Studievoorschot ‘auf Deutsch’?
De afschaffing van ook de laatste regionale regeling met inschrijvings- en collegegelden in Duitsland trok recent wereldwijd de aandacht. Terwijl veel landen hun tarieven en leenstelsels enorm optrokken – in navolging van het beleid van Blair en Cameron – deden de Duitsers het omgekeerde. Experimenten met collegegelden rond €200 – €500 in enkele Länder werden de nek omgedraaid.
Twee zuidelijke deelstaten werden trendsetters. Baden Württemberg – een topkennisregio – kende een politieke omwenteling toen na 60 jaar CDU-bewind een Grüne-premier voor het eerst in een Bundesland aantrad. Zijn groen-rode coalitie maakte de deelname aan HBO en WO direct opnieuw kosteloos. Merkels CDU likte haar wonden.
Linksig Beieren
Het Bundesland Bayern leverde de finale klap. Daar regeert de conservatieve CSU nog ongenaakbaar met een absolute meerderheid, mede dankzij een populistisch gevoel voor wat ‘leeft’ bij de burger. De CSU hield daarom een ‘Volksentscheid’ – referendum initiatief van onderop – niet tegen, dat een afschaffing beoogde van het inschrijfgeld voor HBO en WO. De behoudende Beierse kiezers bleken ineens ‘links’ te stemmen en kapten de HO-entreegelden met grote meerderheid.
Ook in politiek Berlijn en in de andere deelstaten verstond men de tekenen des tijds. Alle collegegelden zijn nu verdwenen in de overheidsretributies. Daarmee is voor de instellingen de maat vol, waar het hun beperkte eigen inkomsten betreft en dus hun autonomie. De HO-koepel HRK – de Hochschulrektorenkonferenz voorziet een lange tijd van zeer karige middelen, ondanks de grote investeringsprojecten van de Kanzlerin en de deelstaten. De reden is een grote achterstand in de fysieke infrastructuur van het HO – na jaren van onderinvestering en onverwacht snelle groei van het studentental – met de effecten van die versnelde deelname, waardoor de onderwijstraak zwaar onder druk is komen te staan.
Academicibelasting
“Die Hochschulen sind jetzt schon völlig unzureichend ausgestattet. Studienbeiträge können sinnvoll die staatliche Finanzierung ergänzen”, zegt de president van de Hochschulrektorenkonferenz, Horst Hippler in de Süddeutsche Zeitung. De econoom Stefan Winter vindt een collegegeldkrediet opzet dan ook sociaal gezien het meest fair. Nu moeten HBO en Wo immers de toegang door numeri fixi reguleren. “Der Verzicht auf die Gebühren für Reiche ist äußerst fragwürdig, während zugleich viele Studierwillige durch einen Numerus clausus ausgeschlossen werden.” Hij wil “nachgelagerte Gebühren”, waarbij de studie kosteloos blijft, maar de alumni een soort academicibelasting betalen om de investeringen in het HO extra te ondersteunen.
HRK-voorman Hippler ziet daar wel wat in. Hij bepleit dan wel een “betrouwbaar concept” voor heel Duitsland, dat niet bij elke regeringswisseling in de 16 Länder ter discussie kan worden gesteld. De voordelen daarvan blijven de instellingen namelijk lokken. “Die Gebühren waren für die Universitäten hilfreich und sinnvoll”, sagt de Präsidentin der Universität Augsburg, Sabine Doering-Manteuffel, de voorzitter van de Beierse VSNU/HBO-raad. Studenten zouden namelijk mee mogen beslissen over de inzet en prioriteting van de opbrengsten en daarmee “mehr Mitbestimmungsrechte gehabt als heute”.
