Waar het echt om gaat
Bij de vooraankondiging zeggen Boele en zijn uitgever : “Jong en oud worden overstelpt met informatie. Menigeen lijdt aan ‘infobesitas’. Met informatietechnologie proberen we dit te lijf te gaan, maar het helpt niet echt. Het komt erop aan dat je kunt selecteren welke informatie echt belangrijk is. Daarvoor heb je wijsheid nodig.”
“Daarom moeten onderwijsmensen weer gaan doen waar het ten principale in het onderwijs om gaat: onder-wijzen, zodat jongeren wijzer worden. Dat kan echter alleen als leidinggevenden hun school echt schóól laten zijn in plaats van een bedrijf. Niet de managementinformatie moet leidend zijn, maar de inhoud van het onderwijs, de passie van docenten en de atmosfeer.”
Niet voor de leuke toefjes
Dit haakt herkenbaar aan bij zijn recente betoog tijdens het bezoek van de HO-tour aan zijn hogeschool, de HAN. Dat raakte direct een gevoelige snaar bij minister Bussemaker, die in gesprek met ScienceGuide daar nog eens nader op in ging.
“Het gaat hier natuurlijk om verheffing, om Bildung. Het gaat bij de vorming van jongeren in het hoger onderwijs wel om mensen die in de toekomst leidend zullen zijn in onze samenleving, nationaal en internationaal.”
“Ik ken Kees al langer en wat ik heel mooi aan hem vind, is dat hij gewoon een enorme onderwijsman is. Hij is voorzitter van de HAN, maar hij zegt vooral: ‘Ik ben hier niet voor de leuke toefjes en dingetjes voor de buitenwereld. Dit werkt allemaal pas als eerst je hardcore business op orde is in de hogeschool. Alle opleidingen moeten gewoon op orde zijn.”
“Zoiets als de nadruk op de ‘triple helix’ mag niet afleiden van waar het werkelijk om gaat: alle studenten uitdagend onderwijs aanbieden en dus elke student op de juiste plek krijgen.”
De grote lijnen van wat zijn boek zou worden had Boele in 2013 zelf geschetst in een interview met ScienceGuide.
Richting wijzen
“Ik wil dat we terug durven gaan naar het hart van het onderwijs. Een echte renaissance is voor mij aan de orde en dat woord zegt het al: een wedergeboorte, waarin we terug gaan naar de bronnen van wat goed onderwijs is. Het woord ‘onderwijs’ geeft ons de richting al aan, vind ik.”
“Het is ook een erg mooi woord, hè? Het begrip wijsheid zit er al in, onderwijzen is het aanzetten van de ander tot wijsheid. Het is dus meer dan ‘kennisoverdracht’, het gaat er ook om dat je die ander een richting wijst. De oude Grieken zeiden al, dat je er als leraar alleen maar naar kunt streven dat je er in slaagt een student wijzer te laten worden dan hij was op het moment dat hij bij je binnen kwam. Dat is wat wij in HBO en WO dan ook moeten doen, dat streven zien te verwezenlijken.”
“Er zijn drie graden van wat wij onderwijs noemen. Er is informatie, heel nuttig en belangrijk, maar nog niet écht onderwijs. Dan is er kennis, minstens zo nuttig en belangrijk en de vrucht van de overdracht van informatie via onderwijs. En er is wijsheid, het doel dat je wilt bereiken met het onderwijzen van je student. Dat vereist gretigheid, zoals de Grieken dat als zeiden: filosofie, de liefde voor wijsheid, de filo naar de sofia.”
“In ons westerse denken en ons onderwijs hebben we het daar vaak moeilijk mee, ondanks dat de Griekse denkschool en de Renaissance toch in onze genen zouden zitten. We hebben sterk de neiging gekregen tot benadrukking van expliciete kennis en de vertaling van ‘onderwijs’ in informatiesystemen, protocollen en andere systemen van kennisoverdracht. Veel minder zien we de waarde van ‘tacit knowledge’, zoals dat in Aziatische tradities en culturen meer nadruk krijgt. Onderwijs is daar meer deel gebleven van de opvoeding als geheel, waarin het vormen en overdragen van overtuigingen en waarden zeker zo wezenlijk wordt geacht als de overdracht van informatie en kennis.”
Dr. C.P. Boele
Onderwijsheid. Terug naar waar het echt om gaat
188 pagina’s | Paperback | Verschijnt op: 20 maart 2015 | ISBN: 9789086871636
http://www.uitgeverijklement.nl/shop_details.php?ean=9789086871636
