Senaat spannend voor HO

“Wat zal Thom balen,” grinnikte een lijsttrekker-collega voor de Senaat tegen ScienceGuide, toen de uitslagen steeds duidelijker werden vanuit de provincies. Onderwijspartij en gedoodverfde winnaar D66 leek zelfs een hele tijd slechts de vierde of de vijfde partij van het land te zijn geworden met 9 of 10 berekende zetels in de Eerste Kamer. Een verdubbeling ten opzichte van 2011 zou dan de facto een soort nederlaag zijn.

Uiteindelijk valt het nog mee, omdat de winst van de SP – één zetel meer – en het verlies van de PVV, D66 toch nog in omvang de derde partij maken. Maar met VVD en CDA is er geen alternatieve meerderheid en dat geeft Rutte met zijn coalitie enige rust.

HBO-voorman Thom de Graaf kan in de Senaat als D66-leider zo dus niet de lijnen uitzetten of het debat domineren as leider van de grootste fractie of als aanvoerder van een alternatieve midden-alliantie. Geen wonder dat zijn collega’s hem grinnikend zagen balen.

Zwakke scores op de flanken

Voor het kennisbeleid is dit van betekenis. De partijen op de flanken hebben relatief zwak gescoord. De SP profiteert electoraal nauwelijks van de halvering van de PvdA bijvoorbeeld, en de lokalo’s hebben de regionale onmin in verschillende provincies niet kunnen verzilveren. De partijen in het midden deden het beter. Het CDA hield stevig stand, winst was er voor de gedogers van Rutte. Juist daar zitten in de Senaat straks kenniswoordvoerders die zich gaan laten horen.

De coalitie zal nu nog meer bij het CDA steun willen zoeken en die kreeg Rutte ook regelmatig. Maar dat zonder verplichtingen tot bredere steun op andere dossiers. Voor het kennisbeleid zal een politiek ervaren senator als VVD’er Jan Anthonie Bruijn dan ook nu nadrukkelijk kijken naar zijn collega’s Flierman en Van Kesteren bij het CDA.

De NVAO-voorzitter en de VNO-topman zullen het kabinet juist op het kennisbeleid flink willen opporren. Minister Bussemaker zal met haar HO-strategie en het vervolg op de prestatieafspraken helder en krachtig moeten opereren voor de steun van het CDA. Dat geldt zeker ook bij de Wetenschapsagenda. Het is bekend dat het VNO weinig ziet in bijvoorbeeld de plannen om NWO ‘te kantelen’ ten koste van kenniscentra als FOM.

Buurten bij het CDA

De minister zal het extra lastig krijgen omdat zij in de Eerste Kamer weinig politiek gewicht in de schaal kan leggen met steun van haar eigen partij, de PvdA. Deze is nu de zesde partij in omvang in de Senaat. Bussemaker zal dus net als Rutte nadrukkelijk bij het CDA gaan buurten. Thom de Graaf zit hier met zijn nieuwe collega’s Henk Pijlman (Hanzehogeschool) en Alexander Rinnooy Kan klem.

D66 gedoogt de coalitie, maar dat levert nu geen meerderheid meer op. Zelfs de leenstelsel-variant van VVD-PvdA-D66 en GroenLinks levert niet meer voldoende steun. De onderwijspartij moet dus kiezen of ze de gedooghouding volhoudt dan wel ook zelf voortaan vooral bij het CDA steun gaat zoeken.