn is de MammaPrint in principe voor iedereen beschikbaar, zeker in Nederland, vertelt Van ’t Veer. “De gegevens die we op grond van historische analyses hebben gedaan zijn zo sterk dat zorgverzekeraars deze test gewoon vergoeden,” legt Van ’t Veer uit. 

Van alle kanten gestimuleerd

“Van alle kanten zijn we gestimuleerd om deze academische kennis naar de praktijk te brengen, onder andere door het innovatieplatform in Nederland en het zesde en zevende framework voor Europees onderzoek. De grote Europese studie naar 7000 patiënten bijvoorbeeld, is deels gefinancierd door een zesde framework subsidie van de Europese Unie. De ontwikkeling om van de MammaPrint een test te maken is mogelijk gemaakt door de FES-gelden.”

“We hebben eerst geprobeerd om een de productontwikkeling uit te besteden aan een paar grote diagnostische farmaceutische bedrijven. Maar het is vrij gespecialiseerde kennis en tien jaar geleden hadden deze bedrijven geen idee hoe dat te doen. Toen hebben we besloten het zelf te doen.”

In de toekomst moeten vergelijkbare tests voor andere soorten kanker beschikbaar komen, ze zijn al ontwikkeld voor longkanker en darmkanker. Maar de ambities reiken verder. “In de toekomst zou ik graag meer werken aan targeted drugs die de aspecifieke chemotherapie zou kunnen gaan vervangen, deze medicijnen zijn gericht op de biologische genafwijking van de tumor. We zijn nu allerlei diagnostieken aan het ontwikkelen om te kijken welke behandeling het best bij welk soort tumor past,” licht Van ’t Veer de toekomst van haar bedrijf Agendia toe.