Lectoren leren van lectoren
Drie zeer verschillende lectoren presenteerden hun ervaringen, ‘tips and tricks’en het geheim van hun doeltreffendheid. Ze kwamen uit de hoek van de design en technologie, de zorg voor chronisch zieke jongeren en de onderwijsrelaties met ouders van VMBO’ers. En juist dankzij die diversiteit kwam een reeks succesfactoren en succesremmers van impact naar voren waar de praktijkonderzoekers in het HBO hun tanden in konden zetten.
Geduld, focus en volhouden
Lector Anneloes van Staa toonde de kracht van geduld, focus en volhouden. Haar EUR-decaan zei na een presentatie van 10 jaar lectoraal onderzoek naar zieke adolescenten door onder meer een reeks promovendi vanuit dat lectoraat: “Nou, dat is echt mooi onderzoek, dat daar bij jullie gebeurt.” Inzicht vergt nu eenmaal tijd, erkenning vaak niet minder.
Zulk geduld en moed houden in het werk is in de creatieve industrie net zo lastig , maar om omgekeerde redenen. Lector Florian Cramer liet zien hoe een industrietak in ‘Umbruch’neigt naar panisch gedrag en in elke nieuwe tech-toepassing de oplossing tot hoop te zien voor de dreigende ondergang.
Uitgevers stortten zich de voorbije jaren bijvoorbeeld op e-books en e-publishing zonder te beseffen dat zoiets echt wat anders is dan het overdoeken van papieren bladzijden op een elektronische plek. Een hybride toolkit voor het maken van zinvolle e-books voor met name design- en kunstboeken bleek al snel een uitkomst voor een hele industrietak. Dat lectorale perspectief presenteerde Cramer op de ‘vakbeurs’ in Berlijn en ontwikkelde hij even bewust in alle openheid, zodat de sector en klanten meer konden denken, doen, snuffelen en cocreatie laten ontstaan.
Lector moet professie opzoeken
VMBO-ouders in een ‘arme wijk’ zo groot als een stad elders in het land bleken moeilijk bereikbaar en ‘involveerbaar’ in het leren van kroost. Hoe vind je hen, trek je hun interesse naar je toe en hun vertrouwen? Het publieke discours hierover zwalkt tussen repressie en pamperen, dus een lectoraal onderzoek in en vanuit de VMBO-scholen zelf en hun dagelijkse onderwijspraktijk en – ervaringen blijkt zeer nuttig. Mariëtte Lusse is nu bezig met haar intreerede over de lessen en successen die scholen, docenten en ouders hieruit kunnen benutten.
Bij alle drie de lectoren en de discussies met hun vakgenoten bleek een reeks ‘tips and tricks’ voor impact en beklijvend welslagen te bestaan, die men kan benutten. Zo is daar het besef: ‘vraagarticulatie is een werkwoord.’ Het idee dat praktijkgericht onderzoek als een soort loketbeambte vragen uit ‘het werkveld’ kan beantwoorden, moet men snel verlaten. De lector moet de professie begeleiden in het opzoeken van de echte vraag die achter de innovatiedwang schuil gaat. Bij Cramer blek dat vooral niet het overhaast inzetten van de nieuwste snufjes, maar het fundamenteel doordenken en beginnen te snappen van het nieuwe businessmodel van het e-uitgeven.
Draagvlak én weerstand
Waar zit de innovatie eigenlijk? Daar bleek het geheim te zijn: waar ‘draagvlak’ en ‘weerstand’ bij vernieuwingen elkaar raken. Lectoraal onderzoek heeft maximale impact als het die plek weet ‘te raken’ en innovatiedraagvlak van daaruit weet op te rekken bij de opdrachtgever/partner.
Dat doe je onder meer door de tip/trick van de ‘positieve infiltratie’. De impact van studenten, meedenkers, docenten en lectoren in de ontwikkeling van de partners in het onderzoek moet zich daar oprichten. Zo komen de goede vragen boven en ziet de partner meer en meer de waarde van onderzoek dat wegblijft bij de quick wins en quick fixes. Hoe beter de positieve infiltrant die je als lector in je hogeschool kunt vinden, trainen of inzetten, hoe meer en blijvender je impact.
Een centrale tip bleek: ‘ken je mensen?’ De lector die VMBO-ouders analyseerde vertelde hoe cruciaal het was, dat zij de conciërge van de school kende, maar tevens de beleidsadviseur van de scholenkoepel van VMBO’s waar zij aan het werk ging. Vertrouwen en belangstelling voor het soort onderzoek bij beide maakte dat zij veel entree en steun kon vinden, bijvoorbeeld.
Brede netwerken
Een stroom voorbeelden van ‘snappen wie de sleutelpersonen zijn’ voor onderzoek , voor het winnen van vertrouwen en openheid – ook juist naar vaak nog onbekend en onbemind HBO-onderzoek – kwam los. Het in kaart brengen van het krachtenveld rond het onderzoek en de beslissers en objecties blijkt van essentiële betekenis. Ook blijkt wezenlijk bij partners snel te snappen of deze een ‘echte onderzoeksattitude‘ hebben, of dat men primair op zoek is naar kostenreductie dankzij het werk van lectoraten of HBO-studenten. Dat is niet erg op zich, maar niet de opdracht van beklijvende onderzoekrelaties.
In de wetenschap en academische kring is het ‘ken je mensen’ vooral wezenlijk in de vorming van en aansluiting bij relevante netwerken. Juist lectoren hebben baat bij verbinding met brede netwerken en de relevante platforms daarin. De vaak interdisciplinaire aard van lectoraal onderzoek – en vanwege de toepassingsaspecten daarin – maakt het zinnig partnerschappen divers te maken en vooral ook te houden in de verbindingen met universitaire centra.
Impact moet niet verward worden met rendement. Behoed de onderzoekers en hun bazen voor die valkuil, was een van de tips. Kwantitatieve data en output zijn zeer nuttig, maar de kwalitatieve impacts blijken steeds weer blijvender en innovatiever binnen de professies en het werkveld.
Collegelid Angelien Sanderman van de Hogeschool Rotterdam vertelde aan het eind dat zij als bestuurder zelf veel aan deze gedachtewisselingen had. “Hoe doe je het goed met de impact van onderzoek zonder dat je je gaat verliezen in het meetbaar maken van alles waar een getal aan te hangen kan zijn? Dat is nog een hele worsteling.” Ook hier bleek die grens van draagvlak en weerstand weer nodig om op te zoeken terwille van de innovatie. In elk geval vond het CvB één tip sowieso cruciaal: “Vier het!” Zichtbaar zijn en enthousiasme genereren blijft een ‘Geheimtip’ die onmisbaar is.
