Slimmere industrie vanuit HBO

Nieuws | de redactie
10 september 2015 | Nadat de Hogeschool Rotterdam eerder dit jaar het eerste lectoraat Smart Industry startte, volgt nu Saxion. Het thema staat dan ook als 'Industrie 4.0' op de internationale agenda, aangejaagd door de hightech wereld op de Hannover Messe. Saxion gaat daarom zelfs zeven bestaande lectoraten bundelen.

Met de ontwikkeling van Smart Industry wordt gedoeld op de verregaande digitalisering en verweving van apparaten, productiemiddelen en organisaties (het ‘internet of things’) waardoor nieuwe manieren van produceren, nieuwe business modellen en nieuwe sectoren ontstaan. Smart Industries zijn industrieën die een zeer flexibele productiecapaciteit hebben in termen van het product (specificaties, kwaliteit, design), volume (hoeveelheid), timing (levertijd), grondstoffen- en kosten efficiëntie.

90% van de groei buiten Europa

Angela Merkel organiseerde onlangs bijvoorbeeld een ‘Spitzengespräch’, volgens anderen een crisistopberaad over de samenwerking van de drie triple helix partijen bij het bepalen van data-standaarden voor kennisdeling. Grote Duitse bedrijven zijn zich gaan aansluiten bij het platform ter zake dat in de USA wordt opgezet, het IIC. Daar hebben ondernemingen als Google, Apple en andere Silicon Valley partijen zich aaneengesloten om datadeling onderling te gaan standaardiseren. Bosch en Siemens voelden zich al genoodzaakt hierbij in te stappen.

Merkel signaleerde dat elders in de Duitse industrie, wetenschap en hoger onderwijs de seinen nu op rood sprongen. De strategie om met de kennis- en datagedreven Industrie 4.0 ook nu wereldwijd leidend te zijn als innovatieland dreigde Duitsland uit de handen te glippen, zo werd de Kanzlerin gewaarschuwd. En dit raakt de kern van haar lange termijn beleid, zoals zij die op de Hannover Messe 2014 in haar openingsrede in antwoord op die van Mark Rutte uiteenzette.

“Daar bij u in Den Haag op de recente Nuclear Summit sprak ik met de wereldtop. Of het nu gaat om Korea, om China of de Verenigde Staten, één ding is duidelijk. Zij slapen niet. Zij zijn extreem innovatief, buitengewoon creatief. 90% van de groei in de wereld vindt buiten Europa plaats. Wij zullen als Europa dus tempo moeten maken bij kennis, innovatie en ‘Wertschöpfung’.”

Niet meer terug

Nederland heeft hier grote kansen en dat bleek indringend op de Hannover Messe 2014, toen ons land Partner Country was. ScienceGuide stond er vijf dagen lang met lectoraten, Spinozawinnaars, Centres of Expertise, bewindslieden en robots van studenten. FME-voorzitter Ineke Dezentje analyseerde de mogelijkheden op dit terrein toen zo: “Wij passen goed in deze nieuwe realiteit. Samenwerken en slim combineren zit in ons DNA. We zijn geen traditioneel industrieland, maar wel ‘handig’, klantgericht op wereldschaal door handel, met maatwerk als focus van de industrie in plaats van massagoederenproductie. Dat helpt ons nu.”

”We gaan niet meer terug naar een economie en industrie van duizend zwarte Fordjes en meer van hetzelfde voor iedereen. Kenmerkend is dat bij ons de ICT-infrastructuur top is, de recente OECD-studie laat dat weer zien. In Duitsland is dat veel minder bij de tijd en op orde, typisch een geval van ‘klassieke industrie’ nadruk. In Hannover, op die high tech Messe nota bene, was het een crime om wifi te vinden, hadden jullie daar ook zo’n last van?”

“Een land dat zoiets niet op orde heeft, kan een ‘Industrie 4.0.’, zeg maar het ‘internet of things’ wel vergeten. De Duitsers werken daarom hier erg aan, maar Nederland zit al in de kopgroep hier. Daar moeten we ook in blijven om met onze ‘smart industry’ de talenten wereldwijd te trekken. Dan kunnen we blijven innoveren en exporteren op het hoogste niveau.”

“Het roer moet om”

De verwevenheid van web en productie, kennis en ontwikkeling van diensten en producten zorgt ervoor dat reeds bestaande industrieën hun productieprocessen en manieren van opereren radicaal moeten omgooien en daar is nieuwe kennis voor nodig. Bij de Hogeschool Rotterdam is daartoe in mei van dit jaar al prof. dr. Ben van Lier benoemd als lector die zich gaat bezighouden, onder meer met het Internet of Things.

“In Nederland zijn we ons er nog onvoldoende van bewust dat ontwikkelingen op het vlak van software, data en informatie werkprocessen en toepassingen binnen allerlei domeinen de komende jaren sterk zullen gaan beïnvloeden en deze drastisch zullen doen veranderen,” zegt Van Lier. “Zo leren bijvoorbeeld verpleegkundigen (nog) niet omgaan met techniek in de vorm van smartphones, sensoren of data/informatie. Het zit niet in het curriculum van hun opleiding waardoor er te weinig aandacht is voor de toekomstige toepassingsmogelijkheden in hun werk. Het roer moet om op dit vlak, want we mogen de internationale boot niet missen.”

Die boodschap wordt ook begrepen bij Saxion, dat in navolging van Rotterdam fors inzet op Smart Industry. Maarten van Riemsdijk gaat als lector aan de slag met het onderwerp, maar ook zeven andere lectoraten zullen zich in het zogeheten Smart Industry Netwerk nadrukkelijk richten op deze ontwikkeling.

Krachtenbundeling in Twente

De zeven lectoraten zijn al actief op het gebied van innovatie, identity marketing, International enterprise, HRM, organisation studies en (bedrijfs) ethiek. Zij gaan nu hun krachten bundelen en in gezamenlijk onderzoek volgen zij de technische vooruitgang op de voet en doordenken zij de mogelijke consequenties van de technische ontwikkeling op vijf terreinen:

  1. Nieuwe business modellen en samenwerkingsvormen
  2. Waarde creatie in nieuwe vormen van productie en dienstverlening
  3. De juridische implicaties rond privacy en data security, maar ook intellectueel eigendom.
  4. Human Capital en de effecten op arbeid en arbeidsrelaties
  5. (Bedrijfs) Ethiek en Duurzaamheid.

Het nieuwe lectoraat van Van Riemsdijk gaat een coördinerende en stimulerende rol vervullen in dit netwerk. Dit lectoraat richt zich op het in kaart brengen van state-of-the-art bedrijven en instellingen die Smart Industry een realiteit maken.

Eén van de eerste wapenfeiten van het nieuwe netwerk is de ontwikkeling van een Master Smart Industry die in 2016 van start moet gaan. Deze master wordt vormgegeven samen met het bedrijfsleven, FME, het platform Smart Industry, de Human Capital Agenda Twente, en Saxions expertisecentrum voor techniek onderwijs Tech Your Future wordt vormgegeven.

Snel en sneller

Dezentje zei over dit soort initiatieven al tegen ScienceGuide:” Voor ons onderwijs en onderzoek heeft dit grote consequenties, dat kan niet anders. Het gaat erom Bildung en Skills beide een centrale plaats te geven in alle opleidingen. We moeten ook af van de perverse tegenstelling die we jongeren meegeven van ‘dienstensector’ versus ‘maakindustrie’. Die zijn helemaal verstrengeld geraakt in de netwerkeconomie.”

“Het Nederland van de vorige economie bestaat niet meer. Dan deed je een technische opleiding in het beroepsonderwijs en werkte veertig jaar bij DAF om auto’s te bouwen. Dat is voorbij, zo kunnen we ook niet meer opleiden, dus. Alles gaat nu snel en sneller, dat moeten universiteiten en hogescholen toch ook zien in hun disciplines?”

 “De netwerkeconomie van ‘smart industries’ bestaat uit steeds wisselende combinaties van bedrijven, kennisinstellingen, regio’s en groepen van zulke combinaties die oplossingen vinden en in de markt zetten. Zij gaan steeds wisselende allianties aan rond vraagstukken waar zij de kennis van in huis hebben of ontwikkelen. De Centres of Expertise in het HBO zijn voorbeelden van hoe je op deze ontwikkeling inspeelt, net als in het MBO de Centra voor Innovatief Vakmanschap. Dit model zullen we samen nog veel meer kunnen toepassen en uitbouwen.”

In april 2016 staat ScienceGuide – net als in 2015 en het jaar daarvoor – opnieuw met een higtech-kennisprogramma in zijn Wissenstag op de Messe. Nederland is dan voorzittter van de EU, dus dat maakt deze editie extra impactrijk. Zeker als u nagaat dat de USA voor het eerst in de geschiedenis dan Partner Country zal zijn. De lectoraten van Rotterdam en Saxion kunnen daar dan sowieso niet ontbreken. Wie eigenlijk wel uit HBO en WO?


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK