In gesprek blijven

U leest het weekblog van Ron Bormans hieronder

“Een reflectie op de aanslagen van 13 november in Parijs. “Er kan onrust ontstaan door discussies hierover in de klas. Ook al is het ongemakkelijk, we blijven het gesprek aangaan, dat is onze voornaamste waarde”.

Vrijdag 13 november: terug naar Parijs

We eten samen in Utrecht. Een herfstachtige avond. We zijn samen omdat we afscheid nemen van een toezichthouder van het voormalige Europese Platform, waar ik voorzitter mocht zijn. Leuke club. Mensen die proberen leerlingen en studenten te laten leren van wat er elders in de wereld gebeurt. Rotterdam – Utrecht is onmogelijk te doen met de auto op vrijdagavond, dus ik kom, met veel stoom uit de oren, veel te laat binnen. Eén van de aanwezigen vertelt over haar aanstaande vertrek voor een langere periode naar Parijs. Ik gun het haar en ben jaloers. Parijs is mijn stad. Haar verhaal over Parijs doet me ontspannen. De afgelopen 35 jaar ben ik er zeker elk jaar een keer geweest.

Recent nog, toen Parijs zich weer eens aan ons presenteerde zoals de wereld hoort te zijn. Deze keer in een hotel aan de rand van de stad, samen met mijn vrouw, in wat heet een multiculturele wijk. Dus worden we wakker van het geluid van zo’n typische markt. Vrolijk roepende mannen, marktkramen met prachtig felgekleurde kruiden, hoogopgestapelde kleren, zithoekjes met zoete thee, de mooiste hoofddoeken in alle maten en kleuren. In de stad doen we wat we altijd doen. Rondslenteren. Overal, maar altijd ook in Le Marais. We eten Joodse Falafel in Rue des Rosiers, waar de mannen met keppeltjes lopen maar waar ook streng kijkende, zwaar bewapende militairen opvallend aanwezig zijn als echo van ‘Charlie Hebdo’.

We kijken naar perfect geklede mensen op Place des Vosges, bezoeken het verbouwde Picasso-museum en eindigen in een galerie met foto’s van Erwin Olaf. Het type foto’s en een fotograaf die thuishoren in een buurt waar de homosexuele gemeenschap van Parijs zich thuisvoelt. Mijn gebrekkige Frans doet de eigenaar van de galerie, een kleine, stijlvol geklede vrouw met gouden bril, denken dat ik Olaf persoonlijk ken. Daarom leidt ze ons zelf rond. Zegt dat ik maar snel weer terug moet komen. Dat gaat zeker gebeuren.

Een heel ander Parijs

Terug naar 13 november. Rond tienen kom ik thuis. Het miezert nog steeds. Ik kom in een leeg huis, doe mijn pak uit, trek gemakkelijke kleren aan en ga even kijken wat Nederland doet. De tv gaat aan op het moment dat Wales 2-2 scoort; “Typisch voorbeeld van waardeloos verdedigen”, denk ik nog. Dan maar vroeg naar bed. Ik check Twitter nog even en dan komt Parijs binnen, op een heel andere manier. Elke keer dat ik op mijn telefoon kijk, lijkt het dodental verder opgelopen te zijn. Verbijstering en boosheid. Mijn stad wordt hard en meedogenloos geraakt.

De idylle moet klaarblijk vernietigd worden. Vast onder het ongemakkelijke mom van een  ideologie die, zoals de Spaanse premier Rajoy het verwoordde, ‘niets met religie te maken heeft, eerder met barbaarsheid’. Er lijkt iets te gaan gebeuren in onze samenleving dat verder gaat dan deze brute daad in Parijs, zoals er de afgelopen tijd meer geweest zijn op verschillende plekken in de wereld. Denk bijvoorbeeld aan de recente aanslagen in Ankara, boven de Sinaïwoestijn en in Sousse, Tunesië. En als we dat laten gebeuren, dan winnen ze. Van vroeg naar bed gaan komt niets.

Studenten HR in veiligheid

Berichten op de Whatsapp. Er zijn studenten van ons in Parijs en onze mensen proberen onmiddellijk zeker te stellen dat onze studenten veilig zijn. Dat lijkt zo te zijn, maar een directeur meldt mij dat er wel nazorg moet zijn, aangezien enkele studenten dichtbij de plek wonen waar een van de aanslagen gepleegd is. Mijn veiligheidcoördinator zoekt contact. We weten dat er onrust kan gaan ontstaan in onze klassen, spanningen tussen groepen studenten. We gaan het weekeinde gebruiken om onze mensen in de klas handvatten te geven, hoe daar mee om te gaan. Laten we alsjeblieft het hoofd koel houden.

Het is niet altijd gemakkelijk het ongemakkelijke gesprek aan te gaan in de klas. We zijn een school en moeten dus de ruimte blijven vinden voor het gesprek, de ruimte voor de respectvolle omgang met elkaar. We hebben niet voor niets statuten (zie art. 3 lid 3, red.) die aangeven dat we een gemeenschap zijn waar we verschillen respecteren. We kunnen ons beter richten op eensgezindheid dan ruimte geven aan de verdeeldheid. Maar het is niet altijd gemakkelijk dat gesprek te moeten voeren als je zelf geraakt bent, je diepe emotie hebt, afschuw zich van je meester heeft gemaakt. Wat mij betreft tonen we die, maar blijven we ons ook als pedagogen opstellen.

De diepste waarde van onze samenleving en ook op onze hogeschool is dat we met elkaar in gesprek blijven. Dat is precies wat we gaan  doen. En we gaan snel terug naar Parijs. Dat pakt niemand me af. De stad van het licht.”