De Tip 5 van 2015

1.)    Vinod Subramaniam

De nieuwe rector van de VU heeft alles mee om een sleutelfiguur in het HO te worden. Als wetenschapper heeft hij een uitnemende reputatie. Zijn werk bij de FOM onderstreepte bovendien dat ons land bij de fundamenteelste R&D wereldwijd talenten weet te trekken, te ontplooien en te behouden. Nu hij rector magnificus is geworden van de universiteit van de wereldwijd rondkijkende staatsman en schrijver van ‘Om de oude wereldzee’, wordt hij de vuurtoren van excellentie die nog veel meer jong talent kan overtuigen dat je in Nederland kansen kunt krijgen en veroveren. Voor ons HO is het meer dan goed dat mensen als Martin Paul, Susana Menendez, James Kennedy, Luc Soete, Kristel Baele, Bert Weckhuysen, Mikhail Katsnelson en Vinod Subramaniam met hun mondiale blik en ervaring van buiten de dijken ons komen verrijken. En onze eigenwaan relativeren. 

2.)    José van Dijck

De nieuwe President van de KNAW heeft als eerste vrouw in meer dan 200 jaar geschiedenis een gouden kans. De Wetenschapsagenda met haar 12.000 vragen heeft de relevantie en het enthousiasme voor het werk van haar leden, hun instituten en instellingen meer dan bewezen. Van Dijck kan daar in allerlei opzichten op voortbouwen, meer dan ‘concurrent’ NWO, die met de NWA in een rommelige reorganisatie terecht dreigde te komen. Met de Jonge Akademie en de Akademie der Kunsten kan de KNAW bovendien een breder palet van boeiende en relevante thema’s en mensen in het gesprek brengen en dat dan liefst ook eens buiten De Wereld Draait Door. 

3.)    Arne Duncan

Obama’s onderwijsminister schrijft geschiedenis: hij lijkt als een van de zeer weinige bewindslieden zijn president diens volle twee termijnen bij te staan. Duncans beleid is dan ook ten volle gebouwd op de gezamenlijke visie van zijn studievriend – en basketballmaatje – Barack en hemzelf vanuit de wereldstad en multiculturele brandhaard Chicago. Zijn chefstaf Greg Darnieder schetste dit al eens kleurrijk op ScienceGuide. En intussen is First Lady Michelle Obama zich ook gaan profileren op het punt van studiesucces en HO-doorstroom. 

Wat gaat Duncan doen na 2016? Wordt hij soms de directeur van de Obama Presidential Library in hun stad? Wil hij in 2018 soms liever Governor of Senator worden van Illinois? Waarom benut Nederland deze ‘window of opportunity’ niet? Wat let Bussemaker om hem te vragen als ‘extern lid’ van de Onderwijsraad, de AWTI of iets dergelijks? Of als internationale meedenker in de Hoger Onderwijs Autoriteit. i.o.? Een inspirerende figuur met wereldwijde blik en onderwijshart is daarin nooit teveel immers. 

4.)    Henk Pijlman

De Hanze-voorzitter was nog niet formeel gekozen als D66-senator of hij werd al getipt als onderwijsminister in een kabinet-Pechtold. Hij gaf al een testimonium af met een doorwrochte reactie op de HO-strategie van Jet Bussemaker. Zijn hogeschool wist hij bij de RCHO-beoordeling als ‘excellent’ te ontplooien en zijn visie op HO-kwaliteitszorg trok zo’n aandacht, dat hij als keynotespreker daarover het eerste HBO-jaarcongres van Vlaanderen mocht toespreken. Zou D66 met Pijlman dan eindelijk eens een serieuze bewindspersoon leveren na de mislukte eerdere termijnen van partijgenoten op OCW als Aad Nuis en Medy van der Laan?

5.)    Ad de Graaf

De HBO-nestor als tip voor nieuwe impact in HO-land? Jazeker. De secretaris-directeur van de Vereniging Hogescholen heeft al vele stormen doorstaan en bestuurders overleefd. Van Arie van der Hek tot Guusje ter Horst zag hij een lange reeks HBO-voorzitters komen en gaan en hielp hun opvolgers steeds weer hun eigen rol en thema’s te vinden. Zijn recente essay over 40 jaar HBO-raad was allerminst een ‘valedictory farewell message’, maar veeleer signaal dat hij klaar staat een volgende HBO-voorman te begeleiden.

“Het onderwijs zal zich volgens de WRR van een emanciperende functie naar een economische functie begeven. Bij dat laatste kunnen wel enkele kanttekeningen worden geplaatst,” schreef hij. “Weliswaar is het juist dat de enorme groei van het aantal hoger opgeleiden laat zien dat de emancipatiefunctie van het onderwijs wordt vervuld, maar het is toch iets te simpel om er maar vanuit te gaan dat het fenomeen “verborgen talent” niet meer bestaat. Zo stelt Dirk van Damme (OESO) dat een kind van hoger opgeleide ouders 5,8 maal zoveel kans heeft op een studie in HBO of WO dan iemand uit lager geschoolde gezinnen.”

Nu Thom de Graaf de oppositie tegen Bussemaker en Rutte gaat leiden in de politiek meer dan ooit cruciale arena van de Eerste Kamer, zouden de ervaring en inzet van Ad de Graaf opnieuw onmisbaar kunnen blijken voor de Vereniging Hogescholen en HBO-sector in een nieuwe fase met een nieuw boegbeeld.