Colleges van bestuur zijn franje

Mark Rutte was op zijn best en vrolijkst, zoals zo vaak als hij in het HBO en WO en vooral ook met studenten mag optreden. De HBO-studente met wie hij het eerste exemplaar van het HBO-jubileumboek in ontvangst mocht nemen, had dat precies begrepen. Ongerept ging zij met hem in discussie en nam de leiding van het podiumgesprek in een moeite door min of meer over van VH-voorzitter Thom de Graaf. De premier genoot zichtbaar.

Durf doorbraakfiguur te zijn

Rutter vertelde dat hij die ochtend in “mijn klas aan het VMBO dat bekende filmpje uit 1900 [had] laten zien van die eerste vergeefse pogingen om te vliegen” en zijn leerlingen had verteld over Aletta Jacobs. “Dat ging met dat vliegen natuurlijk helemaal niet goed in het begin, maar ik zei tegen ze ‘dát is wel het begin van elke grote verandering’. Die vliegpioniers en een vrouw als Aletta Jacobs in diezelfde tijd hadden allebei de moed om een doorbraakfiguur te durven zijn.”

Dat wilde hij ook bij zijn vmbo’ers aanwakkeren, zei hij en dat is waar het beroepsonderwijs ten diepste om moet gaan. “Het HBO leert jongeren om buiten de gebaande paden te lopen. Je wordt in een hogeschool geen ‘dikke ik’, maar je leert er iets van je leven te maken. In een beroep, in een vak, in iets dat je zelf mooi vindt. Mijn ouders vonden het maar niks dat ik geschiedenis ging studeren, maar ik was de jongste en zij hadden het allang opgegeven te denken dat hun opvoeding bij mij nog veel zoden aan de dijk zou zetten. In 1984 ging je met die studie geen droog brood verdienen, maar ik vond geschiedenis mooi en heb daarmee toch iets van mijn leven kunnen maken. Dat is waar het HBO ook voor is en goed in is. Jonge mensen iets van hun leven laten maken.”

Revolutionaire lectoraten

“Ik had vanmorgen de AWTI op bezoek. Dus het gesprek ging er natuurlijk met hen over dat we in ons land veel te weinig geld steken in onderzoek en in R&D. We halen de afgesproken 2,5% BBP niet, dat is allemaal waar. Maar ik zei wel tegen ze: ‘hou alsjeblieft op met mopperen dat we het slecht doen. We zijn een ongelooflijk innovatief land en dat komt door de mensen in ons universiteiten en in onze hogescholen. Niet alleen omdat ze heel slim zijn, maar vooral ook omdat wij elkaar voortdurend weten te vinden.’ Het is die samenwerking van slimme mensen over de grenzen van disciplines heen die ons zo sterk maakt.”

“Daarbij zijn nu ook de lectoraten gekomen. Daar heb ik als staatssecretaris al heel veel aan mogen doen. Sinds de eeuwwisseling zijn de lectoren gekomen en dat is een fantastische ontwikkeling, omdat zij in de regio’s van de hogescholen mensen en kennis bij elkaar brengen. De vertaling naar de praktijk van kennis en onderzoek en de vertaling daarvan naar de omgeving en ‘de regio’ zijn de kracht van het HBO geworden. Dat is een revolutionaire verandering van het hoger onderwijs.”

Jongens als juf

De premier kreeg de vraag voorgelegd wat hij eraan zou kunnen doen dat meer mannen voor beroepen in de zorg kiezen. Was het niet tijd voor een soort campagne als ooit ‘Kies Exact’? “In van de voorlichtingscampagnes zie ik eerlijk gezegd niks. Ik geloof wel in voorbeelden, in rolmodellen. Je moet kerels laten zien die echt lol hebben in hun werk in de zorg, dat overtuigt jongeren.”

“Datzelfde zie je in de scholen. Daar zijn weinig mannen die voor de klas staan. Je moet dus jongens laten zien die juf willen worden.” De zaal barstte toen in schateren uit en de premier riep: “Oeps, wat zeg ik nou weer? Ik bedoel natuurlijk jongens die meester willen worden.”

Een paar vlieguren

Meest verrassend was de beschouwing van Rutte over het besturen van hogescholen en universiteiten. Hij sprak zich ronduit vóór een student in het CvB uit. Althans, roeide hij even terug, daar moest ruimte voor zijn. “Ik ben daar dus niet tegen. Jet heeft het niet in de wet geregeld nog, toch?” vroeg hij vanaf het podium met een knik naar minister Bussemaker.

De premier zei dat hij vond dat het maatwerk moest zijn bij de samenstelling van besturen. “Een College van Bestuur kan daar voor kiezen, het moet niet. Ik zou het daarom ook niet in de wet willen voorschrijven. Heb je een student die het besturen in haar mars heeft, dan zou ik het zeker doen. Tegelijkertijd zeg ik erbij: besturen is iets, daar heb je een paar vlieguren voor nodig.”

De studenten moeten dus in elk geval mee kunnen doen en beslissen onderstreepte Rutte. “Uw hogeschoolraad mag in elk geval uw begroting afkeuren,” zei hij opgewekt tegen de vele CvB-voorzitters in de zaal. “Medezeggenschap is er niet voor het CvB. Bestuurders zijn bijfiguren,” zei hij terwijl de zaal begon te morren en lachen tegelijk. “U bent franje, echt! Het onderwijs en de medezeggenschap zijn er voor de student.”

Boter bij de vis

Op een of andere manier kwamen de eetgewoontes van de regeringsleider ook nog over tafel. Hij kwam met een schokkende bekentenis. “Vis vind ik heel vies. Alleen gebakken schol lust ik wel, Maar al dat gekookte spul of mosselen en zo, bah! Ik ben volgende week op bezoek in Japan, dus dat wordt wel een probleem, vrees ik.” Zijn medewerkers zeiden tegen ScienceGuide een tikje in verlegenheid: “Dat heeftie ook tegen de Margriet gezegd, maar daar hebben we het kunnen schrappen, omdat ze vooral positieve dingen wilden, dus hebben ze allen opgeschreven wat hij lekker vindt.”

Het verhinderde niet, dat een van de aanwezigen na Rutte’s optreden tweette: ‘Maak @MinPres Rutte na zijn premierschap maar voorzitter van de vereniging hogescholen. Wat een ambassadeur voor het hbo.’ De premier liet daarop de tweeter via een smsje aan de redactie van ScienceGuide hartelijk danken voor dit compliment en hem zijn groeten doen.