Bussemaker staart in afgrond

Nieuws | de redactie
14 januari 2015 | Wat half december al merkbaar was, lijkt nu bewaarheid. Minister Bussemaker moet vrezen voor haar leenstelsel in de Eerste Kamer en dat dankzij haar eigen partij. Bovendien moet nu de AFM controleren of OCW wel correcte leenvoorwaarden stelt aan jongeren.

De senatoren van de PvdA kan niet verweten worden grillig of diva-achtig te opereren in dit dossier. In de eerste, schriftelijke ronde van de behandeling van het wetsvorstel Studievoorschot gaven zij een krachtig en onmiskenbaar schot voor de boeg. Een reeks pregnante, kritische vragen moest de minister beantwoorden en dat deed zij ook. Zo snel echter, dat dit de senatoren het gevoel heeft gegeven, dat zij niet erg serieus genomen werden en vooral moesten zorgen voor een beetje tempo en niet te veel gezeur.

Allerminst positief

De toon bij de partij van de minister was toen al zeer afhoudend en allerminst hartelijk en positief. De Eerste Kamer leden schreven al bij de aanhef dat “deze fractie met belangstelling [heeft] kennisgenomen van het voorstel”, een formulering die traditioneel inhoudt dat men nog volstrekt niet overtuigd is van de wijsheid ervan. De PvdA vermeldde toen al geen steun ten principale en formuleerde ook geen waardering voor het beleid van minister Bussemaker op dit punt en voor de wijze waarop zij het regeerakkoord uitvoerde terzake, met nota bene de steun van andere partijen dan die binnen de coalitie daarbij. Killer kon bijna niet.

Sindsdien is het van kwaad tot erger gegaan. Het ‘gedoe’ rond de zorgwet van minister Schippers heeft de verhoudingen op scherp gezet. Bussemaker zal zich niet willen aandoen wat haar VVD-collega overkwam. Die ging dreigen, maar moest door de pomp en dreigt nu door een constitutioneel dubieus alternatief ten tweede male te sneven in de Senaat. Daarbij komt dat Bussemaker voor de SF niet via AmvB’s of dergelijke instrumenten buiten de Kamers om haar hervorming zou kunnen doorduwen, als zij dat al zou willen en moeten willen.

Duivels dilemma

Intussen lijkt het beeld binnen de Senaat mistig, maar de nevels trekken snel op. Binnen de PvdA zouden tenminste twee senatoren vasthouden aan de afwijzende opstelling, zodat de minister haar plannen nog zou kunnen doorzetten met 1 stem verschil. Maar aarzelaars zijn er ook nog en met name GroenLinks ziet zich voor een duivels dilemma geplaatst. De Senaatsfractie en prof Ganzevoort daarbinnen moet eigenlijk niets hebben van het leenstelsel, maar is onder zware druk gezet vanuit de eigen partij.

Nu dreigt voor hen wat de CU met prof Roel Kuiper en Arie Slob overkwam bij de wet van Schippers: schoorvoetend voor zijn en dan door de PvdA hun eigenlijke standpunt gerealiseerd zien te worden. Waarom zouden zij zich dit nu nog laten aandoen?

Ook interessant is dat de Senaat liefst twee (oud-)voorzitters van de HBO-raad/Vereniging Hogescholen kent en zij beide tegen de visie en belangen van ‘hun’ branche in zullen stemmen. Was Guusje ter Horst bij Schippers’ wet nog een van de critici, nu is zij voorstander van de wet van Bussemaker. D66-lijsttrekker Thom de Graaf is sowieso gebonden aan het ideologisch gedreven standpunt van zijn partij voor een leenstelsel, ondanks dat dit juist de HBO-student het hardst zou treffen, in het bijzonder bij de doorstromers uit het MBO.  

Opportunistische politiek

Binnen de PvdA is de beker der bitterheid nog niet leeg gedronken. Dit weekend is het partijcongres waarop twee dagen lang onder meer over het leenstelsel gedebatteerd zal worden. Er zijn amendementen van allerlei afdelingen die zich tegen de voorstellen van de minister keren. Vanuit Leiden wordt spijkerhard gesteld, dat een leenstelsel de toegankelijkheid van het HO ondermijnt.

Een opvallend voorbeeld is de voorzet die de afdelingen in Ridderkerk en Barendrecht geven: “Het voorbeeld van het sociaal leenstelsel vinden wij een waardeloos voorbeeld. Dit is geen waarde gedreven maar opportunistische politiek – sinds wanneer zijn hoge private schulden om te kunnen studeren, die voor een groot deel na afloop van de terugbetalingsperiode alsnog voor rekening van de generatie van belastingbetalers over decennia na ons komen, een waarde voor de PvdA? Bovendien zijn de opbrengsten zo gering en zo op termijn dat dit deze effecten echt niet waard is.”

Pikant is dat deze schimpscheut uit de pen komt van een kenner: Gerard Bosman, de voormalig PA van PvdA-onderwijsminister Jo Ritzen en oud-LSVb-bestuurder. Voor de minister en de partijtop is dit verzet lastig, want vanwege de samenwerking met de VVD en D66 durft de PvdA niet openlijk te zeggen, dat een van de sterkste argumenten vóór het wetsvoorstel het stevig nivellerende karakter ervan is. Daarmee ontvalt de minister en haar supporters in het publieke debat aan de linkerzijde een van haar beste wapens. Nivelleren is weer geen feest, kortom.

UPDATE

De AFM moet gaan controleren of het ministerie van OCW zich wel houdt aan de eigen regels bij het aanbieden van leningen. Daarop heeft studentenvakbond LSVb aangedrongen. “Juist de overheid zou eerlijk en transparant moeten zijn over de risico´s van leningen,” zegt voorzitter Tom Hoven. Volgens de studenten gaat er een nonchalante houding uit van OCW ten aanzien van de voorlichting over het aangaan van leningen.

Belangrijk punt daarbij, volgens de LSVb, is dat met de invoering van een leenstelsel ook minderjarige studenten geacht worden om een lening aan te gaan teneinde hun studie te financieren. Informatie daarover blijft echter achterwege. Hoven: “Overal worden mensen gewaarschuwd: ‘Geld lenen kost geld’, maar de minister prijst het studenten actief aan.”

Een tweede klacht van de LSVb gaat in op de studieschulden van MBO-ers die de overstap maken naar het HBO. De voorwaarden waaronder de mbo-studenten hun huidige studieschuld kunnen afbetalen, worden automatisch omgezet naar de voorwaarden van het leenstelsel wanneer zij het hoger onderwijs betreden. Hoven: “Dat is het veranderen van de regels tijdens het spel.” Deze regeling werpt een onacceptabele drempel op voor de toegang tot het hoger onderwijs.

De LSVb verzoekt de AFM met de ingezonden klacht een onderzoek in te stellen naar de handelswijze van OCW en erop toe te zien dat ook het ministerie voldoet aan de regels die de overheid zelf heeft gesteld.




«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK