Klavers economisch schoolvoorbeeld

Nieuws | de redactie
18 mei 2015 | Bij zijn aantreden als de nieuwe GroenLinks-leider zei Jesse Klaver dat hij af wil van het “economische denken over alles”. Thijs van Reekum, filosoof en oud-ISO voorzitter, neemt de bewering van Klaver eens goed bij de kop. Kan dat leenstelsel wel door Klavers beugel?

Laat nu net het enige beleidsvoorstel waar zijn partij de afgelopen jaren aan heeft meegewerkt het leenstelsel zijn. “Het leenstelsel “is een schoolvoorbeeld van ‘economisch denken’ en ‘rendementsdenken’, zou je zeggen. Hoewel, Jesse Klaver heeft duidelijk een andere opvatting, want dit is nu “juist echt anti-rendementsdenken”, schrijft van Reekum in zijn analyse. Die leest u hieronder.

“Goed, waar is zijn redenering op gebaseerd? Klaver stelt dat we bij deze verandering in de studiefinanciering niet naar de studieschuld moeten kijken maar juist naar de wijze van afbetaling. Iedereen kan nog steeds studeren wat hij of zij wil, want, zo gaat de redenering, als de studie niet rendeert, dan hoeft er ook niks te worden terugbetaald. 

Is dit anti-rendementsdenken? 

Laat dit nou net het principe zijn dat niet is veranderd ten opzichte van het oude systeem. Wat is er wel in de afbetaling veranderd? Zonder in technische details te treden, de aflossingstermijn is verhoogd van 15 naar 35 jaar. Die langere aflossingstermijn is nodig, omdat door de afschaffing van de basisbeurs de gemiddelde studieschuld hoger zal uitvallen en het financieel risico dat daarmee gepaard gaat, natuurlijk niet bij de overheid moet komen te liggen. Anders gezegd, de overheid doet er alles aan om jou je studieschuld netjes terug te laten betalen. Is dit anti-rendementsdenken?

Onrechtvaardig voor de Bakker

De reden die GroenLinks aangaf om van het oude studiefinancieringsstelsel af te willen, was omdat “het onrechtvaardig is dat de bakker meebetaalt aan de studie van de advocaat”. Het oude systeem zou onrechtvaardig zijn omdat de advocaat later meer gaat verdienen dan de bakker, dus de kosten van de studie kan best door de rechtenstudent zelf worden betaald. De implicatie van deze redenering is dat wanneer de studie dus rendeert, de afgestudeerde daar best aan kan meebetalen. Nogmaals de vraag: is dit anti-rendementsdenken?

Maar de objecties tegen Klavers woorden zijn fundamenteler. Het onderwijs is tot nu toe altijd beschouwd als een publieke functie. De overheid betaalt het onderwijs, dus óók het hoger onderwijs. Het is nu net die publieke functie die met het leenstelsel onder druk wordt gezet. 

Vrij basaal principe

De fundamentele gedachte achter het leenstelsel is namelijk dat niet langer de overheid de studie betaalt, maar de student zelf zijn eigen studie gaat bekostigen (het heet immers niet voor niets ‘studievoorschot’). Dus nog los van de vraag of de overheid de student een maandelijkse toelage voor onderhoud moet geven, heeft ze hiermee zelf de ruimte gecreëerd om in economische termen over onderwijs na te denken. De gedachte dat studeren investeren is geworden, lijkt me een vrij basaal economisch principe.

De conclusie luidt dus dat de overheid met hulp van GroenLinks een grens is overschreden door de bekostiging van studenten terug te brengen. Natuurlijk speelt de enorme kostentoename door de groei van het aantal studenten een rol in de verandering van het studiefinancieringsstelsel.

Maar de juiste analyse is dat de overheid niet langer het financieel risico van een studie wil dragen waar de student het rendement uit haalt. Daarmee heeft ze, met hulp van Jesse Klaver, het ‘rendementsdenken’ en het ‘economische denken’ in het discours van het onderwijs gebracht.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK