OCW weerspreekt Raad van State
De Raad van State had in zijn advies voorgerekend, dat de extra’s uit de afschaffing van de basisbeurs zouden worden opgesoupeerd door de verwachte kosten van de stijging van het studentental. Van werkelijke investeringen in extra kwaliteit zou daardoor niet of nauwelijks sprake zijn. De invoering van het studievoorschot vormt daarmee geen substantiële bijdrage aan de door de commissie Veerman aanbevolen kwaliteitsslag en investeringen daarin. De Eerste Kamer is hierover gaan doorvragen en de CDA-senatoren vonden het antwoord van de minister niet erg overtuigend. Zij komt nu met een nadere reactie en zet de analyse van de Raad van State weg.
Cijfers niet herkend
De minister schrijft: “De regering ziet in het advies van de Raad van State de bevestiging dat een grote, structurele kwaliteitsslag in het hoger onderwijs noodzakelijk is. De commissie Veerman wees in haar advies inderdaad ook al op de noodzaak van substantiële investeringen om de positie in de internationale concurrentiestrijd te behouden en te versterken.”
“De regering is van mening dat met de voorgestelde investeringen een betekenisvolle kwaliteitsverbetering kan worden bereikt, ook wanneer het aantal deelnemers in het hoger onderwijs nog toeneemt. Hierbij geldt dat het macrobudget van het hoger onderwijs jaarlijks groeit of daalt met de toe- of afname in studentenaantallen. Bij een verwachte toename in studentenaantallen, groeit de begroting dus mee.”
“De investeringen als gevolg van het wetsvoorstel studievoorschot zijn dan ook additioneel aan deze bestaande systematiek. Zij komen bovenop de uitgaven die nodig zijn om de studentengroei op te vangen. De cijfers van de Raad van State herkent de regering niet.”
“Naar het oordeel van de regering wordt de studentenstijging steeds gecompenseerd. Met deze extra investeringen creëert de regering ruimte om het hoger onderwijs structureel te verbeteren tot een stelsel dat zich kenmerkt door hoge kwaliteit, intensieve en ambitieuze studiecultuur en flexibel en gedifferentieerd onderwijsaanbod. De regering geeft daarmee ook vorm aan de afspraken in het Nationaal Onderwijsakkoord. Hierin hebben de regering en de onderwijssector zich gecommitteerd aan de afspraak dat de investeringen die voortkomen uit de hervormingen in de studiefinanciering, gebruikt zullen worden voor maatregelen die eraan bijdragen dat de kwaliteit van het hoger onderwijs niet alleen op peil wordt gehouden, maar ook wordt verbeterd.”
Een jaarlijks prolongatiebericht
Dat er geen of nauwelijks overgangsrecht nodig is bij de afschaffing van de basisbeurs, verdedigt het kabinet door erop te wijzen dat de studenten ruimschoots konden weten dat een leenstelsel in aantocht was. De CDA-senatoren maakten gehakt van die redenering. Bina sarcastisch vragen zij: “Is de regering van mening dat studenten na de val van het kabinet-Rutte I hadden moeten voorzien dat er een kabinet-Rutte II zou komen en dat dit kabinet ook een sociaal leenstelsel in zou willen voeren?”
Bussemaker geeft nu de volgende duiding van wat het kabinet had willen zeggen hierover en het blijkt nu dat een zogeheten ‘prolongatiebericht’ van de ambtelijke dienst DUO aan studenten een soort staatrechtelijke status heeft, waarop men zich in wetgeving kan beroepen.
De minister schrijft de Senaat hierover: “De regering heeft hiermee willen zeggen dat de plannen voor de invoering van een sociaal leenstelsel in ieder geval al terug gaan tot het VVD CDA-kabinet Rutte I. Dat kabinet diende immers al een wetsvoorstel in tot invoering van een sociaal leenstelsel in de masterfase. Plannen voor invoering van een sociaal leenstelsel of alternatieve hervormingen in de studiefinanciering kwamen terug in diverse verkiezingsprogramma’s en ook bij het sluiten van het regeerakkoord door het huidige kabinet in 2012 werd opnieuw duidelijk dat de plannen voor een sociaal leenstelsel op draagvlak kunnen rekenen.”
“Daarnaast zijn de huidige studenten in het jaarlijkse prolongatiebericht van DUO al persoonlijk geïnformeerd over de op handen zijnde aanpassingen. Bachelorstudenten kunnen daarom al geruime tijd rekening houden met wijzigingen in de studiefinanciering voor die opleiding. Om bovenstaande redenen acht de regering de voorgestelde regeling rechtvaardig.”
