Ikzelf ben in verwarring over de Islam

Nieuws | de redactie
17 september 2014 | Minister van Staat Ruud Lubbers opende het academisch jaar bij de Islamitische Universiteit in zijn stad Rotterdam. “Hoe kon het toch zover komen dat, nadat Osama Bin Laden gedood was, er maar nieuwe Osama Bin Ladens bleven komen?” zei hij onder meer in een vurig pleidooi voor een Erasmiaanse Islam.

U leest de rede van de oud-premier hieronder.

 

‘Is de Islam in verwarring en hoe moet de IUR daarmee omgaan?’

Deze door mijzelf opgegeven titel is eigenlijk onjuist. Ikzelf ben in verwarring over de Islam. Hoe kon het toch zover komen dat, nadat Osama Bin Laden gedood was, er maar nieuwe Osama Bin Ladens bleven komen? Hoe kan het toch dat jaar na jaar minder en minder terecht komt van de twee staten oplossing voor het Beloofde Land?

Hoe was het toch mogelijk dat de Arabische Lente zo snel een valse illusie bleek en de stromen van bloed en nog eens bloed alleen maar toenemen? En het lijkt alleen maar erger en erger te worden. En zo verzucht ik meer en meer : “Komt er dan nooit een eind aan ?”.

Zeker, ik ben mij bewust dat het existentiële drama in het Midden-Oosten als uitvloeisel van resp. reactie op de Shoa alsmaar beklemmender wordt; en dan spreek ik nog niet over ISIS enz. enz. Het moet voor u als Islamitische Universiteit ontzettend zwaar zijn met deze realiteit te leven.

Het moet voor Moslims, waar zij ook leven, maar met name voor de Palestijnen, bitter zijn dat zij, nu al twee generaties geleden, eerst begonnen verdreven te worden van hun geboortegronden om vervolgens jaar na jaar door nieuwe Joodse vestigingen, een muur en wat al niet meer, minder levensruimte te krijgen en het ging maar door en door, terwijl zij part noch deel hadden aan de gebeurtenissen, aan wat in de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw Europese Joden aangedaan werd en wat later Shoa is gaan heten. Sterker, de voorgeschiedenis van de pogroms was typisch Europees.

“Liever Turks dan Paaps”

Voor mij, hier sprekend als geboren en getogen in deze landen, is het nog bizarder. Nederland, het land waar u nu deel van uitmaakt, begon als Republiek der Verenigde Nederlanden. De Gouden Eeuw hier was sterk geholpen met de instroom van Sefardische Joden uit Portugal en Spanje, die daar slachtoffers van vervolging, van pogroms, waren; en later droegen Askenase Joden uit Midden- en Oost-Europa ook veel aan economische groei en welvaart hier in de lage landen bij.

En nu ik toch over geschiedenis praat wil ik melden het hier vroeger zo bekende gezegde “Liever Turks dan Paaps”. Daarmee gaf men aan zoveel hekel aan Katholieken en Rome te hebben dat je dan maar beter te maken kon hebben met de Islam, die toen een belangrijk machtscentrum in Constantinopel, in Turkije dus, had.

Maar nu terug naar mijn titel en hoe u als Islamitische Universiteit Rotterdam om moet gaan met wat nu in de Arabische wereld en in Palestina gebeurt; de stromen van bloed. De naam van uw instelling bestaat uit drie woorden : Islamitisch, Universiteit en Rotterdam.

Zij die zich tot de geloofsgemeenschap de Islam rekenen noemen zich Moslims. Dit land, Nederland, heeft een traditie van Arabisten. Dat waren, zo leerde ik op de middelbare school, geleerde mensen; geleerd in wat de Islam was, hoe de Islam ontstaan was en hoe dit monotheïstische geloof – in de ene God dus – na het Jodendom en het Christendom zijn Profeet Mohammed kende, die anders dan het Jodendom met vele profeten en het Christendom, de verzamelnaam van hen die Christus als de mens geworden Zoon van God noemen, Mohammed zien als de enige, de ware Profeet. Mohammed leerde zijn volgelingen over Allah, de ene God. Maar hij was zelf heilig; zo heilig, dat wat hij zei zijn plaats kreeg in de Koran, het heilige boek van en voor Moslims.

Hoe dan ook, uw onderwijsinstelling voor Moslims hier in het Rotterdamse noemt zich Islamitisch. Voor wat dat betekent gaf ik zojuist een onbeholpen omschrijving; wel erg onbeholpen, hoor ik u denken.

Terechte trots

Het tweede woord luidt Universiteit. Dat getuigt van ambitie; het gaat niet om een vakopleiding, maar doceert een “geloof”, een van de monotheïstische geloofsovertuigingen zelf. Dat zal wel wereldwijd gebeuren overal waar er Moslims leven en waar die geloofsgemeenschappen menen dat er naast een Imam – hij die voorgaat in het geloof, de Islam, in wat goed en mogelijk is – het ook nodig is onderwijs in de Islam en de Koran te geven en dat zelfs op academisch niveau.

U bent terecht trots op het feit dat u de Islamitische Universiteit Rotterdam tot stand bracht. Wij schrijven nu 2014. Ik ben Katholiek, als Christen dus, geboren en gevormd. Politiek werd ik later Christen-Democraat. Dat Christen Democratisch Appèl kwam als politieke partij tot stand in 1980. Vijf en twintig jaar later voelde ik mij geroepen deel uit te gaan maken van “Kleurrijk”, een werkgroep in het CDA die zich inzette voor niet-Christenen, waaronder natuurlijk Moslims. Zo kwam ik hier bij u, de Islamitische Universiteit Rotterdam, als gast. En dat leidde weer tot de uitnodiging om hier vandaag bij de opening van uw Academisch Jaar te spreken.

Dat brengt mij weer terug tot de titel van mijn bijdrage hier vandaag. Is de Islam in verwarring en hoe moet u daarmee omgaan ?

Belangrijk lijkt mij dat u niet alleen staat in de geschiedenis en traditie van de Islam, maar ook doceert hoe naar uw oordeel en academisch inzicht Moslims nu levend en werkend in Nederland zichzelf het beste kunnen positioneren als Nederlandse Moslims; dus voluit Moslims, maar ook voluit Nederlanders, staatsburgers van Nederland.

Leren van Indonesië

U als Islamitische Universiteit Rotterdam kunt belangrijk werk doen door duidelijk te maken dat de Islam wereldwijd in dit tijdsgewricht hoe dan ook op verscheidene, diverse, wijze gepraktiseerd wordt. In Indonesië leven heel veel Moslims. Dat is daar zelfs het merendeel. Toch zullen die Moslims mij moeiteloos nazeggen voluit Moslim, maar ook voluit staatsburger van de Republiek Indonesië te zijn. Zo zou u ook kunnen doceren dat er tal van landen zijn die hun naam anders dan de Republiek Indonesië beginnen met het woord Islamitisch en dan pas de naam van die Republiek, van die Rechtsstaat.

En vervolgens – zo lijkt mij – zult u als Islamitische Universiteit Rotterdam aandacht moeten geven aan het verschijnsel van Islamic States die bewust de woorden Republiek en Rechtsstaat niet noemen omdat zij de Sharia alleen voldoende achten om het publieke domein te ordenen. Sterker, een ieder die daar leeft willen verplichten zich aan de Sharia te houden.

Daarmee wordt een historische grens overschreden. Dat is de Universal Declaration of Human Rights, zoals die na de Tweede Wereldoorlog tegelijk met de afschaffing van het Kolonialisme tot stand kwam. Ook dat lijkt mij leerstof voor uw Universiteit te moeten zijn, inclusief de redenen waarom die grens – net als bijvoorbeeld in de Republiek Indonesië – in Nederland niet overschreden moet worden; en dat daarom Moslims die die grens wel willen overschrijden geen Nederlandse staatsburger kunnen zijn; en dat burgerschap daarom verliezen en alle rechten en bescherming die daaraan verbonden zijn.

Leer van More en Erasmus

Sta mij toe, hier sprekend tot de Islamitische Universiteit Rotterdam, dat ik zeer begaan ben met de ouders van jongeren, die, wat ik zojuist een historische grens noemde juist wel over willen gaan. Zij zullen mij horend of lezend misschien denken en zeggen : “Ja, maar het blijft toch mijn kind”. En ik zal dan zeggen: “Jazeker, maar uw kind en andere jonge of al grootgegroeide Moslims zijn er bij gebaat te weten dat je geen Nederlands staatsburger kunt zijn als je die historische grens, de Universal Declaration of Human Rights, die juist bedoeld was om alle mensen, ongeacht hun geloof, te beschermen, over te gaan, zeggend dat die grens, de Universal Declaration of Human Rights, van nul en generlei waarde is en niet van toepassing mag zijn daar waar zij macht uitoefenen.”

Hier sprekend aan het begin van een nieuw Academisch Jaar van uw Islamitische Universiteit Rotterdam wil ik ook bepleiten in uw leerstof enige aandacht te geven aan Erasmus van Rotterdam. Die leefde nu meer dan zes eeuwen geleden en stond met de Engelse Thomas More aan de voet van het Humanisme. Het zou nadien nog meer dan een half millennium duren voordat het tot de zojuist genoemde Universal Declaration of Human Rights kwam.

Ook toen – ik bedoel toen Erasmus leefde – kwam er een dieptepunt in de menselijke beschaving. Toentertijd ging Rome voor wat heette de Inquisitie, om – zoals zij zeiden – het geloof zuiver te houden en iedere geloofsvrijheid te vervolgen. Het is goed dat juist hier in Rotterdam uw studenten beknopt van Erasmus, de Humanist, vernemen; en van de Inquisitie.

Zo kunnen Hitler en Stalin in hun demonische gestalte in de eerste helft van de vorige eeuw – zij het beknopt – in uw leerstof ook niet ontbreken. Dat verduidelijkt waarom de historische grens van een streep te halen door de Universal Declaration of Human Rights het einde van Nederlands staatsburger te zijn moet betekenen.

Kern van het onderwijs

Tenslotte. Laten wij ons niet vergissen. De Koran zelf, dat wat de Profeet ons geleerd heeft, geeft ons ruimschoots inspiratie en aansporingen tot compassie en medemenselijkheid. Laat dat, de Islam en de Koran dus, de kern van uw Onderwijs en Studie zijn en blijven. En ook in de rijke geschiedenis van de Islam is er zoveel om trots op te zijn. Spreek daarover.

Graag zou ik met u ook ingaan op de zogenoemde Arabische Lente, genoemd naar de geboortegrond van de Profeet. Wat een vreugde daarover aan het begin en wat een teleurstelling daarover later. Dit moet toch ook stof tot overdenken geven.

Vreugdevolle viering

Het zou mij deugd doen als later in de wereld van de Islam gezegd wordt : “Kijk, aan het begin van deze eeuw waren wij Moslims, volgers van de Profeet en levend naar de Koran, in verwarring hoe dat te doen in de 21ste eeuw, zoveel generaties na de Profeet. Wij, in een generatie die boodschap wilde hebben aan “Our Common Future”, de opdracht niet alleen het verleden, inclusief wat de Profeet ons gebracht heeft, de Koran te respecteren en ons daardoor te laten inspireren, maar ons ook bewust wilden zijn van “Our Common Future”, van onze gemeenschappelijke toekomst, die van onze kinderen en kindskinderen.’

“Kijk daar in Rotterdam, de stad van indertijd Erasmus, de Humanist, daar in Nederland zijn Moslims slechts een minderheid, maar daar is een Islamitische Universiteit die duidelijk maakt dat je daar voluit Moslim, gelover in de Profeet en levend naar de Koran, kunt zijn en tegelijk staatsburger van een land waarin de Universal Declaration of Human Rights wordt gerespecteerd.” Ja, als zo, later, na deze barre en verwarrende tijden, in de wereld van de Islam zo over uw Universiteit gesproken wordt, dan zou mij dat deugd doen.

En om u moed en kracht in te spreken sluit ik af met de laatste woorden van het Handvest van de Aarde. Ik wens u in uw leven en werken hier aan de Islamitische Universiteit toe “de vreugdevolle viering van het leven”.

Ruud Lubbers, 15 September 2014


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK