Laat onderzoeksdata niet verdampen

Nieuws | de redactie
13 april 2015 | De kwestie Stapel heeft in het WO de aandacht volop gevestigd op het borgen van onderzoeksdata. Maar hoe gaat dit in het HBO? Jan Baljé van de Hanzehogeschool waarschuwt dat die data niet zomaar mag verdampen. “Het is van belang dat het beheer van onderzoeksdata op een hoger plan wordt gebracht.”

“In de universitaire wereld is de laatste jaren veel aandacht voor het borgen van de onderzoeksdata. Eén van de aanleidingen daarvan is de kwestie Stapel, waarvan de impact op de universiteiten vergeleken kan worden met die van de Inholland-affaire op het hbo.

Beheer nog problematisch

Ook financiers en uitgevers worden zich bewuster van de waarde van onderzoekdata en stellen eisen aan de beschikbaarheid ervan. Het goed beheren van onderzoeksdata blijkt echter geen sinecure. In een recent onderzoek van Vines et al[1]. bleek de beschikbaarheid van datasets voor een bepaald onderzoeksdomein met 17% per jaar af te nemen! Hoe is het dan gesteld met het beheer van onderzoeksdata in het hbo?

Ook in het hbo is het beheer van onderzoeksdata nog problematisch, als de uitkomsten van een onderzoek bij de Hanzehogeschool representatief zijn. Uit de repository werden steekproefsgewijs 13 publicaties uit 2013 geselecteerd. De auteurs werd gevraagd in hoeverre de bijbehorende onderzoeksdata nog beschikbaar waren. Dat bleek bij 11 van de 13 onderzoeken het geval. Als belangrijkste redenen voor het bewaren werden mogelijk vervolgonderzoek en kwaliteit/controleerbaarheid genoemd.

Dit lijkt een goed resultaat, maar de langere termijn liet echter een minder rooskleurig beeld zien. Bij vervolgvragen naar publicaties variërend van 4 tot 22 jaar oud bleken een groot deel van de onderzoeksdata niet meer te achterhalen. Van maar liefst 8 van de 12 onderzoeken hadden de bijbehorende data de tand des tijds niet overleefd. Als belangrijkste redenen voor het ‘verdampen’ van de data werden genoemd het ontbreken van een duurzaam archief en het persoonlijk organiseren van opslag. Dit kan beter en er is geen reden te veronderstellen dat de Hanzehogeschool hierin uniek is.

Wet van de stimulerende achterstand

Wil het hbo goed invulling geven aan de kwaliteit van praktijkgericht onderzoek, maar ook de kansen benutten die onderzoeksdata met zich meebrengen, dan is het van belang dat het beheer van onderzoeksdata op een hoger plan wordt gebracht. De wet van de stimulerende achterstand helpt hierbij, onderzoekers en beleidsmakers kunnen profiteren van alle tools en kennis die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld bij instellingen als Surf en DANS.

Bovendien ligt het hbo qua onderzoeksdata (nog!) niet zo sterk onder het vergrootglas als de universitaire wereld. Dat biedt gelegenheid om juist de nadruk te leggen op de kansen die gestructureerde opslag en deling van data met zich meebrengen: kennisdeling met bedrijven, het mogelijk maken van meta-analyses, data combineren met vakgenoten, mogelijkheden voor open data, etc.

Daarvoor dient een aantal stappen te worden gezet, waar de Hanzehogeschool inmiddels een goede start mee heeft gemaakt. Ten eerste, zorg voor duidelijke afspraken over opslag, eigendom, (her)gebruik en archivering van onderzoeksdata. Betrek alle stakeholders hierbij want deze afspraken gaan niet zomaar leven.

Ten tweede, zorg voor een aanbod van gebruikersvriendelijke dataopslagfaciliteiten dat aansluit bij de verschillende gebruiksscenario’s. Tot slot, benut de bestaande kennis en faciliteiten uit landelijke netwerken om de eigen implementatie te versnellen. Want die zorgvuldig verzamelde data, die laat je toch niet zomaar verdampen?”

Jan Baljé is Research Support Officer van de Hanzehogeschool



[1] Vines, T. H., Albert, A. Y., Andrew, R. L., Débarre, F., Bock, D. G., Franklin, M. T., Rennison, D. J. (2014). The availability of research data declines rapidly with article age. Current Biology, Volume 24, Issue 1, p. 94-97.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK