Geen Neelie, maar wie dan?
ScienceGuide luisterde rond in het Haagse en de wetenschapstop en het beeld van de agendatrekkers werd al snel duidelijk. Een grote toespraak in Amsterdam liet bovendien helder blijken, dat een grote naam zichzelf uitvoerig in de etalage zette. Maar daarmee ontstond meteen een lastig probleem.
Vaarwel Neelie
In de eindversie van Bussemakers wetenschapsvisie stond te lezen, dat op 26 november de naam bekend zou worden ‘de trekker’. Deze vrouw of man zou met groot gezag de Wetenschapsagenda inhoudelijk moeten gaan coördineren en het proces van discussie, uitdieping en keuzes leiding geven. De Ministerraad zou hierover nog beslissen.
Het was direct duidelijk dat maar één Nederlander die inspirerende leidersrol zou kunnen vervullen, met gezag, ‘power’, netwerk en jeugdig elan: Neelie Kroes. Zij paste perfect bij de opdracht, omdat zij jong talent, bedrijfsleven, toppers uit de kennissector, Europese en wereldwijde input en de politiek-bestuurlijk betrokkenen met gemak zou kunnen aanspreken, opporren en tot gedurfde conclusies zou weten te brengen.
Maar nee. 26 november kwam. 26 november ging. Het kabinet bleek geen keus, geen naam te kunnen presenteren. Wat was gebeurd? ScienceGuide neemt waar, dat het kabinet van de ‘bobo’s’ een soort veto kreeg op de naam Kroes. Te politiek. Te uitgesproken. Te Neelie. Te weinig old boys network.
Dit is des te opmerkelijk en pijnlijk, omdat Neelie Kroes zeer recent nog haar vurige steun uitsprak voor Jet Bussemaker bij het stimuleren van vrouwen in topposities in bedrijfsleven, wetenschap en maatschappelijke sleutelfuncties. “Ik sta achter Jet Bussemaker! Ze heeft volstrekt gelijk, helemaal.”
Hoewel als nieuwe erelid van de VVD gehuldigd, vonden de liberalen Kroes blijkbaar te creatief en ‘onstuurbaar’ voor een serieuze rol in de kenniseconomie. En dus gingen de namen van de tweede rang zich roeren. Allereerst in een speech in Amsterdam.
Voorzet van Rinnooy Kan
Op het Gala van de Wetenschap sprak Alexander Rinnooy Kan en die presenteerde zich met grote nadruk. Toch blijkt dit D66 pleidooi niet adequaat. Kabinet en kennissector zoeken een ontsnapping uit het dilemma post-Kroes. Vind maar eens een Neelie-vervanger met een zelfde elan, durf, netwerk en impact. Het worden er dan ook twee.
ScienceGuide verneemt dat het kabinet niet meer om D66 en Rinnooy Kan heen durft. Maar men zoekt en vindt wel een tweede kennistrekker, een vrouw en een jong en fris gezicht. Daarvoor zorgt – en terecht – de Jonge Akademie. Het HBO, bedrijfsleven en creative industry hebben het nakijken.
De jonge vrouw die de Agenda trekken zou, is geen onbekende voor de ScienceGuide-lezer. Eveline Crone stond in 2010 in de ScienceGuide Top 10 als één van de jonge hoogleraren die buitengewoon inspireren. Zij werd genoemd samen met Appie Sluys en Erik Verlinde. Crone was voorzitter van de Jonge Akademie geworden en een rolmodel pur sang.
Compromisduo
Nu zou zij het coalitiecompromis mogen vullen dat de kandidatuur van Rinnooy Kan acceptabel maakt en enige frisse, nieuwe kleur zou geven. Een ‘Commissie Rinnooy Kan’ is verder geen nieuw verschijnsel voor de kennissector. In 1999-2000 was zo’n club de adviseur van minister Loek Hermans over de invoering van BaMa.
In 2007 bracht een ‘Commissie Rinnooy Kan’ advies uit over het leraarschap. Dat kostte 1 miljard. Dit geld werd verspijkerd door minister Plasterk in de salarisuitgaven, maar stevige kwaliteitseisen daarvoor bleven achteraf achterwege. Het lerarenregister uit dit pakket is na bijna acht jaar nog niet meer dan een experiment waar weinigen zich voor hebben aangemeld.
De vraag is dan ook of het hoger onderwijs en de R&D sector genoegen willen nemen met een soort compromisduo. Eens in de vijfentwintig tot dertig jaar krijgt men zo’n kans om de visie en de gedachten voor de toekomst uit te zetten. Die kans laten lopen zegt dan iets over de HO-beslissers van 2014-2015. Precies dertig jaar is dit na de HOAK-nota die wel zo’n gedurfde voorzet en visie waagde en die nog steeds toonaangevend blijft, ook Europees.
