Rutte als boegbeeld voor Alfa’s
Esther Crabbendam ziet bovendien de premier als hét boegbeeld van de geesteswetenschappen. De oud-ASVA-voorzitter en momenteel coördinator van het Alfapact sprak een column uit op het congres over verantwoorde valorisatie in de Alfa- en Gammawetenschappen.
Wat wil je daarmee worden dan?
“Ik studeer Geschiedenis. Hoe vaak heb ik niet, als ik dit aan iemand vertel, de vraag gekregen. Oh ja? wat wil je daarmee worden dan? Leraar? Hier gaan een paar dingen mis, die volgens mij tekenend zijn voor de huidige probleem in het hoger onderwijs. Er is iets mis met de manier waarop in Nederland naar alfa- en gammastudies wordt gekeken. En ik denk dat wij alfa- en gammawetenschappers zelf de grootste verantwoordelijkheid hebben om dat te veranderen.
Met een schuin oog kijken veel alfa- en gammawetenschappers naar de bèta sector. Bedrijven, universiteiten en hogescholen sloegen de handen ineen en wisten met het techniekpact, niet alleen geld bij de overheid los te krijgen, maar ook binnen de opleidingen en aan de manier waarop er naar de studies wordt gekeken veel te veranderen. In plaats van met afgunst te kijken naar deze ‘technieklobby’ moeten andere wetenschapsgebieden proberen te leren van dit initiatief en zich realiseren dat ze het heft in eigen handen kunnen nemen.
Een defensieve houding
Daarnaast hebben veel te veel alfawetenschappers een defensieve houding. De instelling ‘wij zijn ondergewaardeerd’ is misschien gezien recente ontwikkelingen niet onwaar, maar gaat ons niet verder helpen. Ook uit onze vakgebieden moeten wetenschappers opstaan die de problemen durven te benoemen en er oplossingen voor formuleren. Pas als de verandering vanuit deze wetenschappen zelf in gang wordt gezet kan er echt iets veranderen.
Voorbeelden van het ‘maatschappelijk nut’ van deze wetenschappen zijn namelijk makkelijk te vinden. Hadden de onderhandelingen over de aankoop van de Fyra bijvoorbeeld anders verlopen als er een expert op het gebied van Italiaanse taal en cultuur bij had gezeten? Waren meer meisjes gevaccineerd tegen baarmoederhalskanker als pedagogen hadden nagedacht over de manier waarop de vaccinatieoproep naar de jonge meisjes werd gestuurd?
Gefixeerd op de studentenaantallen
En waarom zijn we zo gefixeerd op de studentenaantallen bij deze opleidingen? Als we vijf wetenschappers in Roemeense taal en cultuur afleveren en daarmee de vraag dekken is dat toch genoeg? Om deze vragen onderdeel te maken van het publiek debat moeten de alfa- en gammawetenschappers uit hun ivoren torens klimmen en niet alleen maar hard roepen om waardering, maar deze zelf komen opeisen.
Het voeren van dit debat is urgent! Het kan niemand ontgaan zijn dat de grootste geesteswetenschappenfaculteit van Nederland, die aan de UvA, gedwongen door bezuinigingen enorme hervormingsplannen heeft voor het onderwijs waardoor vooral veel unieke talenstudies uit Nederland zullen verdwijnen. Hoewel dit nieuws het debat opnieuw heeft aangeslingerd komen ook hier vaak de miskende wetenschappers aan het woord, en te weinig innovatieve ideeën naar boven om dan wel een impuls aan de geesteswetenschappen te geven.
Een positief verhaal naar buiten toe
Met een knipoog naar het techniekpact ben ik daarom met een groep medestudenten vanuit ASVA studentenunie begonnen aan het Alfapact; om het bedrijfsleven, overheid en onderwijs dichter bij elkaar te krijgen en zo kansen te creëren voor geesteswetenschappers. Meer stages in het bedrijfsleven, betere docentenopleidingen en vooral een positief verhaal naar buiten toe over de bijdrage die geesteswetenschappers aan Nederland kunnen leveren.
Onderdeel daarvan is ook de zoektocht naar voorbeelden van geesteswetenschappers op topposities. En met die zoektocht heb ik ook een mooi antwoord gevonden op de vraag wat je in godsnaam zou kunnen worden met een opleiding als geschiedenis. Ik verwijs nu gewoon naar een historicus met volgens mij niet de minste baan in Nederland: de minister president.”
Een onvoorstelbare rijkdom aan cultureel erfgoed
Dat Mark Rutte zich die rol van Alfa Rolmodel steeds meer toe eigent, blijft steeds minder verborgen. Bij de zeer prestigieuze Walther Rathenau Preis, die hij kreeg uit handen van de Kanzlerin, was hij niet meer te houden. Een kleine capita selecta uit zijn rede bewijst dat wel. Maar ook Merkel bleek Esther Crabbedam gespeld te hebben!
Rutte zei onder meer: “Pessimismus hat auf der Erde kein Recht.” Dat woord van Wather Rathenau – de topondernemer, kunstmecenas en staatsman die als Europees verzoener en minister van Buitenlandse Zaken in 1922 door proto-Nazi’s werd doodgeschoten in Berlijn, ook vanwege zijn Joodse afkomst – sloot zelfs zijn betoog af over de grote kansen die Europa heeft.
Het Alfaboegbeeld wees op “onze unieke denkkracht en creativiteit, nu en in het verleden. Alleen al Duitsland en Nederland staan samen voor een onvoorstelbare rijkdom aan cultureel en intellectueel erfgoed. Ik hoef alleen maar de namen Goethe, Bach, Thomas Mann, Rembrandt, Erasmus, Van Gogh en Spinoza te noemen.” Mann kreeg van deze liefhebber en kenner natuurlijk als enige zijn volle naam en voornaam.
“Breng dat bij elkaar, en er ontstaan de mooiste kruisbestuivingen. Een voorbeeld uit mijn eigen achtertuin: de Spaanse architecten Antonio Cruz en Antonio Ortiz verbouwden het Amsterdamse Rijksmuseum – met grandioos resultaat. Of neem de hoogtechnologische stedelijke netwerken die in Europa ontstaan. Steden als Eindhoven – het slimste stukje aarde ter wereld – Milaan en Düsseldorf zijn topcentra van creativiteit en innovatie.”
Stete Blick, musisch begabt
Ook Angela Merkel leek het pleidooi van Esther Crabbedam nauwkeurig gelezen te hebben. Want zij schilderde haar collega ‘lieber Mark’ in haar laudatio als een alfa ‘reinstes Wassers’ en geestelijke zoon van de geniale entrepreneur en mecenas Rathenau zélf. “Aufgewachsen sind beide in Unternehmerfamilien. Rathenau war – genau wie du – auch musisch sehr begabt. Max Liebermann soll ihm sogar empfohlen haben, eine künstlerische Karriere einzuschlagen.”
“Stattdessen wählte Rathenau nach dem Studium – ebenfalls wie du – zunächst den Weg in die Wirtschaft. Es sollten jedoch jeweils noch einige Jahre vergehen, bis beide politische Verantwortung übernahmen. Charakteristisch für Walther Rathenau war neben seinem nüchternen Pragmatismus die Vielfalt seiner Begabungen und Interessen. Er wirkte über die Politik hinaus intellektuell und inspirierte seine Mitmenschen nicht zuletzt als Schriftsteller.”
“Dieser stete Blick über den politischen Tellerrand hinaus zeichnet auch Mark Rutte aus. So lässt du es dir nicht nehmen, regelmäßig Unterrichtsstunden an einer Schule zu geben.”
Merkel citeerde voor haar duiding van de diepere drijfveer van Rutte nadrukkelijk zijn ‘lievelingsschrijver’, “dem Autor, den du deinen Lieblingsschriftsteller nennst: Thomas Mann. Ich zitiere: ‘Aug’ in Aug’ mit dem Fanatismus selbst ist eine Freiheit, die aus lauter Güte und humaner Skepsis nicht mehr an sich selber glaubt, verloren’.“
