Charlie

Nieuws | de redactie
8 januari 2015 | Nous sommes tous Charlie. Hoe gruwelijk de slachtpartijen in Syrië en Irak hun uitwassen tot hier in Europa krijgen, laat niet alleen de aanslag in Parijs zien. Mouaz el-Khatib, de moreel leider van het verzet in Syrië, vertelde ScienceGuide over het vreselijk lot en de moed van studenten in zijn land.

Mouaz el-Khatib studeerde geofysica en ging aan de slag als geoloog voor een oliemaatschappij in zijn vaderland Syrië. Tussendoor gaf hij les aan het Nederlands Instituut in Damascus en volgde hij zijn vader op als imam van de historische Umayyad moskee in die stad, waarin zeer oude wortels van het Christendom en de Islam liggen.

El-Khatib is de voorbije 15 jaar een leider van de democratische oppositie tegen het Assad-regime geworden. Dictator Assad senior verbood hem te preken in de moskee en dwong El-Khatib ‘ondergronds’ te gaan. In 2005 sloot hij zich met andere strijders voor democratie aaneen in een coalitie van mensenrechtengroepen en politieke partijen, die hervormingen en een rechtsstaat eisten in hun ‘Damascus Verklaring’.

Elke student in gevaar

Hij werd de leider van de coalitie in het verzet tegen het Assad-regime toen in 2012 de Arabische lente ook in de zware dictatuur van Syrië door kon breken. Hij zat daarom regelmatig vast en werd door een autobom gewond, maar overleefde de aanslag. Zijn zoon is in de burgeroorlog tegen het regime omgekomen, zo vertelde hij in gesprek met de Tweede Kamer.

Mouaz el-Khatib bezocht daarevoor Den Haag op uitnodiging van ScienceGuide-columnist en Kamerlid Pieter Omzigt. Hen verbindt diepe zorg om de mensenrechten in het Midden-Oosten en het lot van de Syrische bevolking van alle minderheden die dat land al eeuwen kenmerken. El-Khatib gaf de Kamerleden zijn analyse van de nieuwste ontwikkelingen in de burgeroorlog in Syrië en de grote impact daarvan op het machtsevenwicht in het Nabije Oosten en wereldwijd.

Met ScienceGuide sprak hij daarna over het lot van de studenten, universiteiten, scholen en scholieren in zijn vaderland.

Uw land is in burgeroorlog, wij zien alle dagen de beelden van verwoesting en onderdrukking. Hoe kunnen de jongeren dit overleven?

Ondanks alle gevaren zijn er nog een paar universiteiten en opleidingen open. Maar het is buitengewoon gevaarlijk voor de studenten daar heen te gaan. Vooral in Damascus is men nog open, in die delen waar het regime greep houdt op het dagelijks leven.

Toch is elke student in gevaar. De geheime dienst houdt hen juist nu in de gaten, als ze naar hun faculteit gaan. Als hun familie niet helemaal ‘loyaal’ is aan Assad, of ze zelf daarvan beschuldigd worden, dan kan geen student zich nog verdedigen. Het regime is wreed, kent geen pardon.

In het bijzonder loopt een student gevaar als iemand uit zijn familie elders in het land is opgepakt of verdacht is bij Assad. Zulke jonge mensen pakt men dan op en hun lotgevallen zijn vaak vreselijk. 

Raketaanval op campus

Hoe is het buiten de hoofdstad? Is daar nog wel wat vrijheid voor universiteiten?

Ach, wat denkt u? Waar Assad geen greep meer heeft, is het geweld van zijn troepen vreselijk. In Aleppo hebben zij een raketaanval gedaan op de campus op de eerste dag van de tentamens die professoren zoveel mogelijk toch wilden laten doorgaan. Tachtig studenten en docenten zijn omgekomen.

In mijn land zijn nu negen miljoen ontheemden en vluchtelingen. Ruim zes miljoen mensen zijn alles kwijt, huis en haard, en drie miljoen de grens over gevlucht. Dat zijn dus miljoenen kinderen, scholieren en studenten die op de vlucht zijn.

Daarmee dreigt voor Syrië en uw medeburgers een soort ‘verloren generatie’ die opgroeit zonder kansen op onderwijs en vorming.

Dát is mijn grootste zorg! De burgeroorlog is verschrikkelijk, al die vluchtelingen, al die verwoestingen. Maar dat kunnen we on ons land samen herbouwen. Die kinderen en die jongeren, daar ben ik het meest bezorgd om. De grootste schade aan ons land is dat er zo’n verloren generatie opgroeit, ontheemd, zonder hoop en opleiding.

Bovendien worden deze kinderen in hun jeugd zo beschadigd door de angst, het geweld. Zij maken vreselijke dingen mee. De psychologische schade, de trauma’s blijven hen levenslang bij. Het is mijn grootste angst voor de toekomst van ons land.

Civil society ondanks geweld

Is dit vooral in de steden het geval? Wij zien en horen over Homs, Aleppo en Damascus en de verwoestingen daar. Zijn de dorpen in de bergen en op het land er iets minder erg aan toe?

Het regime is meedogenloos. Tot in de kleine plaatsen, in de bergen ook, wordt alles kapot gemaakt waar mensen zich verzetten en vrijheid en democratie willen. Er zijn overal in mijn land scholen kapot geschoten.

In veel dorpen zijn nu vrijwilligers aan de slag gegaan, ouders en anderen, om de kinderen op te vangen en desnoods stukje bij beetje lessen te geven. Je moet proberen het leven en het gevoel van geborgenheid gaande te houden.

Zulke tijdelijke scholen zijn deel van een enorme ‘civil society’ die in Syrië dwars door alle geweld is blijven leven.  Ook in de ziekenhuizen proberen we zo draaiende te houden, vaak zonder stroom en water. Maar net als bij de scholen gaan de artsen, de onderwijzers, de studenten en de ouders door om kinderen hun patiënten niet aan hun lot over te laten.

Wat deze mensen doen voor elkaar… dwars door alle scheidslijnen van minderheden heen bovendien. Het is ongelooflijk wat ik dagelijks hoor van de mensen die hun leven voor elkaar in de waagschaal leggen.

– Mouaz el Khatib valt stil. Hij zingt. Met een Nederlandse vriendin tegenover hem aan tafel bij ons gesprek neuriet hij zacht een ballade van Fairouz. ‘Kom bij me langs, al is het maar één keer. Bezoek me dit jaar! Laat me niet achter, laat me niet los.’ –

Niets om naar terug te keren

In Nederland melden zich nu jongeren uit Syrië, veel studenten ook, die hier als vluchteling verder willen met hun studie. Wat kunnen we het beste doen voor hen en voor een toekomst in vrede van Syrië?

Als er bij u een plek is voor deze jongeren, dan smeek ik hen op te vangen en een kans te geven. Die verloren generatie is mijn grootste vrees voor de toekomst. Er zijn in heel de wereld, ook in Nederland, nog veel Syrische studenten die hier al formeel waren ingeschreven, bijvoorbeeld door uitwisselingen. Wilt u hun lot ook onder de aandacht brengen? Zij hebben niets om naar terug te keren, alles is kapot, hun familie is vaak verdwenen en op de vlucht.

Deze studenten kunnen alleen verder als ze zich bij de ambassade melden en u begrijpt het al: daar wacht hen het regime en de geheime dienst. Die pakt hun families aan als zij niet doen wat de dictator wil. Deze jonge mensen leven ij u in een vreselijk dilemma.

Ik hoop dat u ze wilt blijven opleiden en hier in Nederland hun talenten wilt laten ontplooien. Als ons land dan door deze burgeroorlog is gekomen, dan hoop ik dat zij kunnen helpen aan onze wederopbouw. Syrië zal straks die kennis en alles wat zij in Nederland geleerd hebben zo nodig hebben!

Als uw land deze jonge mensen nu wil redden en opvangen, dan kunnen wij samen ons land weer een toekomst geven. Red onze jonge mensen die in uw land nu studeren.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK