We missen de boot

Nieuws | de redactie
1 oktober 2014 | “Waarom zouden we niet voorkomen dat over 7 jaar een parlementaire enquête plaatsvindt met de centrale vraag: ‘Hoe heeft het kunnen gebeuren dat Nederland zo de boot heeft gemist?’” OU-hoogleraar Fred Mulder vergelijkt Obama’s krachtig beleid met ‘open education’ bij ons.

U leest de opinie van Fred Mulder hier onder

De wereld draait door, ook in OER 

“De titel van deze bijdrage is geen verwijzing naar het gesprek dat Matthijs van Nieuwkerk op 8 januari had met minister Jet Bussemaker en Alexander Klöpping over de toekomst van het onderwijs met MOOC’s (Massive Open Online Courses) en over de hoge verwachtingen die zij hadden van open en online onderwijs. Neen, de verwijzing wordt ingegeven door een uitzonderlijk belangrijke aankondiging, de afgelopen week gedaan door president Obama in het kader van het zogenoemde Open Government Partnership (OGP). Zie ook het bericht op ScienceGuide en de blog van David Wiley.

VS committeren zich

OGP startte drie jaar geleden met acht landen, zichzelf verplichtend om hun overheden meer open, transparant, verantwoordelijk en ontvankelijk voor hun burgers te maken. Inmiddels omvat het partnership 65 landen, waaronder ook Nederland sinds mei 2012.

De aankondiging van het Witte Huis betreft een update van het Amerikaanse Open Government National Action Plan met aanvullende stappen, waaronder het bevorderen van Open Educational Resources (OER), teneinde – overal – docenten en studenten en leerlingen te helpen. OER staat in goed Nederlands voor: open leermaterialen die online, zonder betaling beschikbaar zijn voor iedereen, lerenden en instellingen, om te gebruiken maar ook om aan elkaar te verbinden, te bewerken en aan te vullen.

De VS committeren zich aan Open Education (OE) en zal (1) het besef van en de bekendheid met OE versterken en nieuwe partnerships aangaan, (2) nieuwe modellen uitproberen voor het gebruik van OER in het ondersteunen van leerprocessen, en (3) een Online Skills Academy lanceren. 

Écht open onderwijs

Eerder dit jaar heb ik op ScienceGuide gepleit voor een koers in Nederland naar écht open onderwijs. Ik heb daarbij onder meer verwezen naar de ontwikkelingen in Europa onder de paraplu van het initiatief van de Europese Commissie Opening up Education.

Slovenië heeft besloten tot ‘OpeningUpSlovenia’, een samenwerking van overheid, onderwijs en bedrijfsleven, waarmee het zich manifesteert als een prima landencasus voor het Europese initiatief. En op de dag dat de aankondiging uit de VS kwam, kwam ook informatie binnen over Slowakije, waar men in de laatste fase zit van het opnemen van een hoofdstuk over OE en OER in het Slowaakse OGP Action Plan

Inderdaad, de wereld draait door, en dat roept nogal wat vragen op over de positie en rol van Nederland in deze ontwikkelingen. Om met de deur in huis te vallen … waarom hebben wij nog geen enkele verwijzing naar, laat staan een paragraaf over OER en OE in ons nationale OGP Actieplan, waarin overigens ook niet wordt gerept over Open Access in relatie tot wetenschappelijke output?

We zaten in 2009 toch internationaal in de voorhoede toen minister van Onderwijs Ronald Plasterk met kamerbrede steun ons nationale Wikiwijs programma voor OER in alle onderwijssectoren lanceerde? Waarom is dat programma eind 2013 gestopt, zonder een duidelijke follow-up op basis van verworven ervaring en inzichten? 

Teveel geleid door klagende uitgevers

Waarom eigenlijk is de overheid zo afwezig en beducht voor een leidende rol en laat ze daarmee de beschreven voordelen van OER en OE voor de toegankelijkheid, de kwaliteit en de doelmatigheid van het onderwijs liggen? Waarom zijn we niet overtuigd van de potentie van OER en OE om de docenten veel meer dan voorheen te kunnen betrekken bij het mede-ontwikkelen en compileren van het door hun aan te bieden leermateriaal? Waarom komen we nu niet veel verder dan het zonder overall visie en met onnavolgbare vertraging verdelen van 1 miljoen euro over het hoger onderwijs, via projecten in open en online hoger onderwijs, met name MOOC’s? 

Waarom laten we ons nog zoveel leiden door het klagende collectief van uitgevers in een achterhoedegevecht over hun marktaandeel in de verkoop van content, terwijl individuele, toekomstgerichte uitgevers al lang door hebben dat hun strategie en business modellen flinke aanpassingen behoeven? Waarom denken we nog steeds dat copyright zo’n groot probleem is bij OER, terwijl er al lang voorzieningen zijn om de rechten adequaat te regelen met ‘open licenties’ (zoals van Creative Commons)? 

Waarom volgen we niet onze Amerikaanse vrienden met hun aanpak in een groeiend aantal staten om leerboeken te laten maken als Open Textbooks via tenders, waarop uitgevers naast anderen gewoon moeten meedingen op voorwaarde van het gebruik van open licenties? Waarom leren we niet van een groeiend aantal landen, waar gewerkt wordt aan een nationale aanpak met OER en OE? 

Waarom belijden we dat we achter de 2012 Paris OER Declaration van UNESCO staan, maar zetten we dat niet om in concrete acties? En, ten slotte, waarom zouden we niet voorkomen dat er over 7 jaar een parlementaire enquête gaat plaatsvinden met als centrale vraag ‘Hoe heeft het kunnen gebeuren dat Nederland zo de boot heeft gemist’? 

Onderwijs is te belangrijk

Veel vragen die als geheel aanleiding geven tot een dringende oproep aan onze minister van Onderwijs en haar ministerie, en in feite breder – vanwege de Nederlandse deelname aan het OGP – aan het kabinet, aan het parlement en alle politieke partijen. Je zou willen dat de gretigheid van ons land om in internationale coalities actief mee te doen, zoals recent weer is gebleken, zich ook manifesteert bij het OER/OE dossier. Onderwijs is te belangrijk, of om Nelson Mandela aan te halen: ‘Education is the most powerful weapon which you can use to change the world’. 

De wereld draait door, jazeker, dus pak ook door op dit dossier en richt een Dutch case in voor het stap-voor-stap mainstreamen van OER/OE! De overheid kan niet aan de kant blijven staan en maar hopen dat de onderwijsinstellingen zelf of de vrije markt in staat zullen zijn om ‘desgewenst’ deze koers in te slaan. De overheid heeft een stelselverantwoordelijkheid en daar draait het hier om. 

De voordelen van OER/OE en het onderliggende principe van kennisdeling strekken zich uit naar alle leerlingen, studenten en docenten. Maar ook naar alle onderwijsinstellingen, onafhankelijk van identiteit, profiel en sector, én naar de samenleving, waarbij politieke kleur en sociaal-economische context er eigenlijk niet toe doen. En ter geruststelling: veel extra geld hoeft het niet te kosten.” 

Fred Mulder is UNESCO-hoogleraar in OER bij de Open Universiteit & voormalig rector magnificus van de OU


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK