Bedrijfsleven wil ambitieuze Bussemaker
Het is geen rijtje ‘kleine jongens’, dat de minister een brief schrijft. Het loopt van ondertekenaar prof. Hamer, directeur R&D van Unilever en Shell CTO Gerard Schotman, vice-president voor R&D Harry Borgreve van ASML tot prof. Emmo Meijer, chef R&D van FrieslandCampina, Marco Waas van AkzoNobel en Henk van Houten, de chef van Philips Research. Zij hebben behoefte OCW krachtig aan te spreken op de visie en inhoud van de aanstaande nota over het wetenschapsbeleid en doen dat in zeer heldere bewoordingen.
Hun invalshoek brengen vanuit “een blik van buiten naar binnen” en deze verwoorden zij zo: “We zien dat de maatschappelijke uitdagingen en de wetenschap geglobaliseerd zijn. Ook onze R&D inspanningen zijn geglobaliseerd. Dagelijks ervaren we dat er een internationale competitie is om R&D investeringen van bedrijven naar een regio te halen. Hierbij zijn verschillende factoren van invloed, zoals overheidsinvesteringen, wet- en regelgeving en een stimulerend fiscaal klimaat. Onze ervaring is dat met name de kwaliteit en relevantie van de publieke kennisbasis en de bereidheid tot samenwerking met het bedrijfsleven (groot en klein) wezenlijk zijn voor de keuze van de locatie van onze R&D investeringen.”
Consequenties voor de topsectoren
Grote nadruk leggen zij op de noodzaak van een integrale en gedurfde visie van het kabinet. Zij willen daarbij graag meedoen in een intensieve samenwerking met de kennissector bij de aanpak van grote maatschappelijke uitdagingen. Die aanpak moet aansluiten op de ‘grand challenges’ die Europa heeft geformuleerd en verder reiken dan wat in de topsectoren kan gebeuren. Zo wil men “gezamenlijk een onderzoeksagenda ontwikkelen waarin maatschappelijke uitdagingen, topsectorbeleid en wetenschapsagenda bij elkaar komen. We denken aan een beperkt aantal maatschappelijke thema’s als vertrekpunt, zoals bijvoorbeeld ‘langer, gezonder leven’ en ‘de circulaire economie’.”
Zo’n gedurfde visie van Bussemaker en een dergelijke agenda “heeft wel consequenties,” stellen de briefschrijvers zonder omhalen. Allereerst moet de aanpak van de topsectoren anders. “Aan de kant van de topsectoren zullen verdere stappen moeten worden gezet in de cross-sectorale samenwerking gericht op de maatschappelijke thema’s.” De agenda die de CTO’s willen zien ontstaan vanuit de wetenschapsvisie van de minister “dient de topsectoragenda’s en de universitaire profileringagenda’s te combineren.”
In de kern mono
Want ook in de kennisinfrastructuur willen zij ingrijpende veranderingen zien en sluiten opvallend nauw aan bij de critici van ‘Science in Transition’. “Het Nederlandse kennisbestel, dat in de kern monodisciplinair is opgebouwd, zal meer multidisciplinair dienen te worden ingericht om dergelijke complexe maatschappelijke uitdagingen met succes aan te kunnen pakken.”
Daarom moet “kritisch bezien” hoe het huidige bestel wordt aangestuurd. OCW moet kijken “of de huidige prikkels in het systeem het gewenste gedrag teweeg brengen.” De prikkels die onder de loep genomen moeten worden zijn – opvallend in aansluiting op de kritiek vanuit Science in Transition bijvoorbeeld – onder meer het “nadruk leggen op aantallen publicaties.” In dat verband willen de CTO’s ook “meer aandacht in de nationale onderzoeksportfolio voor bèta-techniek en toepassingsgeïnspireerd onderzoek.”
Zij pleiten onverminderd voor “het verder versterken van prikkels tot de al eerder genoemde profilering van universiteiten.” De samenwerking van kennisinstellingen met bedrijven moet in dat verband slimmer ingericht kunnen worden. Zo moet “in het financieringsmodel van publiek-private samenwerking ruimte [zijn] voor verschillende vormen van samenwerking (niet alleen op basis van cashbijdragen van bedrijven).”
