Gedompeld in kennis
Volkskrant-columnist Aleid Truijens is één van de essayisten en sprekers op het congres www.kwaliteitvanonderwijs.nl op 25 juni in Nieuwegein. Een samenvatting van haar essay leest u hieronder.
“Wat is de belangrijkste taak van het onderwijs? Het is een vraag die telkens terugkeert, in onderwijskringen en in het publieke debat. Moet het onderwijs zich telkens haastig aanpassen aan een snel veranderende wereld met grote technologische veranderingen en een onvoorspelbare arbeidsmarkt? Dat is bijna niet mogelijk: de toekomst ontwikkelt zich, zo leert de geschiedenis, net altijd weer iets anders dan we verwachten. Geleidelijke aanpassing is soms nodig, maar de fundamenten en doelen hoeven niet te veranderen.
In dit essay wordt betoogd dat de belangrijkste taak van onderwijs is om leerlingen te leren nadenken over de wereld waarin zij leven. Een mens is meer dan een toekomstige werknemer. Creativiteit en kritisch denken, dat is wat onderwijs moet stimuleren. Op school zitten altijd de jonge mensen die samen de nabije toekomst vorm zullen geven.
Ongedacht de ontwikkelingen in de komende eeuw, zal een stevig fundament van basiskennis en basisvaardigheden onontbeerlijk blijven, juist om snel nieuwe kennis te kunnen adapteren. Tegelijk moet van onderwijs ook een emotioneel en moreel vormende kracht uitgaan. Dat betekent niet dat scholen in de eerste plaats opvoedkundige instellingen zijn; op school zit je in de eerste plaats om iets te leren, niet om gekneed te worden tot het gewenste model burger.
Het leren zelf heeft echter al een beschavende werking. Jonge mensen moeten op school geen tijdgebonden technieken leren, maar worden toegerust met een brede ontwikkeling, een open hart en een scherp verstand. Op die manier past het onderwijs het kind niet aan de toekomst aan, maar biedt het hem de werktuigen om straks elke toekomst aan te kunnen.
Daarbij is een brede onderdompeling in niet direct ‘nuttige’ vakken, zoals literatuur, geschiedenis, beeldende kunst, muziek en filosofie – het Duits kent er het brede begrip Bildung voor – van groot belang. Gedichten, schilderijen, muziek, verhalen over het verleden, ze kunnen met een schok tot nieuwe inzichten in jezelf, het leven en de wereld leiden. Maar je kunt er ook gewoon van genieten, en er gelukkiger door worden.
Voor veel leerlingen zijn er niet veel andere plaatsen dan de school waar ze zulke doorslaggevende ervaringen kunnen opdoen. Goed onderwijs maakt mensen weerbaar voor het onbekende en vatbaar voor goede, mooie en creatieve ideeën.”
Het volledige essay van Aleid Truijens leest u hier. Meer informatie over het congres Kwaliteit van Onderwijs vindt u hier
