Hoop voor student in het nauw
Al tijdens Rutte-I probeerde Zijlstra de hardheidsclausule in de studiefinanciering ongedaan te maken. Deze zou een hoop ambtelijke rompslomp opleveren en dus te duur zijn. De val van het kabinet verhinderde dat hij de bezuiniging de facto door kon voeren. Feitelijk gaat het om de financiële opvang via studiebeurzen voor jongeren bij wie sprake is van “een ernstig en structureel conflict tussen ouder en studerende. Dit betreft situaties waarbij ernstig fysiek of geestelijk geweld een rol heeft gespeeld. Ook kan het gaan om structurele conflicten rond levensovertuiging, geloof en cultuur,” zo erkent minister Bussemaker.
Deze jongeren zouden voortaan gedwongen worden óf alsnog contact op te nemen met hun ‘weigerachtige ouders’ óf hun studiekosten via leningen te dekken. Hun aanvullende beurs zouden zij verliezen. Uit de vragen en antwoorden naar aanleiding van de begroting van OCW over 2014 bleek echter dat de betreffende bezuiniging niet een kostenbesparing inhoudt op een erg kostbaar detail, dat OCW en DUO overdadig bureaucratisch werk oplevert.
Onverteerbaar, maar toch
Met de afschaffing van de hardheidsclausule wordt 54.000 uur administratief werk bespaard op de specifieke aandacht voor 17.500 studenten. Uit de OCW-cijfers kon dus worden vastgesteld dat per betrokken student – jongeren in vaak dramatische gezinssituaties van geweld en misbruik – drie uur ambtelijke inspanningen wordt gepleegd om hun specifieke noodsituatie te helpen opvangen. Vanuit de Kamer werd door verschillende woordvoerders dan ook met buikpijn en weerzin op deze ingreep gereageerd, maar hoe “onverteerbaar” de PvdA die ook vond, moest zij vanwege de coalitiediscipline buigen.
In totaal worden met het voorstel van Zijlstra – dat door Bussemaker op grond van de afspraken in het regeerakkoord VVD-PvdA werd overgenomen – om en nabij zoveel studenten getroffen als de populatie van de complete TU Delft of hogescholen als Windesheim en Zuyd. In de onderhandelingen van de coalitie met D66 en GroenLinks wordt inmiddels bezien hoe men de afschaffing van de basisbeurs wat verteerbaarder kan maken door een breder kader van HO-maatregelen daaromheen te zetten. Een van die verzachtingen zou de schrapping zijn van de bezuiniging op die groep kwetsbare studenten.
Of een dergelijk HO Akkoord er komt, is nog ongewis. Het wantrouwen tussen de coalitie en de mogelijke gedoogpartners op dit terrein, D66 en GroenLinks, is aanzienlijk. “Er is pas een akkoord als iedereen bij elk onderdeel zijn handtekening heeft gezet.” Zo ver is het nog niet. Binnen de PvdA leeft de vrees dat D66 op de valreep het pakket laat struikelen. “Als Alexander Pechtold echt denkt dat hij nu premier kan worden en het hem nog verder naar het hoofd stijgt, dan kon hij de deal nog wel eens opblazen. Want of hij een einde aan de basisbeurs echt aan studenten durft uit te leggen, dat moet je nog maar afwachten.”
