Geschenk van vertrouwen

“Wie te laat komt, bestraft het leven.” Die woorden van Michael Gorbatsjov in oktober 1989 tegen het Politburo van de DDR bij het feest ‘40 jaar DDR’ zijn de geschiedenis ingegaan. 3 Oktober 1990 werd op het plein voor de Reichstag en de Brandenburger Tor de grote vlag gehesen om middernacht als signaal dat Duitsland herenigd was. Een jaar later was Gorbatsjov zelf ook opgedoekt als leider van de Sovjet-Unie. In Dresden keek de jonge KGB-officier Vladimir Poetin toe hoe zijn land verdween. In Berlijn keek de jonge bèta-onderzoekster Angela Merkel toe hoe zij met haar collega’s ineens open en vrij discussieren konden en zich mengen in bestuur en beleid.

Nu 25 jaar later brengen we op ScienceGuide signalen en mensen bijeen die ons iets zeggen en leren kunnen over de gebeurtenissen en lessen uit die jaren sindsdien.

-Saxion-lector Gregor Luthe zat de nacht van de val van de Muur vast in het cachot van de Stasi. Hier zijn verhaal over zijn bevrijding toen.

-VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg had diezelfde nacht een studentenfeestje. Hij slaat zich nog steeds tegen zijn kop dat hij daar voorrang aan gaf boven het in een auto springen en in een ruk met vrienden naar Berlijn te rijden.

Zelden zo onderschat

-Van die 25 jaar heeft niemand zo lang achter de knoppen van de macht in Duitsland gezeten als die bèta-onderzoekster uit Berlijn, een domineesdochter die in Hamburg geboren was en als peuter met haar ouders verhuisde naar de DDR. Tien jaar precies is Angela Merkel nu de Kanzlerin en zelden is iemand zo onderschat en nu zo bewonderd.

-Met de hereniging kreeg Duitsland er in een klap en tweede dictatuur bij die men moest leren verwerken, historisch, emotioneel, politiek en cultureel. Prof Aleida Assmann werd de belangrijkste denker daarover en kreeg de Heineken Prijs van de KNAW voor haar werk. Haar reflecties blijven zeer de moeite waard over haar land als “Wereldkampioen Herinneren”.

-Een herenigd Duitsland werd tot veler verrassing een ontspannen Duitsland, een gewaardeerd en plezierig buurland. Zo kon zelfs zomaar een Duitse geleerde collegevoorzitter worden in Nederland. Martin Paul kan zeer vermakelijk vertellen over hoe het is om als Duitser in de cultuur en mores van het Nederlands HO verzeild te raken en daarvan stiekem zelfs een beetje van te leren genieten in Maastricht. “Bijpraten, dat heb ik echt moeten leren.”

-Nederland heeft een premier die er openlijk voor uit komt een liefhebber te zijn van het beste dat de Duitse letterkunde heeft voortgebracht, het werk van Thomas Mann. Dat had 50 of 30 jaar geleden echt niet zonder morren gekund. Sterker nog, de Kanzlerin ging hartelijk en indringend in die liefde toen zij Mark Rutte de zeer prestigieuze Walter Rathenau prijs overhandigde.

“Pessimismus hat auf der Erde kein Recht.” Dat woord van Rathenau – de topondernemer, kunstmecenas en staatsman die als Europees verzoener en minister van Buitenlandse Zaken in 1922 door proto-Nazi’s werd doodgeschoten in Berlijn, ook vanwege zijn Joodse afkomst  – sloot Rutte’s eigen betoog bij die gelgenheid.

Teken van vertrouwen

-Niet lang daarvoor was Merkel zelf onderscheiden. Haar eredoctoraat in Nijmegen werd bijgewoond door zowat het hele kabinet en haar eigen ministersploeg. De rede die zij daar hield zal nog jaren na klinken.

De kappa en bul noemde zij een “Zeichen des Vertrauens”, heel persoonlijk in haar werk, maar ook in het Duitsland waar zij voor staat. Hoe zeer dit niet vanzelf sprak, sprak ook uit de historie van Europa, onderstreepte zij. De Europese eenwording, gericht op vrede en welvaart samen, kon alleen slagen door een voorschot. Het voorschot dat andere volkeren wilden geven aan vertrouwen in het Duitsland van na 1949. “Das war ein Geschenk des neuen Vertrauens gerade von den Niederlanden! Das werden wir nie vergessen, dieses Geschenk,” zei Merkel en oogstte daarmee een ovatie.

-Voor iedereen die kennis en innovatie een warm hart toedraagt, is Duitsland een voorbeeldnatie. Zelf kijken de Duitsers weer heel graag naar Nederland. Als ‘Partnerland 2014’  van de Olympiade van R&D en HighTech – de Hannover Messe – kon ons land daarom geweldig scoren. Dat leidde zelfs tot blijvende samenwerking in het uitdiepen van deze wederzijdse inspiratie met de Wissenstag van PBT en ScienceGuide. 25 april 2016 is die er opnieuw! Geef toe, had u dat voor mogelijk gehouden 25 jaar geleden?