Digitale koudwatervrees
In de discussie over MOOCs en open education in het HBO zag Sia Vogel van de Hogeschool Rotterdam hun waarde allereerst in het opleiden en bijscholen van het docentenkorps in de Havenstad. De online component noemt een zeer waardevolle toevoeging aan hetgeen al gaande is in het onderwijs. “MOOCs vormen een prachtig middel voor mensen om extra informatie bovenop de gebruikelijke lesstof te vergaren.”
HBO-relevant of niet?
Dat zou betekenen dat het HBO gebruik kan maken van wat al ontwikkeld is aan MOOCs in Nederland en daarbuiten. Zelf een MOOC ontwikkelen ziet ze vooralsnog niet gebeuren. Haar collega Wilco Dijkhuis van de HAN stelt het zelfs nog scherper. “Ik denk dat het voor het HBO vooralsnog niet relevant is. Het past niet binnen het HBO.”
Volgens hem kunnen MOOCs nog het beste dienen ter vervanging van klassieke hoorcolleges. “Maar die zijn er in het HBO niet zo veel. Wat ik wel zie is dat met behulp van flipped classrooms thuis video’s worden bekeken, zodat er tijdens de lessen meer ruimte is voor andere zaken. Maar dat is niet specifiek wat een MOOC is.”
Benut wereldwijde deskundigheid
Sia Vogel ziet juist als voordeel van de MOOC dat het aan het overleggen en samenwerken in een omgeving anders dan de eigen hogeschool een nieuwe dimensie biedt. “Je moet studenten leren kijken buiten de situatie die ze gewend zijn. Dat is volgens mij echt een meerwaarde van MOOCs. Er is wereldwijd heel veel deskundigheid die je kan benutten.”
Wilfred Rubens van de Open Universiteit ontwikkelt zelf online leermaterialen en zette zich van daaruit in om de discussie te nuanceren. “We hebben de neiging iets heel snel een MOOC te noemen, maar ik denk dat we het beter over eLearning kunnen hebben, het leren met behulp van internettechnologie.” Rubens stelt dat er daarin voor hogescholen wel degelijk kansen liggen. “Ik kan me voorstellen dat hogescholen samen content gaan ontwikkelen, die ingebed kan worden in de eigen curricula. Samen korte videoclips voor colleges bijvoorbeeld.”
Bundeling rond verpleegkunde
Avans-bestuurder Frans van Kalmthout wees daar in concreto op uit de actuele ontwikkeling. Er is volgens hem wel degelijk animo is bij hogescholen om MOOCs en eLearning aan te bieden. Vijf hogescholen zullen hun krachten bundelen om eLearning binnen de opleidingen verpleegkunde een boost te geven. De aanleiding daarvan was een inspirerende studiereis naar Boston eind vorig jaar.
“Dat MOOC-pioniers als Harvard en MIT zich niet bedreigd voelen door de ontwikkelingen op het gebied van online onderwijs spreekt misschien voor zich, maar opvallender is dat de investeringen die zij zelf doen in MOOCs vooral gericht zijn op het verbeteren en verrijken van het campusonderwijs met behulp van beschikbare technieken. Er spreekt uit hun verhaal geen enkele angst dat het campusonderwijs aan waarde zou inboeten, maar zij zijn ervan overtuigd dat het beter kan en beter moet, en dat de huidige techniek de mogelijkheid biedt om daar invulling aan te geven,” schreef Hester Jelgerhuis van SURF na aanleiding van die reis.
MOOCs voor basiskennis docent
Ook voor specifieke doelgroepen van het hoger onderwijs liggen er meer kansen, vindt Wilfred Rubens. Duidelijker kansen dan voor de reguliere HBO-student. “Binnen het Leven Lang Leren kunnen MOOCs een erg effectief instrument zijn. Maar ze zullen dan wel verschillen van de bekende MOOCs die je kan vinden op edX of Coursera. De vakken zullen veel kleiner zijn, met minder internationale dynamiek, maar ze zullen wel toegesneden zijn op de behoeften van de student die vaak al een tijdje uit de collegebanken is.”
Vanuit de staf van OCW werd onderstreept in de discussie, dat MOOCs in deze fase niet te nauw moeten worden opgevat. “Het is een erg kansrijk thema, maar het is ook breder dan alleen MOOCs, ook de voorbeelden van eLearning en blended learning worden meegenomen in het jaarlijkse budget van 1 miljoen euro dat de Minister heeft vrijgemaakt voor dit thema. In deze fase is het vooral belangrijk om te kijken wat online lesgeven betekend voor het onderwijs en waar de grootste kansen liggen,” zei een medewerker van Jet Bussemaker.
MOOCs zouden in het HBO vooral vanuit een concreet vakgebied en in samenwerking kunnen worden gestart. Vanuit 10voordeleraar werd in dat opzicht een idee aangedragen: maak een MOOC rond de basiskennis die leraren nodig hebben. Ontwikkel deze MOOC voor aankomende leraren in de pabo’s en andere HBO-opleidingen, zodat ze deze basiskennis zich kunnen toe eigenen, maar stel deze kennis dan meteen ook open voor zittende docenten die hun kennis willen updaten. Zo snijdt het mes aan twee kanten.
Zinvol, geen hype
De grote vraag naar ‘het verdienmodel’ voor MOOCs kwam ook op tafel. “Dat blijft erg lastig,”zo had ook de OU ervaren, vertelde Rubens. “Het is geprobeerd met certificaten, maar daar was geen animo voor bij de studenten, niemand wilde er een kopen. Zouden ze overeind gehouden moeten worden door subsidies, door sponsering? Zouden kennisinstellingen aanvullende diensten moeten aanbieden rond hun MOOCs? Ik geloof het allemaal niet. MOOCs zijn een investering in het profiel van de eigen instelling. Je kan enorme groepen geïnteresseerden in korte tijd bereiken en ze ook nog iets relevants bieden.”
Delft en Leiden zijn door hun MOOCs ondertussen wereldwijd nóg bekender geworden. Wie weet volgen de lerarenopleiders en de internationaal gerichte centra binnen de hogescholen hun voorbeeld, want uit een poll op de website van de Vereniging Hogescholen blijkt dat 92 procent van de mensen MOOCs als een zinvolle toevoeging van het onderwijs ziet. Vijftien procent denkt dat MOOCs een snel overwaaiende hype zijn.
