Wikipedia kennistempel
Jimmy Wales gaf in een ‘lecture’ aan studenten van de Universiteit Maastricht een kijkje in zijn lange en soms moeizame weg naar de verwezenlijking van zijn idee. Hij hield hen voor, dat “je alleen ondernemer moet worden als je het ook écht leuk vindt, doe het niet om snel veel geld te verdienen.” Dat geld verdienen deed Wales met Wikipedia trouwens ook niet. Hij noemt dit “een tempel voor de geest” en daarom wordt er op deze bijna meest bezochte site ter wereld geen reclame gemaakt. Dat leidt alleen maar af.
Geen gemakkelijke weg
“Het idee van Wikipedia was dat iedereen op deze planeet vrije toegang zou hebben tot alle menselijke kennis. Dit heeft veel implicaties. Iedereen in de wereld met een internetverbinding heeft toegang tot 32 miljoen artikelen in 287 talen. We hebben 500 miljoen unieke bezoekers per maand. Het is gratis toegankelijk en er zit ook geen copyright op de stukken, dus iedereen kan de informatie gratis gebruiken. Wikipedia is daarmee een onderdeel van de wereldwijde kennisinfrastructuur geworden.”
Maar een gemakkelijke weg was het niet tot Wales zo ver kon komen. Er gingen veel mislukkingen aan vooraf. “Heel veel mensen denken bij ondernemerschap aan iemand als Mark Zuckerberg van Facebook, iemand die weinig mislukkingen heeft gekend in zijn leven. Hij had één goed idee en heeft dat uitstekend uitgebouwd en is op jonge leeftijd enorm succesvol geworden. Maar dat is eigenlijk niet de gebruikelijke weg naar succes.”
“De echte manier om tot succes te komen is falen. Zelf heb ik heel veel producten ontwikkeld die mislukten. Aan het begin van mijn loopbaan was ik beurshandelaar in opties. Ik werkte in de financiële sector in Chicago. Toen was ik al bezig met internet, ik programmeerde wiskundige formules voor mijn werk.”
Onhandig eten bestellen
“Tijdens dit werk kreeg ik het idee dat mensen heel ineffectief eten bestelden op hun werk. Toen ging dat nog telefonisch en je moest het eten zelf of door iemand op laten halen. Toen dacht ik ‘is dat internet niet de geschikte manier om dit allemaal makkelijker te doen?’”
Het leek een briljant idee. “Het mislukte, want in 1996 keken restauranteigenaren me aan of ik van Mars kwam. Ze hadden geen idee wat het internet was, het was volkomen hopeloos. Dat is nu wel anders, in alle grote Amerikaanse steden is er een online bestelservice voor maaltijden. Dus het was een uitstekend idee, maar het tijdstip was totaal verkeerd.”
Daarna zijn er nog tal van projecten van Wales de mist in gegaan: een zoekmachine en ook Nupedia, de voorloper van Wikipedia. “Dit was een encyclopedie die geschreven werd door experts. Ik spendeerde er $250.000 aan om de eerste twaalf artikelen online te plaatsen. Mijn toenmalige compagnon, een filosoof, raadde me dat aan. ‘Het moet super academisch zijn, anders vertrouwen mensen het niet,’ dachten we. Dit bleek niet het geval.”
Kennisdeling fundamenteel anders
“Daarom kreeg ik het idee van een vrij toegankelijke encyclopedie, die iedereen kan editen, zonder advertenties. We hadden er geen verdienmodel achter of een businessplan. Het resultaat was: succes! Wikipedia wordt om de zoveel tijd gefinancierd door charitas van de gebruikers. Dit heeft het idee van kennisdeling voor altijd veranderd. Het heeft een fundamentele impact op de samenleving, op de manier waarop mensen toegang hebben tot kennis.”
“Als je 30 jaar geleden op de radio hoorde dat er iets vreselijks was gebeurd in Parijs, met een blad genaamd ‘Charlie Hebdo’, en je wilde daar meer van weten? Dan had je geen enkele manier om dat te doen. De enige informatie stond een dag later in de krant. Nu is dat anders, je kan op een eenvoudige manier de hele geschiedenis lezen van ‘Charlie’, inclusief de biografieën van de cartoonisten. Al die informatie is letterlijk onder handbereik, onder je vingertoppen.”
Stop niet heel je ego er in
Wales kon het dan ook niet laten de Maastrichtse studenten gedachten en impulsen mee te geven. “Een van de lessen die ik heb geleerd is: ‘faal sneller’. Ik zie het bij veel jonge mensen en vroeger ook bij mezelf. Als je een product of een idee hebt, dan zijn je dromen en denken er helemaal op gefocust, je hebt er emotioneel in geïnvesteerd. Dan is het heel erg moeilijk om te falen, want je hebt teveel van jezelf er in gelegd.”
“Wat je dus moet doen zijn kleine experimenten. Test het idee, ook in de markt. Investeer niet meteen al je geld, maar doe proefjes, dan kun je het product ook veel sneller verbeteren. Kortom, stop niet heel je ego in de business die je wilt opzetten.”
Wales wees er op dat voor hem Wikipedia een organisatie is die werkt met mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn. “We opereren in een markt die heel competitief is, we concurreren op de arbeidsmarkt met bedrijven zoals Google en Facebook. Onze mensen zijn ontzettend goede ingenieurs. We proberen ze marktconforme salarissen te betalen, maar zijn geen beursgenoteerd bedrijf en dus we kunnen de topsalarissen niet betalen, die zij elders wel kunnen krijgen.”
“Ik geloof dat wanneer je naar Wikipedia gaat, dan ga je niet naar een plek waar je iets wilt bestellen, maar een plek om te leren, voor reflectie, om na te denken. Ik noem het dan ook altijd de tempel voor de geest. Als we zouden adverteren op onze site dan zou je dat ook terugzien in onze artikelen. Bedrijven zouden alleen willen adverteren op pagina’s die goed bekeken worden.”
Bij conflicten zoals in Oekraïne moet Wikipedia ook zorgen voor neutrale informatie en dat bracht een student tot de vraag of zoiets dat niet enorm lastig blijkt. “Dat gevaar is juist bij dit soort grote brandhaarden helemaal geen probleem,” zei Wales. “Ironisch genoeg, er zijn duizenden mensen tegelijk bezig met dit conflict en die controleren ook allemaal de bronnen. Je kan dan vier accounts starten om het artikel te beïnvloeden of vierhonderd, de vele duizenden mensen hebben dat direct door. En zij corrigeren dat dan weer, dus manipuleren van de feiten heeft zo geen effect.”
