“NWO bestuurlijk gedrocht”
De Kamer debatteerde over het wetenschapsbeleid met bijzondere aandacht voor de recent uitgebrachte wetenschapsvisie die nu uitgewerkt wordt in een wetenschapsagenda. Ook kwam de ‘kanteling’ van NWO uitgebreid ter sprake. Deze is noodzakelijk volgens staatssecretaris Dekker, omdat NWO momenteel een “bestuurlijk gedrocht is.”
Veranderingen noodzakelijk
Sander Dekker reageerde in zijn termijn uitgebreid op vragen vanuit de Kamer over de reorganisatie van NWO. Hij ging allereerst in op twee eerdere evaluaties. “In die twee evaluaties van NWO zaten een aantal kritische punten. In deze adviezen werd aangegeven dat zowel inhoudelijk, als organisatorische veranderingen noodzakelijk zijn binnen NWO. Inhoudelijk, door meer strategisch te sturen en meer na te denken hoe je nationale prioriteiten kunt meegeven, die ook ingaan op maatschappelijke impact.”
Sander Dekker zette de noodzaak van de veranderingen nog maar eens uiteen. “In eerste instantie is het noodzakelijk dat er iets gebeurt aan de huidige organisatorische complexe structuur met één algemeen bestuur, met negen gebiedsbesturen, twee regieorganen en zeven instituten. Die zorgen ervoor dat organisatorisch en budgettair de slagvaardigheid en flexibiliteit er eigenlijk niet zijn. Veel programma’s die NWO doet worden verdeeld onder negen gebieden. Daardoor kan de verantwoordelijkheid en de zeggenschap van het algemeen bestuur op dit moment onvoldoende plaats vinden.”
“Daar moet iets aan gebeuren, dat betekent een versterking van de governance, maar ook een versterking van de centrale leiding binnen NWO. En als het gaat om de zelfstandigheid van de verschillende gebiedsbesturen, daar moeten we kritisch naar kijken.”
Heel veel onduidelijkheid
Over de rol van de wetenschappers in het nieuwe NWO-bestuursmodel was Dekker duidelijk. “Dit betekent niet dat wetenschappers niet een heel belangrijke rol moeten spelen. Inhoudelijk vind ik wetenschappers nog steeds heel belangrijk in de beoordeling van voorstellen. Maar het is nu echt een bestuurlijk gedrocht, met heel veel bestuurders, met heel veel voorzitters, met heel veel onduidelijkheid.”
Daarnaast moet volgens Dekker NWO als organisatie ook een transformatie doorgaan. “Door die verschillende besturen en met harde schotten er tussen zien we dat de organisatie heel erg verkokerd is. Dat zorgt voor onvoldoende samenwerking en onvoldoende ruimte voor interdisciplinair onderzoek. Iets wat we juist zo belangrijk vinden in deze wetenschapsvisie.”
Als muziek in de oren
“Dat proces kan veel meer gestroomlijnd worden, waardoor ook in het primaire proces zoveel mogelijk geld gaat naar onderzoek. We gaan de bureauorganisatie dus ook efficiënter maken, dat moet de SP toch als muziek in de oren klinken, minder bureaucratie.”
Sander Dekker wilde nog wel wat onduidelijkheid wegnemen over zijn brief die hij onlangs naar de Kamer stuurde over de kanteling van NWO. “Ik zet maar even de belangrijkste streep in het zand. Mevrouw Vos van de PvdA zei dat ik met mijn verduidelijkende brief geschreven heb, ‘NWO zoek het zelf maar uit.’ Dat is niet het geval. Dit zijn voor mij echt serieuze piketpalen, waar ik het ook over eens ben met het algemeen bestuur. Dit moeten de uitgangspunten zijn. Daarbinnen is wel ruimte om samen met wetenschappers invulling te geven aan goed beleid.”
Schuren en piepen
Volgens de bewindsman is er bovendien geen reden om zenuwachtig te worden over deze ingreep. “Ik ben ook blij dat het bestuur nu samen met een aantal gebiedsbesturen een werkgroep heeft samengesteld om die reorganisatie verder uit te werken. Maar ik zie ook wel, dat is vaker bij een reorganisatie dat het gaat schuren en piepen. Wij als politiek moeten daar niet al te zenuwachtig van worden.”
De staatssecretaris ging tot slot van het debat nog in op het advies van Kees van der Steenhoven van ABDTOPConsult over de ‘kanteling’ van NWO. “Dat hele woord kanteling heeft enorme proporties gekregen. Ik heb niet de indruk dat de heer Van der Steenhoven toen hij zijn rapport schreef daar geen rekening mee hield. Sterker nog, ik begreep in de hoorzitting hier dat hij riep: ‘dat woord staat helemaal niet in mijn rapport.’ Het staat er wel in en wij hebben het ook overgenomen in onze wetenschapsvisie.”
“Maar niet vanuit het idee dat alles wat er bij NWO zit weg moet en dat alles wat er nu niet in zit daar dan daar voor terug moet komen. Laat ik duidelijk zijn de rol van wetenschappers blijft ook in de nieuwe structuur van NWO heel prominent. Daar waar het gaat om de inhoudelijk afwegingen en beoordeling van onderzoeksvoorstellen. Dat is wat anders dan een enorm ingewikkelde en gelaagde structuur met verschillende bestuurtjes, met verschillende voorzitters, noem het allemaal maar op. Dat moet echt veranderen.”
