Niet alleen bèta is zwaar
De ASVA-voorzitter doet in dit verband de volgende voorzet voor de vervolgdiscussie over de feitelijke invulling: ‘Afgelopen woensdag werd het hoofdlijnenakkoord voor het leenstelsel gepresenteerd. Hoewel dit al erg genoeg is, werd als voetnoot bij dit akkoord aangekondigd dat de partijen nog met elkaar in gesprek gaan over een mogelijke compensatie voor studenten die een meerjarige master doen. Deze zouden mogelijk onevenredig hard geraakt worden door het nieuwe stelsel.
Alle meerjarige masters? Nee, er zal alleen gepraat worden over de compensatie van meerjarige masters in de techniek. Bij een leenstelsel dat wordt aangeprezen als ‘eerlijk’ is een dergelijke uitzondering niet te verdedigen.
Binnen het hoger onderwijs bestaan zowel één als tweejarige masters. Deze tweejarige masters zijn er zowel voor techniekstudies als voor alfa- en gammawetenschappen. Dit zijn niet alleen de onderzoekmasters, die erop gericht zijn om studenten onderzoekservaring op te laten doen en ze zo op te leiden tot wetenschappers, maar juist ook vaak de masters die de door studenten zo gewenste praktische ervaring meegeven.
Stimuleer zware keuzes
Zo kan een student kunstgeschiedenis zich in een tweejarige master restauratie en conservering voorbereiden op een loopbaan als restaurator, is de master journalistiek een tweejarige opleiding die academische kennis vertaalt naar media en worden in de tweejarige master internationale betrekkingen toekomstige diplomaten van de nodige kennis voorzien.
Dat tweejarige masters belangrijk zijn en dat studenten moeten worden gestimuleerd om voor deze masters te kiezen staat dus buiten kijf. Het lijkt daarom geen slecht idee om deze studenten compensatie te bieden in de uitwerking van een leenstelsel. Wel is er weinig begrip voor het enkel compenseren van techniekstudenten. Niet alleen is zoals eerder gezegd de tweejarige alfa- of gammamaster net zo waardevol voor de samenleving en dus voor de overheid om te bekostigen, ook is het voor techniekstudenten naar alle waarschijnlijkheid gemakkelijker om na hun opleiding de studieschuld terug te betalen.
Studenten die een opleiding gevolgd hebben in de technieksector hebben namelijk op dit moment een betere kans op een baan, waarmee ze in de meeste gevallen ook nog eens meer zullen gaan verdienen dan studenten met een opleiding in de alfa- of gammawetenschappen. Het is dus maar de vraag of zij deze compensatie überhaupt nodig hebben.
Geen compensatie voor kleine groep
Daarbij komt nog dat techniekopleidingen de maatschappij veel meer kosten dan alfa- en gammastudies. Juist de compensatie van techniekstudenten dreigt daardoor de toch al scheve verhoudingen tussen de waardering van bèta en alfa- en gammastudies nog verder door te trekken.
Een dusdanig oneerlijke regeling, waarbij de techniekstudent in het voordeel zou zijn, zou niet misstaan binnen het onderwijsbeleid van de overheid van de afgelopen jaren. Dankzij een sterke lobby van het bedrijfsleven aan de ene kant en de bètafocus van de topsectoren wordt de laatste tijd pijnlijk duidelijk aan welk wetenschapsgebied de laatste kabinetten hun voorkeur gaven. Steeds meer kleine geesteswetenschappenopleidingen verdwijnen en door het samenvoegen van specialismen in brede bachelors verdwijnen kostbare onderzoeksgebieden waarschijnlijk voor altijd uit het Nederlandse onderzoeksveld.
Dit is echter geen pleidooi om studenten in de technieksector meer te laten betalen dan andere studenten, maar juist om het leenstelsel – als het er dan toch echt moet komen – zo eerlijk mogelijk te maken voor alle studenten. Dit betekent dat als er compensatie komt voor studenten met een meerjarige master deze compensatie niet slechts mag gelden voor één kleine groep.
In alle sectoren is het van belang dat er studenten zijn die een meerjarige master volgen, niet slechts in de techniek. Daarom roepen wij de overheid op: maak het leenstelsel niet nog oneerlijker dan het al is – compenseer dus alle studenten met tweejarige masters.’
Esther Crabbendam en de initiators van het Alfapact
