Leenstelsel gatenkaas

Nieuws | de redactie
2 maart 2015 | “Weet waar u aan begint!” De Britse HO-minister onder Tony Blair, Baroness Tessa Blackstone, waarschuwt tegen rommelig ingevoerde leenstelsels. “Niet één rekensom klopt over de terugbetaling.”

Het studievoorschot wordt de komende maanden concreet doorgevoerd. Minister Bussemaker bespreekt hoe de opbrengsten verdeeld zouden worden en de NS en OV-bedrijven proberen er extra slaatjes uit te slaan, ten koste van de investeringen in kwaliteit van HBO en WO. Die invoering kan baat hebben bij de ervaringen van en lessen uit hoe andere hoogontwikkelde landen leenstelsels hebben ingevoerd.

Wat is een rechtvaardige balans?

Britse lessen zijn dan voor ons land extra interessant, omdat het studievoorschot daar door Labour – de PvdA-geestverwanten – is ingevoerd en door het liberaal-conservatieve kabinet van David Cameron uitgebreid. Labour ‘life peer’ in het Hogerhuis Tessa Blackstone was HO-woordvoerder en minister onder Tony Blair en daarna collegevoorzitter van een HO-instelling. Nu is zijn onder meer voorzitter van de British Library. Zij sprak in Brussel tijdens het seminar van de Europese Investeringsbank en de denktank Empower European Universities over de toekomst van het HO.

In de discussie met onder meer UM-rector Luc Soete, Harvard-econoom Philippe Aighion en de ‘Zukunftminister’ van de onderzoek en innovatie in Duitsland onder Helmut Kohl, Jürgen Rüttgers, bracht zij naar voren, dat sociaal geborgde, private investeringen van HO-deelnemers alleen zullen werken als deze zeer grondig afgewogen zijn en een juiste balans ‘publiek-privaat’ verzekeren. “What is a just balance? Well, that’s the hard part.”

Klare wijn schenken

Cruciaal is volgens Blackstone dat de overheid aan deelnemers klare wijn kan schenken en de eigen bijdrage goed onderbouwd is, ook wat betreft de terugbetalingsverplichtingen en de opvang van risico’s daarbij. Zij werkte mee aan de invoering van een studievoorschot, dat vooral een collegegeldkrediet inhield, dat verbonden werd met een soort aanvullende beurs. Hierdoor kregen instellingen meer financiele armslag en werd de afbetaling voorzien van een collectieve garantie van het sociaal risico.

De regeringen van Blair en Brown konden hiermee de collegegelden fiks verhogen. Het kwam uit op maximaal £3000. Bovendien werden de inkomsten van instellingen verhoogd door de instroom van internationale studenten en door campussen elders in de wereld op te richten. Dit leidde tot een opvallend patroon: universiteiten gingen grote infrastructurele projecten aan om toekomstige uitgaven op te voeren die zulke hoge tarieven zouden blijven eisen.

Baroness Blackstone schetste het effect hiervan, toen David Cameron premier werd. Deze wilde de overheidsuitgaven drastisch verlagen, ook omdat de Britse begrotingstekorten buitengewoon hoog waren geworden door de kredietcrisis.

HO de facto geprivatiseerd

Het hoger onderwijs kon daarom alleen ruimte krijgen die toekomstige uitgaven te doen, als private inkomsten fors omhoog gingen. Cameron privatiseerde hiertoe de facto het hoger onderwijs in aanzienlijke mate. Instellingen kunnen nu tot £9000 collegegeld vragen. Dit werd echter nog steeds sociaal gegarandeerd door de schatkist bij de toekomstige aflossingen door de alumni.

“By having the taxpayers guarantee these future earnings, you have to be very precise about the future incomes and wealth created by the former students. You need a lot of prudence to make a balanced calculation of what will be rationally justified,” stelde Blackstone vast. Want anders wordt de bekostiging van HBO en WO feitelijk op drijfzand gebouwd.

‘Disastrously wrong’

Haar vrees is inmiddels bewaarheid. “All calculations were drastically off, they have been disastrously wrong. Not one of them has been proven correct.” De misrekeningen van de terugbetalingen door alumni zouden zo’n vijftig procent zijn. “De deficits for future investments in universities are now quite enormous. We are talking about billions of pounds which will not be covered by income from the loans.” Op de valreep van de Lagerhuis-verkiezingen moeten alle partijen daarom nu erkennen, dat het leenstelsel een gatenkaas blijkt.

De Britse oud-minister had daarom een indringend advies aan andere Europese landen. “Be aware of what you let yourself in to! I can only warn other countries to be most cautious in taking this road towards high tuition fees combined with loans instead of grants. You have to be very sure about the future earnings calculations and  be very realistic about them.” 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK