Studenten krijgen geen krediet

Nieuws | de redactie
9 oktober 2014 | De financiële wereld gelooft niet in het studievoorschot. De banken, financieringsbedrijven en Nibud eisen dat studieschulden geregistreerd zullen gaan worden in BKR. De gevolgen hiervan zijn dramatisch voor studenten en toekomstige alumni van HBO en WO.

Op dit moment zijn studieschulden niet opgenomen in het register van het BKR, het orgaan dat de schulden van burgers ‘bijhoudt’. Banken en kredietverstrekkers benutten dit om bijvoorbeeld de risico’s van hypotheken en consumptief krediet te minimaliseren. De WSF van minister Deetman uit 1986 zat zo in elkaar, dat de financiële wereld akkoord ging met het feit dat de studieschulden uit de SF-regime niet verplicht geregistreerd werden.

Het effect daarvan is zeer wezenlijk. Een oud-student die een huis wil kopen, hoeft de hypotheekverstrekker niet in te lichten of zij een studieschuld heeft er bijvoorbeeld €50 per maand afbetaalt. En het antwoord van de betrokkene, als deze ernaar gevraagd wordt, is door de bank of kredietverstrekker niet te controleren, zo vertelde het Nibud aan de Tweede kamer in de hoorzitting over het studievoorschot. Dit gaat fundamenteel en principieel veranderen als het aan de bankwereld ligt.

Zorg over gedrag OCW

Zij eisen dat bij wet zal worden vastgelegd, dat DUO voortaan alle gegevens over studieschulden en de afbetaling daarvan doorgeeft op hun verzoek. Als een (oud-)student dus een krediet vraagt voor een start-up, een huis of een project, dan wil de bank weten hoe groot de studieschuld is en die kennis benutten om het kredietrisico te beperken.

Het Nibud meldde in de hoorzitting, dat ook dit instituut die verplichte BKR-registratie volledig steunt. De budget-bewakers van de Nederlandse burgers maken zich namelijk grote zorgen dat studenten onverantwoord zullen gaan lenen en dat OCW hen ook nog enthousiast zal aanmoedigen ‘makkelijk te lenen’ door te zeer te benadrukken dat het afbetalingsregime heel soepel is en dit zo risicoloos lijkt voor jongeren. Dit is volgens het Nibud een verkeerde en zelfs gevaarlijke gedachte.

Minister Bussemaker heeft al eerder aangegeven, dat zij op dit punt het beslist niet eens is met het BKR. Zij meldde de Kamer in april 2013 onder meer: “Een studielening is geen consumptief krediet maar eerder een investeringskrediet met sociale voorwaarden. Ik constateer dat hypotheekverstrekkers bijvoorbeeld prima in staat zijn om invulling te geven aan hun zorgplicht jegens kredietaanvragers met studieschulden.”

“Ik ga ervan uit dat ook andere kredietverstrekkers voldoende mogelijkheden hebben om de maandlasten van studieschulden in  kredietbeoordelingen mee te nemen. Er kan bijvoorbeeld worden gevraagd naar het studieschuldoverzicht van DUO. Het is dan aan de betrokkene zelf om te beoordelen of hij daarin wil mee gaan of de kredietaanvraag wil stopzetten.”

Chris Buijink trekt teugels aan

De kredietverstrekkers en de banken vertrouwen OCW hier niet. Zij achten de studieschulden bij het nieuwe leenstelsel te groot en riskant. De ervaringen in Engeland en de USA staan hen als schrikbeeld voor ogen. Pikant is dat de voorzitter van de ‘koepel’ van het bankwezen, die waarschuwt voor deze effecten, een insider pur sang is.

Hij is Chris Buijink, tot voor kort de SG van Economische Zaken, de hoogste ambtenaar van dit departement en meest invloedrijke topambtenaar van Den Haag. Als NVB-voorzitter trekt hij de teugels op dit punt strak aan, blijkbaar omdat hij niet veel vertrouwen heeft in de kwaliteiten van DUO en ambtelijk OCW.

De gevolgen van de bij wet verplichte BKR-registratie zullen ingrijpend zijn. Professor Jacco Hoekstra (TU Delft) rekende de Kamer voor, dat zijn masterstudenten zo’n €40.000 studieschuld zullen opbouwen in zes jaar. Professor Sylvester Eijffinger (UvT) wees erop dat dit ook voor de ‘harde bèta’s’ en de zware gamma’s in het WO zal gelden. In het HBO geldt dit ook voor de topstudenten in het kunstonderwijs die een bachelor en een master doen in bijvoorbeeld klassieke muziek, opera, dans en de designopleidingen.

Jonge echtparen in de klem

Deze jongeren zullen na hun studie geen huis kunnen kopen. Een hypotheek is voor hen niet meer mogelijk als het BKR hun schulddata bij DUO mag inzien. Professor Hoekstra vertelde de Kamerleden dat zijn alumni die op de TU verliefd werden en na hun studie als echtpaar samen verder gaan straks met een gezamenlijke schuld van rond de €80.000 gaan beginnen aan hun loopbaan. Voor hen is geen enkel krediet meer beschikbaar, tenzij hij in hun eerste baan meteen meer dan een ton zouden verdienen.

Professor Eijffinger waarschuwde dat zulke excellente jonge mensen Nederland dan wel eens zouden kunnen verlaten. “Zij zijn buitengewoon goed, wij kunnen als land heel trots op deze jongeren zijn. Maar ze zullen geen woning kunnen kopen. Die gaan natuurlijk direct naar Londen, naar München, Brussel of Amerika. Daar verdienen ze veel, en terecht. En ze hoeven die hele studieschuld niet meer terug te betalen, bovendien. Je zal wel gek zijn als toptalent in kunst, als ‘harde ‘gamma of bèta om je zo te laten behandelen in je vaderland, vrees ik.”

Het Nibud legde de Kamer voor dat met BKR-registratie “alle financiële verplichtingen in ogenschouw worden genomen. Een aflossing van een studieschuld is dat ook. Uiteindelijk doel hiervan is dat hypothecair krediet verantwoord is. Alleen door registratie kunnen hypotheekverstrekkers een volledig beeld krijgen.”

Duivels dilemma

Het dilemma voor het kabinet is dus duivels nu. Of men voert de wettelijke BKR-registratie in – om de schuldencultuur in ons land terug te dringen en de sanering van de financiële sector te bevorderen – óf men schoffeert de banken, kredietwereld en Nibud door dit te weigeren.

Zij zullen dan drastische maatregelen nemen om (oud-)studenten te dwingen hun schulden publiek te maken. In het HO is er één iemand die de draagwijdte hiervan snapte, al tijdens de hoorzitting waarin het Nibud dit onthulde. VSNU-voorzitter Karl Dittrich zei tegen ScienceGuide meteen: “Dit kán de bedoeling niet zijn!”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK