VSNU en Elsevier in de clinch
Elsevier is afgelopen week met een voorstel gekomen waarin op geen enkele manier wordt ingegaan op deze noodzakelijke verandering, gispt de VSNU. De universiteiten hopen dat Elsevier alsnog met een aangepast voorstel komt. “We gaan onze onderzoekers vanaf nu informeren over de gevolgen van deze patstelling”, zegt Gerard Meijer, voorzitter Radboud Universiteit Nijmegen en hoofdonderhandelaar namens de VSNU.
Heeft het WO zelf al scherp op het netvlies hoe de weg naar Open Acces precies vorm moet krijgen? Die werd onlangs erg actueel bij de opening van de Open Acces week. Daar is vanuit de LERU, de Europese koepel van onderzoekuniversiteiten ook kritiek op de lijn van ons land en met name van staatssecretaris Dekker.
Big Deal
Met de afzonderlijke wetenschappelijke uitgevers worden afspraken gemaakt over de abonnementsgelden van wetenschappelijke tijdschriften voor alle Nederlandse universiteiten. Dit worden de Big-Deal onderhandelingen genoemd. Universiteiten willen de afspraken over de abonnementen alleen verlengen onder voorwaarde dat de uitgevers bereid zijn stappen te zetten om open access dichterbij te brengen.
Verschillende uitgevers zijn terughoudend, omdat het verdienmodel dan ingrijpend wijzigt. Toch blijkt uit onderhandelingen met andere uitgevers dan Elsevier dat er wél stappen naar open access worden gezet. Staatssecretaris Dekker wil dat in 5 jaar 60% en in 10 jaar 100% van alle Nederlandse wetenschappelijke publicaties open access is. OCW en VSNU vinden elkaar hier. Veel wetenschappelijk onderzoek is immers met publiek geld gefinancierd, terwijl de universiteiten willen voorkomen dat er uiteindelijk dubbel betaald moet worden om open access publicaties te raadplegen.
Who blinks first?
Tijdens de recente Open Acces week werd al benadrukt dat wat Sander Dekker voor ogen staat moeilijk is, het zogenoemde gold-model. Paul Ayris, voorzitter van de LERU CIO’s, was kritisch over de koers die OCW heeft uitgezet. Deze geeft namelijk een grote rol aan commerciële uitgeverijen waar universiteiten zich moeten inschrijven en hun onderzoekers laten betalen voor publiceren. “De keuze voor ‘Gold’ is geen goedkope route, het zijn vooral de universiteiten die betalen,” vertelde Ayris.
Volgens Ayris gaat veel verloren als er honderd procent gekozen wordt voor het Gold-model, omdat uitgeverijen enkel geïnteresseerd zijn in wetenschappelijke artikelen. Een overgroot deel van de onderzoekoutput bestaat echter uit rapporten, conferentieverslagen en PhD-theses. Ayris’ visie werd cijfermatig ondersteund door Wouter Gerritsma van de Universiteit Wageningen. “Als we ons enkel richten op ‘Goud’ gooien we 55% van de wetenschappelijke content overboord.”
Tijdens deze bijeenkomst benadrukte Karl Dittrich dat hij helemaal voor Open Acces was, maar nog wel bedenkingen had met betrekking tot de weg daar naar toe. “Ik denk dat twee manieren van publiceren naast elkaar wel een potentiele bron van problemen kan zijn. De vraag die dus blijft staan is: welke route naar Open Access zullen we gaan nemen.” In de strijd met Elsevier zal nu moeten blijken wie het eerst met de ogen knippert.
