Het grote geld?
Als de analyse van het ochtendblad zou kloppen, is dit voor de bepleiters van de invoering van een sociaal leenstelsel natuurlijk een déconfiture van formaat. Immers. GroenLinks, D66, de PvdA en minister Bussemaker hielden gedurig het betoog dat de impact op studiekeuze allerminst beperkend of in strijd met het najagen van de droom van elke student zou zijn. Ook zouden studies waar je later niet heel rijk van wordt beslist niet de dupe zijn van een leenstelsel. Welnu, de Telegraaf meldt dat “onderwijs, taal en cultuur uit de gratie” zijn en zo zijn er meer signalen die tot de conclusie leiden dat “jongeren die komende maand aan hun studie beginnen overduidelijk voor geld kiezen.”
Zwaarder wegen
De LSVb hapt gretig toe en zet de Telegraaf op een spoor dat perfect past bij de betogen van de studentenbond van de voorbije tijd. De lijn van net vertrokken voorzitter Tom Hoven en zijn mensen triomfeert in het volkse dagblad, een prestatie post factum die er wezen mag. De LSVB meldt zijn zorgen aan dat “het sociaal leenstelsel ervoor zorgt dat studenten meer rekening houden met hoeveel geld ze later gaan verdienen. Dat blijkt zwaarder te wegen dan wat ze belangrijk en interessant vinden.”
Uit de zeer voorlopige aanmeldgegevens zou blijken – overigens blijkbaar alleen wat betreft het WO bij de ochtendkrant – dat rechten en techniekstudies flink in de plus zitten en geneeskunde “dit jaar met een forse terugloop kampt.” De instellingen houden hun kruit nog droog daarover. “Hoe dat komt, weten we nog niet”, zegt VSNU-woordvoerder Bastiaan Verweij. De LSVb is zo behendig diezelfde cijfers van een reeks mitsen te voorzien, zodat de voorbarige conclusies niet aan de studentenbond aangewreven kunnen worden. Wel wijst men erop dat over het studievoorschot “een heel rooskleurig beeld geschetst” is en bijvoorbeeld de ontwikkeling van de rente de studenten straks zwaar in de problemen kan brengen.
Bloei in de techniek
De conclusie dat studenten voor ‘het grote geld’ zouden gaan is uit de eerste data feitelijk niet te trekken. Van de massale rechtenstudie wordt bijna niemand echt rijk en de bloei van de techniekstudies zet – gelukkig – al een aantal jaren door met of zonder basisbeurs. De acties voor enthousiasme en toekomstperspectief van de bèta- en techniekstudies en sectoren werken structureel langer door, hetgeen ook zichtbaar is in de forse toename van techniekgerichte profielen in het VO, met name ook onder meisjes.
De meest recente monitoring terzake door het Techniekpact laat die trends en cijfers zien. De keuze voor techniek is dan ook sterk intrinsiek en mede bepaald door het uitstekende baanperspectief, ook internationaal, in industrie, R&D en innovatie op die terreinen. Een tegenvaller is daarbij veelal dat juist de salarissen daarin wat tegenvallen gelet op de schaarste.
Krimp bij dokters
Daar waar wel ‘groot geld’ te verdienen valt – in het artsenvak – zien we daarentegen een forse terugval, volgens de cijfers die de Telegraaf aanhaalt. Ook dat is in lijn met eerdere trends. De toestroom naar de zorgopleidingen in het HBO was al duidelijk ingeperkt, mede doordat de grote veranderingen in die sector de perspectieven op werk en een gewaardeerde functie voor veel jongeren onhelder maakten. Tegelijkertijd bloeien de opleidingen die bijvoorbeeld zorginnovatie en technologie verenigen en inspelen op zulke interdisciplinaire ontwikkelingen als eHealth en Healthy Ageing.
Dat de toestroom naar de onderwijsopleidingen en taal&cultuur tegenvalt heeft met het studievoorschot niet zo veel van doen. Deze trend is al langer gaande. De klaagcultuur rond het leraarsvak vanuit de sector zelf kon hier weleens meer impact hebben dan men wenst te beseffen. De alfa-opleidingen krimpen al jaren en dit jaar is te constateren dat bijvoorbeeld bij de UvA de aanmeldingen nog verder wegzakken. Te vrezen valt dat hier eerder sprake is van een Bunge-Maagdenhuis-effect dan van een gevolg van het leenstelsel. Ook de zwakke beoordelingen van veel van de WO-alfa-opleidingen door de NVAO zouden hier bij de keuze van studenten nog weleens een rol hebben kunnen spelen.
Kansen voor leraren
De LSVb laat niettemin de Telegraaf zijn zorgen verspreiden “over de gevolgen van het leenstelsel voor studies die waardevol zijn voor de maatschappij, maar niet veel salaris opleveren zoals de lerarenopleidingen.” Dat tegelijkertijd in bijvoorbeeld de vakken in de bèta en techniek hoek over de hele linie van vmbo tot en met WO, maar ook in de talen, de tekorten aan docenten nijpend zijn blijft buiten beeld.
Wie voor het grote geld ging, zou juist nu als academische leraar in spe in zulke vakken ’toeslaan’: een perspectief op werk al tijdens de studie, zodat de schuld zeer laag kan blijven en daarna een hoog gewaardeerde functie die goed betaald wordt.
Stelling van repliek dienen
De Telegraaf heeft van dit thema zelfs zijn ‘stelling van de dag’ gemaakt waarbij u uw eigen visie hierop kunt geven. De toelichting hierbij is het lezen waard:
“De eerste studenten die vallen onder het leenstelsel kiezen voor studies waarmee ze denken geld te verdienen, zo blijkt uit cijfers van de Landelijke Studentenvakbond (Lsvb). Zo is er een flinke stijging in het aantal aanmeldingen voor technische studies. Studies voor maatschappelijke functies waarmee weinig valt te verdienen, zoals lerarenopleidingen, vinden juist minder aftrek. Vindt u dat een ongunstig effect van het leenstelsel, of is het juist goed dat studenten denken aan wat ze in de toekomst gaan verdienen. De redactie van De Telegraaf wil graag uw mening weten.” Dat kunt u hier doen.
