Hersenonderzoek naar dictators

Nieuws | de redactie
18 september 2014 | Het vermogen om het gedrag aan normen en waarden te kunnen aanpassen is een belangrijke voorwaarde voor een goed werkende samenleving. Wetenschappers uit Maastricht en Bonn voerden een zogenaamd dictatorspel uit en hebben de hersenactiviteit gemeten.

In totaal kregen 17 proefpersonen een rol als dictator. Zij mochten zelf beslissen welk deel van een vooraf vastgelegd geldbedrag zij wilden delen met hun medespelers. De onderzoekers hebben nu aangetoond dat de rechter dorsolaterale prefrontale cortex het aantal overtredingen van sociale normen beperkt.

Met behulp van transcraniële magnetische stimulatie (TMS) wisten zij de activiteit van deze hersensstructuur te remmen en zo onrechtvaardig gedrag en norm schendingen op te roepen bij de proefpersonen. De resultaten hiervan zijn nu verschenen in het vakblad ‘Social Cognitive and Affective Neuroscience’.

Gebrek aan zelfbeheersing

Wetenschappers zien al geruime tijd een verband tussen rechtvaardig gedrag en de dorsolaterale prefrontale cortex, die zich in de frontale kwabben van de hersenen bevindt. “Dit gebied is verantwoordelijk voor de zelfbeheersing en het lijkt erop dat we zonder zelfbeheersing eerder geneigd zijn het eigenbelang voorop te stellen”, aldus Arno Riedl. Riedl is een van de auteurs van het onderzoek en econoom aan het Department of Economics van de Universiteit Maastricht.

Samen met collega’s Jörg Gross, Alexander Sack en Teresa Schuhmann van het Department of Cognitive Neuroscience aan de Universiteit Maastricht en collega’s van de universiteit Bonn (Duitsland) is het gelukt door middel van een experiment een direct functioneel verband aan te tonen tussen de rechter dorsolaterale prefrontale cortex en normgestuurd rechtvaardig gedrag. Daarbij ging het onderzoeksteam uit van het wetenschappelijk bewezen inzicht dat mensen eerder bereid zijn normen na te leven als op niet-nakoming sancties staan.

De spelsituatie werd in twee verschillende varianten uitgevoerd. In één versie moesten de ontvangers de beslissingen van de dictators gewoonweg accepteren. In de tweede variant hadden ze echter de mogelijkheid de dictators te bestraffen. Als ze van mening waren dat het toegekende geldbedrag te laag was, konden ze de dictator een geldboete opleggen. Als de dictators geen sancties hoefden te vrezen, waren ze – zoals verwacht – beduidend zuiniger dan wanneer de ontvangers hen konden straffen voor hun gierigheid.

Remmen van hersenactiviteit

Net voordat de proefpersonen de twee varianten van het dictatorspel speelden, schakelden de onderzoekers de rechter dorsolaterale prefrontale cortex van dictatoren uit met behulp van Transcraniële Magnetische Stimulatie. Daarbij wordt met een spoel van buitenaf door het schedeldak van de proefpersoon een magnetisch veld gegenereerd, dat de activiteit van bepaalde hersengebieden kan remmen.

“TMS is niet gevaarlijk voor de proefpersonen en het effect verdwijnt binnen een uur”, aldus Schuhmann. Toen de dictators met geremde hersengebieden de geldbedragen gingen verdelen, was het resultaat duidelijk: Ze handelden egoïstischer en waren minder goed in staat hun gedrag aan te passen aan de dreigende sancties, dan in gevallen waarin de rechter dorsolaterale prefrontale cortex niet geremd werd. 

Egoïstisch handelen tegen beter weten in

“Hoewel de proefpersonen heel goed wisten dat hun onrechtvaardige gedrag zou leiden tot een geldboete, waren ze door de beperkte activiteit van de hersenstructuur duidelijk niet in staat met aangepaste strategieën te reageren”, aldus Riedl. Volgens de onderzoekers is het zeer verbazingwekkend dat dergelijk complex gedrag mogelijk afhangt van een enkele hersenstructuur. “Normgestuurd gedrag is een belangrijke voorwaarde voor het functioneren in de maatschappij en de dorsolaterale prefrontale cortex lijkt daarbij een essentiële rol te spelen, aldus de onderzoekers. Alexander Sack maakt echter nog een voorbehoud: “Er is nog geen mogelijkheid om de activiteit van de hersenstructuur over langere termijn te verhogen, om zo rechtvaardig gedrag te stimuleren”.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK