Internet met uitsterven bedreigd?
“Het internet bestaat uit twee fundamentele bouwstenen: fysieke links tussen miljarden computers, en virtuele links binnen dit enorme netwerk van machines. Wanneer je tornt aan een van deze fundamentele bouwstenen breng je het hele internet in gevaar. Er wordt op dit moment in Europa gekeken naar de wetgeving rondom auteursrecht. Hierin worden ook stappen gezet om het recht op (hyper)linken te ondermijnen in de EU. Internationaal netwerk Savethelink.org brengt dit gevaar in kaart en helpt ons actie te ondernemen. Hoe werkt deze bouwsteen van ons geliefde internet, en waarom loopt het gevaar?
Het internet is voor veel mensen ongrijpbaar, een virtuele bron van informatie en services. Dit is een misverstand; het internet is een van de grootste fysieke bouwwerken die de mensheid heeft voortgebracht. Al onze websites, muziek via streamingdiensten als Spotify, video’s op YouTube en foto’s op bijvoorbeeld Flickr worden bewaard op fysieke computers die via kabels en draadloze verbindingen met elkaar verbonden zijn. Ook met het scherm waarvan je nu dit artikel leest.
internet is niet alleen virtueel, zoals veel mensen denken. tussen miljarden machines zijn er ook softwarematige links op die machines, die mensen helpen te begrijpen waar ze wat kunnen halen via het internet. Dit is de virtuele equivalent van de fysieke links tussen die machines. Zodra je restricties gaat leggen op deze fysieke of virtuele links, breng je het open in gevaar.
Toch gebeurt dit de laatste jaren. In verschillende landen over de hele wereld worden restricties ontworpen zodat mensen niet meer vrij kunnen linken naar elke andere computer op het internet. Dit is eigenlijk alsof je verbiedt twee computers aan elkaar te verbinden met een kabel.
Het probleem
Waarom willen mensen dit recht beperken? Dit heeft vaak te maken met online piraterij. Grote multimediabedrijven voeren al jaren oorlog tegen illegaal downloaden en uploaden van auteursrechtelijk beschermde content (vooral films en muziek). Begrijpelijk, want het kost ze omzet. Veel websites die torrents aanbieden verschuilen zich achter de bescherming die linken hen biedt. Ze hebben de content (de nieuwe Avengers-film bijvoorbeeld) niet echt op hun website staan, ze verwijzen alleen met een link naar een plek waar die wel staat. Hiermee zijn ze niet strafbaar. Zo kunnen websites als Torrentz.eu en Putlocker.is, waar je torrents kunt vinden en films en series kunt streamen, blijven bestaan.
Het is dan ook niet zo gek dat de media-industrie zich hard maakt voor het beperken van het recht om te linken. Maar het internet is door zijn structuur per definitie internationaal, en dan krijg je te maken met uiteenlopende rechtssystemen. Op nationale en zelfs Europese schaal wordt dit gelukkig (nog) goed begrepen in rechtszaken. Zo heeft in 2013 het Hof van Amsterdam in de zaak GeenStijl tegen Sanoma bepaalt dat linken in Nederland geen auteursrechtelijke openbaarmaking
meer is. In 2014 besloot ook het Hof van Justitie van de Europese Unie dat het embedden van video’s (in essentie een vorm van linken) legaal is. Hierdoor leek de hyperlink veiliggesteld, hoewel Sanoma nu wel naar het Europese hof van Justitie stapt.
Helaas wordt deze vrijheid nu via andere wegen bedreigd in Europa: namelijk met een officiële reactie op het rapport van Europarlementariër van de Piratenpartij Julia Reda over de hervorming van het auteursrecht in Europa. Als dit voorstel wordt aangenomen, hebben wij hier in Nederland direct mee te maken. Hoewel Reda graag het recht om te linken wil bevestigen, zijn sommige van haar collega’s in het Europese Parlement het hier niet mee eens.
Het inperken van de vrijheid om te linken is een onjuist en overmatig zwaar middel om auteursrechtelijk inbreuk en andere onrechtmatige daden aan te pakken. Hoe kan je namelijk ooit bewijzen dat de blogpost waar je op Facebook naar wilt verwijzen geen auteursrechtelijke inbreuk bevat? De link zelf is misschien statisch, de auteur van de blog kan de post makkelijk aanpassen en er nieuwe (illegale) content op zetten. Moet degene die de link op Facebook gezet heeft daarom een boete betalen? Het internet zou onbruikbaar worden.”
Dit opiniestuk verscheen eerder op de site van Kennisland. De schrijvers: Maarten Zeinstra en Lisette Kalshoven zijn adviseurs op het gebied van auteursrecht, technologie en open onderwijs bij Kennisland. Input op dit artikel kan naar mz@kl.nl
