MBO ontvlecht in Rotterdam
Door hun grotere schaal kunnen de twee ROC’s samen tegelijk in kleinere, herkenbare eenheden hun opleidingen nieuw opzetten en duidelijker aanbieden. Van Gorsel schetste in de aanloop van het #HBO-discours over doorstroom tussen MBO, HBO en WO in Rotterdam hoe zij en haar collega’s de route naar en afwegingen rond hun opmerkelijke beleidsstrategie en de invoering daarvan zagen.
“Wij hoorden uit het bedrijfsleven, dat alles wat binnen een ROC als groot geheel gebeurt voor hen niet zo helder is. We merkten dat dat niet alleen de vele soorten opleidingen en varianten betreft. Ook die vier niveaus van het MBO bijvoorbeeld, daar vroeg men zich vanaf wat nu bij wat hoorde. Het profiel en de verdeling van de vakken en vakgebieden was ook voor bedrijven niet meer doorzichtig.”
Teveel overlap in één stad
“Het viel meteen op dat dit voor studenten eigenlijk precies zo was. Zo komen ze moeilijk op de ‘juiste plaats’ natuurlijk. Je ziet dat ze dan veel gaan switchen, bovenop de uitval. Ze gingen bovendien vaak switchen tussen Albeda en Zadkine, dat was opvallen omdat we grotendeels dezelfde opleidingen aanbieden.”
“Dat zette wel aan het denken. Lange tijd was twee ROC’s in één stad met goeddeels hetzelfde pakket niet zo’n punt. De groei en het geld waren voldoende om dat in stand te houden, leek het. Maar nu is dat wel een punt, want zowel die onduidelijkheid voor bedrijven en studenten, als de ondoelmatigheid van het aanbod werken niet goed. Bovendien zijn binnen een ROC veel, vaak sterk verschillende ‘culturen’ bijeengebracht. Techniek en zorg zijn echt heel anders qua studenten, afnemers, omgeving en docenten. De meerwaarde van het geheel is dan niet zo groot, als je tegelijkertijd vaststelt, dat je onhelder geworden bent.”
Colleges vergroten eigenaarschap
“Door samen te gaan en te herschikken naar overzichtelijke eenheden ontstaan ‘colleges’ die voldoende levensvatbaar zullen zijn. Ze zullen ongeveer even groot zijn als hele ROC’s elders, buiten Rotterdam. Daarom kan deze oplossing in deze stad. Ik ga dit niet één op één elders net zo aanbevelen. Wel is het interessant, dat je sterk geprofileerde eenheden kunt laten ontstaan die veel meer verbonden zin met de betrokken bedrijven. Je ziet dat er aan hun kant direct veel meer eigenaarschap komt voor zulk aanbod. Onze poging dit op te zetten kreeg massale steun, men zat er echt op te wachten.”
Eind april zullen Albeda en Zadkine conclusies formuleren op basis van het haalbaarheidsonderzoek naar hun nieuwe opzet. Voor de zomer zullen besluiten vallen en het traject voor de komende jaren ingevuld worden. Modellen voor 4 tot 7 of 8 nieuwe MBO-colleges zijn daartoe in de maak. Daarbinnen kunnen ‘de juiste studenten’ hun ‘juiste plaats’ gerichter vinden en kunnen uitval en switch-gedrag sneller en doeltreffender opgevangen worden, hoopt Van Gorsel.
Aansluitende MBO-HBO route
“Dit heeft zijn uitwerking naar zowel het voortgezet als het hoger onderwijs. Dat is voor het HBO-discours natuurlijk een belangrijk thema. Wij willen als MBO doorstroom realiseren, ook straks vanuit die nieuwe colleges en hun opzet. Dat zal dan wel goed moeten schakelen. Het moet aansluiten op het vervolg in het HBO.”
“De schakel moet zowel wat betreft het profiel als de inhoud goed kloppen. De beroepsprofielen in het HBO moeten dus goed aansluiten op die bij ons. De discussie over het eigen profiel wordt daar toch ook gevoerd, bijvoorbeeld bij de prestatieafspraken? Hoe gaan we dat dan doen?”
“Uitval, vertraging en switchen komen ook in het HBO en de universiteit veel voor, niet alleen bij ons in het MBO. Kunnen we daar van elkaars ervaringen niet leren? Wat werkt? Ik ben ervoor dat we echt aansluitende routes en studieloopbanen MBO-HBO gaan maken die veel helderder werken. Dat kan zeker bij de ‘sterk aansluitende profielen’ van beide kanten. Laten we dan vaststellen welke dat zijn en hoe we dit aanpakken!”
MBO-gerichte Havo
In dit verband wil het MBO in Rotterdam ook met het VO het gesprek nieuw leven inblazen. Om de uitval in MBO én HBO omlaag te brengen zou in het Havo een meer ‘MBO-gerichte’ route mogelijk gemaakt moeten worden. “In Havo-3 zou je de leerlingen meer keuze variëteit moeten kunnen bieden voor het vervolg.”
Van Gorsel ziet veel in een ‘Havo-plus’ variant in de klassen 4 en 5. “door daarin meer beroepsgerichte elementen mogelijk te maken, biedt je de Havisten meerdere mogelijkheden die nu afgesloten blijven. Ze kunnen door naar Havo-4 als zodanig, als ze verder willen naar het HBO en daar voldoende basis voor hebben. In de plusvariant kunnen ze zowel soepeler naar MBO-4 door, als direct naar het HBO met mee beroepsgerichte voorbereiding, als ze dat aankunnen. Dat geeft de doorstroom meer kansen en ‘zekerheden’. De uitval kan hiermee omlaag gebracht worden.”
“De juiste student op de juiste plek wordt zo bovendien een zaak die in het onderwijs voorafgaand aan HBO en WO veel nadrukkelijker in beeld kan komen. Dat sluit aan bij de ontwikkelingen als de technasia en de VO-HO-netwerken die studiekeuze en –voorbereiding veel steviger prepareren. Bovendien speelt deze aanpak in op het vraagstuk van de ouders die hun kinderen niet naar het vmbo willen laten gaan en dan in het Havo merken dat ze toch te hoog hebben gegrepen met de mogelijkheden van hun kinderen. Op deze manier hoeven we zulke scholieren niet weg te laten zakken, maar is er voor hen een passend perspectief.”
