Levert leenstelsel investering?
Uit de doorrekeningen die het ministerie en de koepels hebben gepresenteerd, blijkt dat de investeringen die het kabinet – en vooral pas de kabinetten na 2020 – in hoger onderwijs zou kunnen doen, uit allerlei verschillende componenten bestaan. Zo komt een belangrijk deel niet van het kabinet of uit de overeenkomst met D66 en GroenLinks, maar uit de eigen plannen van universiteiten en hogescholen zelf. Zij hebben toegezegd om de investeringen zo snel mogelijk een impuls te geven, omdat het geld uit de afschaffing van de basisbeurs pas heel langzaam gerealiseerd zal worden.
HBO en WO zullen jaarlijks zo’n €200 mln investeren op basis van hun eigen plannen voor de inzet van hun vermogen en reserves. Dit loopt van €160 mln in 2015 door tot €240 mln in 2017, cumulatief dus €600 mln. Daarna komt zo’n €200 mln jaarlijks beschikbaar vanuit de opbrengst van het leenstelsel.
Voorlopig bescheiden
In de cijfers zit nog een opmerkelijk aspect. De nasleep van het NOA, Nationaal Onderwijs Akkoord, komt ook nu weer aan de orde. Toen waren de hogescholen en universiteiten verontwaardigd, dat voor hen geen extra financiële ruimte werd geschapen en zij wel moesten inleveren in het kader van verdere efficiencykortingen. Dat kwam bovenop de €195 mln die zij al hadden moeten inleveren bij het regeerakkoord. Het kabinet zegde toen toe, dat bij invoering van het leenstelsel die bezuiniging gecompenseerd zou worden.
Van het miljard dat nu op lange termijn zou kunnen vrijkomen door de afschaffing van de basisbeurs, is dus al bijna 20% geen extra inzet voor de kwaliteit, maar het wegpoetsen van eerdere bezuinigingen. De Vereniging Hogescholen berekent daarom, dat het feitelijke meerjarenbeeld van de investeringen dankzij het leenstelsel voorlopig erg bescheiden blijft. In 2018 is het totaal niet meer dan netto €25 mln, in 2019 €5 mln en in 2020 €40 mln. In de jaren 2015-2017 is het bedrag rond de €150 mln, maar dat komt niet uit het leenstelsel. Dat is het netto saldo van de bezuiniging uit het regeerakkoord, een tijdelijke compensatie uit het NOA en de €200 mln per jaar die de instellingen zelf hebben toegezegd te investeren.
