Wie volgt Jet de Ranitz op?
“Niet goed. Te vroeg” zuchtte een Amsterdamse kunstkenner in social media over de overstap van De Ranitz, een begrijpelijke kreun. Hij geeft ook aan hoezeer zij gewaardeerd werd en dat in de sociaal-darwinistische wereld der kunsten geen usance. Vraag dat ex-Codarts-voorzitter Jikkie van der Giessen maar.
The next Jet?
Maar wie volgt haar nu op? Voor de AHK is het beste nog niet goed genoeg, verwend als men is geweest met kleurrijke, krachtige bestuurders die de opleiding tot bloei hebben helpen brengen en voor superieure faciliteiten als het nieuwe conservatorium met zijn Bernard Haitinkzaal wisten te zorgen. In de schoenen van Sybren Piersma en ook in de voetsporen stappen van Olchert Brouwer doe je niet vanzelf, ook al lukte dit De Ranitz met veel aplomb.
Cruciaal is welk profiel past bij welk toekomstbeeld van de AHK. Zoekt men een HBO-manager die de kunsten dienend leidt? Zoekt men een rasbestuurder die de krochten van de grachtengordel, Amsterdamse dorpspolitiek en de kunstwereld kent? Zoekt men een inhoudelijk boegbeeld, dat wereldwijd de AHK als leidende kunstinstelling uitstraling geeft? Of zoekt men allereerst toch gewoon ‘the next Jet’?
Een eerste verkenning laat zien dat de AHK niet hoeft te wanhopen. Er zijn verschillende uitnemende kandidaten beschikbaar. Een overzicht:
Kunstpausen
Mensen met artistiek profiel zijn niet altijd effectieve bestuurders, maar men vergeeft hen vaak veel. Ideaal is natuurlijk iemand als de onvergetelijke AHK-fusie- en bouwpastoor Sybren Piersma. Hij dwong ambtenaren van OCW een project voor de nieuwbouw goed te keuren direct achter de Stopera en niet op een hem met veel extraatjes aangeboden A-locatie in de Bijlmer bij het AMC, de Arena en een daar voorzien cultuurcentrum. Piersma’s richtlijn bij dit besluit was: “Een kunstenaar leidt je op tussen de hoeren, niet tussen de koeien.’
Zulke kunstpausen zijn dun gezaaid. In het actuele debat valt Melle Daamen op, de ambitieuze directeur van de Stadsschouwburg in Amsterdam, oprichter van de Mondriaan Stichting en spraakmakend lid van de Raad van Cultuur. Om zeker in de gaten te houden is Emily Ansenk. De directeur van de Kunsthal in Rotterdam zat ook in de Commissie Dijkgraaf die de toekomst van de kunsthogescholen onderzocht en zo een proces van herschikking en modernisering in gang zette.
Een andere mogelijkheid met zo’n kunstpaus-profiel is de oud-cultuur en HO-woordvoerder in de Kamer en toneelspeler Boris van der Ham. Nu D66 in de hoofdstad zijn hand heeft gelegd op het bestuur en met liefst twee wethouders – Ollongren en Kukenheim – het kennisbeleid bestiert, zou de naam van deze partijgenoot meer dan een ‘dark horse’ kunnen blijken.
Rasbestuurders
De ideale kandidaat zou een kenner van Amsterdam, de kunsten, het HBO, de Haagse politiek, de hoofdstedelijke politiek-bestuurlijke achterkamers en de financiën van complexe instituties zijn. De hoofdstad kent wel een paar oud-wethouders met een passend profiel. De eerste die in het oog springt is Pieter Hilhorst. Hij heeft binnen de grachtengordel alles mee. Alleen HBO-kennis en een gelukkige hand met financiën heeft de oud-ombudsman niet zo erg. Wil men over dat obstakel niet heenspringen? Het is vaker vertoond in Amsterdam en in HO-land.
Een kenner van de Haagse, Amsterdamse en HBO-politiek en bestuurderswerelden die zeker voor de AHK geknipt zou zijn is een oud-voorzitter van de Vereniging Hogescholen. De hogeschool heeft met zulke mensen uitstekende ervaringen: oud-collegevoorzitter Olchert Brouwer was immers ook voorzitter geweest bij de HBO-koepel. In Amsterdam loopt met zo’n profiel de kunstkenner en bestuurder pur sang Guusje ter Horst rond. De oud-minister was in het HBO bovendien – net als De Ranitz straks – de opvolger van Doekle Terpstra en zou de AHK zeker met ijzeren hand leiden.
HBO-managers
De vroegere AHK-voorzitter Olchert Brouwer kwam binnen met een enorme staat van dienst. Hij had de HAN ‘groot gemaakt’ tot een hoog aangeschreven kennisinstelling en ook bij HBO-raad en NVAO soepel en krachtdadig leiding gegeven. Kunstkapsones waren hem vreemd, hij zag zijn rol vooral als sturend-dienend aan de artistieke idealen en eigenzinnigheden die een monosectorale kunsthogeschool nu eenmaal kenmerken. Zorgen dat het allemaal op zijn pootjes terecht komt, als het ware. Zou de AHK weer zo’n safe pair of hands willen?
Dan kan men opnieuw bij de gelauwerde HAN-bestuurders terecht. Kristel Baele is recent daar opgestapt en met een sabbatical bezig. De Vlaamse heeft de handen vrij, een wakker verstand en uitstekende reputatie en kent HBO en WO als weinig anderen. Ook in de gelederen van de Commissie Dijkgraaf kan men een kandidaat vinden die het klappen van de zweep kent. De secretaris van die adviesgroep. Erwin van Braam, was ook secretaris van de HBO-raad voor de kunstensector en is nu chef strategie van de Hogeschool Rotterdam, die in haar gelederen ook nog een grote kunstacademie heeft.
Iconen
De trend in het WO om als collegevoorzitter een rector-type te benoemen – zie Leiden, Maastricht en Groningen bijvoorbeeld – zou ook in het HBO post kunnen vatten. Zeker de ‘mono-kunstscholen’ zouden een artistiek boegbeeld heel goed het gezicht van hun instelling kunnen maken. Het KC en de Haagse kunsthogeschool hadden met Frans de Ruiter, clavecinist en Oude Muziek kenner, jarenlang zo’n beeldbepalende figuur, bijvoorbeeld.
In eigen huis heeft de AHK een nieuwe directeur van De Theaterschool die voldoet aan dat profiel. Jan Zoet was directeur van de Rotterdamse Schouwburg en de oprichter van het interdisciplinaire Productiehuis Rotterdam, als ook het theaterfestival de Internationale Keuze in de havenstad. Hij werkte in de toneelpraktijk als producent, dramaturg en zakelijk en artistiek leider bij gezelschappen als Mickery en is lid van de Raad voor Cultuur.
Er zijn nog meer van zulke iconische mensen te vinden, als men wil. Recent benoemden AHK en KC de Händel-sopraan Rosemary Johua tot directeur van de Opera Akademie. Om haar meteen te laten doorschuiven naar de voorzittersstoel is wellicht wat al te kort in de tijd en krachtdadig, maar wat verbiedt de hogeschool in deze richting te zoeken?
Collegevoorzitter Charlotte Margiono, nu al lector zang in het HBO, waarom niet? Of Roberta Alexander, de Amerikaanse operaster die doceert aan Codarts? Waarom geen gesprek geopend met Daan Roosegaarde? Zou men durven en zijn zulke mensen van kunstzinnige allure nog te trekken voor de Balkenendenorm-min-30% van minister Plasterk?
