Liberale fitties

Nieuws | de redactie
22 juni 2015 | Het is al een paar maanden raak. De liberale vrienden en gedogers van Rutte-II vliegen elkaar op kennisterrein steeds meer en venijniger in de haren. Zelfs de premier doet er nu aan mee, terwijl zijn specialisme veelal is anderen ‘comfort te geven.’ Wat maakt de fittie tussen VVD en D66 zo gruizig?

In het in Den Haag nauwelijks opgemerkte ‘Gehaktdag-debat’ was premier Rutte niet mals voor zijn linksliberale gedoogvrienden van de voorbije twee jaar. “We geven heel erg veel geld uit aan onderwijs. Ik ben er tot op de dag van vandaag niet van overtuigd of meer geld hier de oplossing is. Dat heeft ook te maken met de vraag waaraan je het geld besteedt. Ik weet dat de oplossing van D66 altijd is om meer geld aan het onderwijs te besteden. Die afspraak hebben we gemaakt en die voeren we netjes uit. Dat heeft ontegenzeggelijk effecten. Maar ik wil nog wel eens een boom opzetten over de vraag of je dat doel ook op een andere manier had kunnen bereiken. Soms moet je in een sector systeemcrisis veroorzaken, juist om ervoor te zorgen dat heel veel uitgaven die niet zinvol zijn, eruit worden gehaald.”

Thuisland in de Sleutelstad

En dit was niet de eerste keer dat de sfeer minder comfort en meer venijn bevatte tussen de liberale tenoren en D66. Het was Rutte zelf die het Toekomstfonds van D66-leider Pechtold omarmend belachelijk maakte en zichzelf uitriep tot de Toekomstcommissaris van Nederland. Andere liberalen laten zich evenmin onbetuigd. Anne Wil Lucas tweette zelfs dat D66 niet de onderwijspartij was, maar de partij van de onderwijsbestuurders. Dit invectief verdiende Paul van Meenen volgens haar, omdat hij het Leidse ROC niet failliet wilde laten gaan. Dat hij zijn politieke thuisland in de Sleutelstad heeft zal de VVD-woordvoerder vast niet vergeten zijn.

Het gaat bovendien echt heen en weer tussen de twee liberale stromingen en partijen. De behoefte tot profilering via controverse opvattingen en standpunten over onderwijs en wetenschap is een tweeledig affect. Zo gispte Van Meenen de VVD en minister Bussemaker als vijanden van de medezeggenschap. “Volgens mij legt de minister hier zo ongeveer de bijl aan de wortels van de medezeggenschap. Zij gaat nu op de stoel van de bestuurder zitten. De bestuurder moet tot overeenstemming met zijn medezeggenschap komen. Als dat niet lukt, volgt daaruit niet dat er een geschil is; nee, dan is de minister aan zet en gaat zij in al haar wijsheid besluiten of die universiteit het al dan niet gaat doen.”

Linkse lobbygroepen

De VVD liet dit niet op zich zitten en maakte de oud-leraar uit Leiden uit voor het gewillig slachtoffer van linkse lobbyisten. “U wordt natuurlijk bestookt door linkse lobbygroepen, die zeggen dat het slecht is voor de werknemersrechten. Maar heel veel studenten kunnen juist hierdoor goed focussen op het doen van promotieonderzoek en zijn daarom blij met dit systeem.”

Ook bij collegegeldifferentiatie staan de liberalen lijnrecht tegenover elkaar. Pieter Duisenberg zei namens de VVD: “Met de Veerman Agenda is het hoger onderwijs bezig aan meer differentiatie, onder andere door extra programma’s aan te bieden bovenop het normale programma. Hiervoor maakt een instelling kosten, bijvoorbeeld voor de extra trip naar Brussel of Berlijn of de ingevlogen gespecialiseerde hoogleraar. Een kleine bijdrage in de kosten voor de student, die hiervoor kiest en hier profijt van heeft bovenop de normale studie, vind ik redelijk.” Maar hij moest vaststellen dat D66 met de SP en de Dierenpartij de PvdA aan een meerderheid hielp voor een in zijn ogen diep antiliberale lijn. Datzelfde overkwam de VVD in het debat over de promotiestudenten.

Liberale gedogers

Nog opvallender was wat er gebeurde rond de flexcontracten in het HO. Hier nam de PvdA initiatief tegen de eigen minister. De ondersteunende oppositie was een combinatie van SP, CDA en opnieuw D66. De VVD verdedigde nota bene het beleid van Asscher en Bussemaker en de liberale gedogers steunden de rode partijen.

Dit was volgens de PvdA  nodig omdat deze vond dat met de nieuwe wetgeving van minister Asscher blijkbaar nog onvoldoende scherpte was ingebracht en het HO nader aangezet moest worden tot een ander beleid. “Daarom heb ik er bij minister Bussemaker op aangedrongen om een krachtig signaal af te geven aan universiteiten en hogescholen. Zij moeten hun personeelsbeleid op orde brengen en een draai maken van meerderheid flex naar meerderheid vast. Als universiteiten en hogescholen deze draai niet willen maken, als zij hun verantwoordelijkheid niet nemen, moeten we overwegen om financiering aan universiteiten afhankelijk te maken van de verhouding vaste en flexibele contracten,” zei Mei Li Vos.

Dreigende teloorgang

Tot verontwaardiging van de grootste regeringsfractie zei zij mede namens de liberale geestverwanten van D66: “Wie niet horen wil moet maar voelen, want een ding is duidelijk: drie kwart van de postdocs met een flexcontract kan niet. Het is nu aan universiteiten en hogescholen om een stap in de goede richting te zetten en de docent en onderzoeker de zekerheid te geven die zij verdienen.”

Bij de geesteswetenschappen was het ook raak. “Er is een dreigende teloorgang van de geesteswetenschappen door de focus op brede opleidingen, maar ook de focus op bèta. En daarmee samenhangt het verdwijnen van de kleine talenstudies,” zei D66’er Vaan Meenen. “Volgens mij zijn universiteiten nu bezig met suboptimalisatie. Iedereen is bezig met zijn eigen oplossingen in een toenemende verbreding en vergrijzing van die studies. Ik vraag de minister dus om een landelijke visie.”

Verschuiving van belangstelling

Minister Bussemaker stelde Van Meenen wel wat gerust. “De breedte van het stelsel zowel voor onderzoek en onderwijs vraagt om een sterke positie van de geesteswetenschappen. Tegelijkertijd zie ik wel dat er sprake is van verschuiving van belangstelling van studenten voor bepaalde studierichtingen. Er is minder belangstelling voor de talen en in het bijzonder de kleine talen. Maar tegelijkertijd zijn er nieuwe opleidingen bijgekomen, denk bijvoorbeeld aan Europese Studies.”

De VVD schikte zich niet. “Wil de minister haar beleid niet gaan richten op het aantal lobbybrieven en bezoeken in haar agenda, maar echt gefocust blijven op de inhoud,” zei Duisenberg met een vileine vewijzing naar het betoog van Van Meenen. “Dat vraag ik ook namens het bedrijfsleven. Ik zeg daar niet mee dat taal- en communicatiewetenschappen onbelangrijk zijn. Ik vraag alleen aan de minister: met al die geluiden van ‘die komt tekort en dit komt tekort’, dat ik dan van mijn kant wel eens mijn zorgen heb over het huidige Nederlandse wetenschapsprofiel.”

Hommeles in Huize Thorbecke/Van Mierlo

Het is ook het CDA inmiddels opgevallen, Michel Rog schreef al over de realiteitsgehaltes van de cijfers rond het leenstelsel het volgende: “Het is derhalve opmerkelijk dat D66 nu in het geweer komt tegen de vaagheid van de eigen afspraken. Zij menen nu, net als de leenstelseloppositie, dat het ‘onacceptabel’ is dat hogescholen en universiteiten niet leveren en dat zij gehouden moeten worden aan de belofte extra te investeren. De vraag is echter of D66 daarmee bedoelt dat alle studenten die in de komende vijf jaar gaan studeren moeten kunnen profiteren van de ‘voorinvesteringen’, of dat het macro-plaatje op orde moet zijn.”

Het is kortom gedurig hommeles in Huize Thorbecke/Van Mierlo. Hier mee is steeds duidelijker geworden, dat de gedoogfase voorbij is en Rutte scherp moet gaan opletten na de zomer. Het is daarom niet toevallig en niet zonder risico dat hij zelf in dat Gehaktdag-debat gehakt maakte van het financieel geweten van D66, Wouter Koolmees. “De heer Koolmees wordt beter in debatteren: vroeger bleef hij iets meer bij de feiten. Dat beviel me beter. Nu worden echt appels met peren vergeleken: de AIVD, waaraan we zo’n 220 miljoen per jaar uitgeven en het onderwijs, waar 30 miljard naar toe gaat. Die worden nu op een hoop gegooid, waaruit de heer Koolmees conclusies trekt.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK